Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.11.2005, Blaðsíða 6

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í nóvember 2005
hefðu. Yfír höfuð aflaði hún
sér þess fróðleiks er hún gat
náð í.“
Þórunn er sem sagt þegar
á bamsaldri tekin að nema
þá læknislist sem síðar gerði
hana og marga afkomendur
hennar þjóðkunna.
Ólgandi af orku
Þórunn hefur um margt ver-
ið óvenjuleg sem barn og
unglingur, ólgandi af orku
og dugnaði og alls ósmeik
við að takast á hendur verk
sem vart töldust á færi
kvenna, til dæmis að róa til fiskjar. „Þótti mér meira
varið í að vinna karla- en kvennaverk, vildi ei vera
bæld inni sem stofubrúða. Að drasla við erfið og
áhættusöm verk var að skapi mínu og reri ég því
löngum á sjó með bróður mínum og þótti eigi
óhlutheppin og latti sjaldan stórræðanna. Klæddist
ég þá karlmannsgervi; var í skinnstakk og með
sjóhatt á höfði.“
Þegar Jón bróðir hennar, sem var formaður á
Býjarskersbátnum, deyr úr lungnabólgu í ársbyrjun
1868, tekur Þórunn við bátnum, hvorki meira né
minna, og verður formaður á vorvertíðinni. Hún stóð
sig víst vel, en þar með lauk sjómannsferli hennar, en
ekki samt með hennar vilja, þar komu aðrir hlutir til.
Eftir fermingu er Þórunn vinnukona í tvö ár í
Höfnum og líklega eitt ár á Álftanesi.
Eitt af því sem Sigfús skrifar upp eftir Þórunni eru
brot úr löngu kvæði þar sem hún lýsir löngunum
sínum og þrám í æsku. Þar kemur fram að Þórunn
hefur kunnað að ríma, og fer rétt með stuðla og
höfuðstafi. Þar segir m.a.
..sem stœrstan bagga bera
mér best fannst jafnan vera;
sjö þá unnum saman
systkin, það var gaman;
þá köllunfann ei kœra
á kamba eður prjón að lœra;
ef settist ég við sauma
sá ég tóma drauma;
í vefstól var oft sœta
var samt löt að bœta;
um bein að vefja bindi
mér betra þótti yndi...
Fyrir utan erfiðisvinnu á borð við sjóróðra var
mesta yndi Þórunnar að lækna og hlúa að slösuðunr
eða sjúkum.
Danski ástmaðurinn
Þórunn átti sér á þessunr tíma elskhuga eða ástmann
í leynum sem Kristján hét og var danskur. Hún lýsir
því með fjálglegum orðum í kvæðinu hvað hún hafi
elskað þennan pilt. Hún trúði engum fyrir þessu
leyndarmáli nema Jóni bróður sínum. Það er mikið
búið að velta því fyrir sér hver þessi Kristján hafi
verið Eg setti aðalleynilögreglumann ættarinnar,
Jörmund Inga, frænda minn, fv. allsherjargoða, í að
leysa málið, en amma hans Geirlaug og Gissur afi
minn voru systkini. En það reyndist ekki neinn
hægðarleikur. Jörmundur Ingi fann nú samt einn pilt
á Álftanesi sem hefði getað passað inn í dæmið.
Hann var kaupmannssonur að nafni Kristján
Friðriksson Welding og aldurinn gat passað.
Þórunn segir að Kristján hafi dáið, að hún hafi
misst hann og að þeirra ástarsamband hafi staðið í
tjögur ár. Við höfum giskað á að hann hafi farist, verið
sjómaður, stundað sjó þarna suðurfrá. Þau gætu þá
hafa kynnst þegar hún var vinnukona í Höfnunum.
Það er vitað mál að margir sjómenn fórust á þessum
tíma, þá urðu oft óskaplegir mannskaðar. Það fóru
margir í hafið, kannski var Kristján einn af þeim.
Stuttu eftir að Kristján deyr kemur biðill að Býjar-
skerjum til að biðja Þórunnar. Hann kemur alla leið
austan frá Kálfafellskoti í Fljótshverfi. Hann hét
Filippus Stefánsson. Faðir hennar, Gísli, færir henni
þessi tíðindi, en áður hafði Filippus ritað föður
hennar bónorðsbréf með fulltingi Ragnhildar systur
hennar sem var gift kona í Fljótshverfi fyrir austan.
Inn í opið helvíti
Þórunn þvertekur fyrir að giftast þessum manni, vill
ekki binda sig. Séra Sigurður Sívertsen að Útskálum
sagði föður hennar að hann ætti að ráða kosti dóttur
sinnar og samdist þá með þeim prestinum og Gísla
að rita Filippusi bréf og segja honum að koma gagn-
gert til að sækja Þórunni. En Þórunn var þver og
sagði: „Ég fer hvergi. Mig varðar fjandann ekkert um
þetta ráðslag ykkar.“ Hún lét síðan þverskera hár sitt
og gekk í karlmannsfötum og sótti sjóinn af kappi.
Presturinn kom „barmafullur af guðmóði og andagift
og sýndi mér inn í opið helvíti ef ég léti eigi undan,“
segir Þórunn. Og faðir hennar var sömuleiðis strang-
ur og óvæginn.
Hún er eitt sinn að koma af sjó og náttúrlega í
sjóklæðum, þegar Filippus er hjá föður hennar. Faðir
hennar sendir Stínu systur hennar með betri föt niður
að bátnum og biður hana að koma heim því Filippus
bíði hennar. „Ég kem heim þegar mér sýnist,“ segir
Þórunn „og alls ekki fyrr en við höfum gert að fisk-
inum.“ Að því loknu labbaði hún óþvegin og ógreidd
heim að þeim glugga þar sem Filippus sat inni með
föður hennar. „Svo að Filippus sæi hvað tælandi og
gimileg ég væri,“ skifar Sigfús eftir Þórunni.
Furðu farsælt hjónaband
En þar kom að lokum að Þórunn gafst upp fyrir
þessum þolna og stillta manni sem Filippus var, eins
og hún sjálf orðar það. Þau voru svo „með hnúum og
hnefum kúguð inn í þessa heilögu stöðu." Þórunn
Þórunn Gísladóttir.
Myndin er trúlega
tekin eftir að hún varð
ekkja, en hún var 63
ára þegar Filippus dó.
http://www.vortex.is/aett
6
aett@vortex.is