Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.11.2005, Blaðsíða 16

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í nóvember 2005
Guðfinna Einarsdóttir uppeldissystir og frænka Einars
Kristjánssonar er í dag elst allra íslendinga 108 ára
gömul. Hún er við góða heilsu og býr enn á heimili
dóttur sinnar. Ritstjórinn heimsótti Guðfinnu nýlega
og spjallaði við hana. Hún sagðist vera stálhraust og sér
liði vel. Hún minntist með hlýju æskuáranna á
Leysingjastöðum og samvistanna við Einar frænda
SÍnn. (Ljósmynd Björg Juto)
Tónlistin mann fram af manni
Þama voru að eiga sér stað algjör tímamót í kirkju-
söng. Frá því um 1890 mátti heita að gamli grallara-
söngurinn hyrfi úr öllum kirkjum í Dölum. Vestan
Svínadals voru það tengdafeðgarnir í Stórholti, sr.
Jón Halldórsson og sr. Jón Thorarensen sem beittu
sér fyrir gjörbreyttum kirkjusöng. I hljóðfæralausum
grallarasöng söng hver með sínu nefi og var það
þegar verst lét ámátlegt gaul.
Báðir voru þeir nafnar úrvals söngmenn. Það fer
ekki á milli mála að Einar fóstri minn fékk á unga
aldri að lifa ein mestu tímamót söngmála sem orðið
hafa í þessu landi. A hrifnæmasta skeiði ævinnar
gekk hann tónlistargyðjunni á hönd og yfirgaf hana
aldrei síðan.
Sína eigin tónlistardrauma sá hann svo rætast
fyllilega í námi og starfi sonar síns Jóns Jóels. Jón
Jóel dvaldi við nám í orgelleik og kórstjórn einn
vetur eða fleiri hjá Páli Isólfssyni. Var Jón um langt
skeið færasti orgelleikari og kórstjórnandi sýslunnar.
Fyrir utan að efla kirkjusöng í Hvammssókn hélt
hann námskeið í söng og hljóðfæraleik m.a. í Mið-
dölum og í rnörg ár tók hann nemendur í orgelleik á
heimili sitt bæði í Hólum og á Leysingjastöðum.
Einar fóstri minn og afkomendur hans hafa nú
tignað tónlistargyðjuna nokkuð á aðra öld. Nýverið
lauk Eyþór Ingi Jónsson, frá Sælingsdalstungu,
langafabarn Jóns Jóels framhaldsnámi í orgelleik og
kórstjórnun í Svíþjóð. Sá ferill hófst í Hjarðar-
holtskirkju vorið 1884.
Aðeins af skyldu
En hvernig bóndi var Einar fóstri minn? Eftir að hafa
veitt forstöðu litlu búi fósturforeldra sinna í Asgarði,
gengu þau í hjónaband árið 1895 fóstri minn og
Signý Halldórsdóttir fóstra mín frá Leysingja-
stöðum. I Asgarði bjuggu þau í þrjú ár og fluttu vorið
1898 ásamt fósturforeldrum Einars, Jóhanni og
Þórunni, að Leysingjastöðum.
Ekkert hús var þá á jörðinni nema með torfþaki.
Fóstri hófst fljótlega handa með byggingu nýrri og
varanlegri útihúsa. Hann fékk Jón Magnússon frá
Glerárskógum, sem þá hefði nýlega lokið trésmíða-
námi í Noregi, til að standa fyrir smíði vandaðra
fjárhúsa sem tóku 180 fjár. Man ég hve fallega voru
lásaðir saman allir burðarásar í húsunum og allar
stoðir tappaðar upp í ásana. Ný hlaða var reist hlíðar-
megin við fjárhúsin - allt klætt bárujárni. Gamli
bærinn á Leysingjastöðunr stóð til ársins 1943 eða í
63 ár. Þegar ég man fyrst eftir mér voru svona fjárhús
komin á þrjá aðra bæi; Glerárskóga, Asgarð og
Kýrunnarstaði.
Fósturfaðir minn hafði góða almenna greind en
enga sérgáfu nema eina - tónlistargáfuna. Hann
sinnti ekki bústörfununr eftir tilfinningu eða hugar-
yndi, heldur af skyldu, það vissi ég vel. Hann var
heldur ekki talinn handlaginn maður - ekkert í lík-
ingu við son sinn, Jón Jóel, eða Kristján bróður sinn,
föður minn. En hann fóstri minn og nafni var afburða
sláttumaður, meðal bestu sláttu- og heyskaparmanna
sem ég hafði kynni af. Enda konr það sér vel, því allt
snerist um heyfenginn og nriklar og góðar slægjur,
langan vinnutíma, samfara þreki og orku.
Skapofsi og stilling
En hvemig var samspil þeirra Leysingjastaðahjón-
anna Einars og Signýjar? Geðofsi fóstru minnar var
oft mikill og gat farið yfir mörk velsæmis stöku sinn-
um, en skapstilling fóstra míns var því meiri og það
lægði stærstu öldurnar. En ég stóð alltaf í sólargeisla
elskuseminnar hjá þeinr báðunr.
En enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur.
Ef til vill hefur fóstra mín fundið fyrir sannleiksgildi
þeirra orða við fráfall eiginmanns síns 19. júní 1942.
Fóstra mín felldi sjaldan tár. Innstu hugrenningar
hennar voru aldrei til unrræðu, hún talaði aldrei beint
út og síst um sín einkamál og hversdagslega var hún
fremur þögul.
Fóstri minn átti sínar sælustundir með tónlistinni.
Oft heyrði ég hann spila ef hann var einn frammi í
gestastofu. Þá heyrði ég hann spila lagparta sem
hann endurtók oft, stundum með breytingum. Ef til
vill var hann að semja lög, ég veit það ekki. En ef ég
kom inn í stofuna voru engin nótnablöð sjáanleg.
Þegar ég lít yfir farinn veg er mér efst í huga
þakklæti fyrir það góða og kærleiksríka uppeldi sem
ég fékk hjá þeim fóstru minni og fóstra, og æ betur
skil ég þau forréttindi sem ég naut að búa í slíku
návígi við góðar bókmenntir og unað tónlistarinnar.
Hvorki ást og umhyggja og gott atlæti né nánd við
listarinnar ýmsu ásýndir er eða var sjálfgefið.
http://www.vortex.is/aett
16
aett@vortex.is