Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1943, Page 41

ALDARFJÓRÐUNGSAFMÆLI ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGSINS 17
og sögum, um fjöregg hinnar ís-
lensku þjóðar: tungu hennar og þjóð-
erni, um menningu hennar og bók-
mentir, líf hennar og sögu. Nær alt
efni þess hefir beinlínis eða óbeinlín-
is snert þjóðræknismálið. Flestir
hinir ritfærustu íslendingar vestan
hafs og kunnustu íslensk skáld í
landi þar hafa léð ritinu stuðning
sinn, að ógleymdum mörgum þjóð-
kunnustu rithöfundum og skáldum
heima á ættjörðinni, sem látið hafa
því lesmál í té. Enda hefir það yfir-
leitt verið mjög vandað að efni, eigi
síður en frágangi, þó að hitt geti
löngum orðið álitamál, hvað heima
eigi og hverju úthýsa beri í þesskon-
ar riti. Þá hefir ritið einnig vafa-
iaust komið á framfæri og bjargað
^rá glötun ýmsu ritmáli hér vestan
hafs, sem annars hefði eigi ólíklega
giatast með öllu. Það eitt er víst, að
Tírnaritið hefir unnið sér hefðarsess
roeðal samskonar rita íslenskra og
verið félaginu til sæmdar.
Rúm leyfir eigi að fara út í það hér
að lýsa nánar efni ritsins, enda mun
höfunda og efnisskrá þess frá byrjun
fylgja þessu afmælishefti. Þó er sér-
stök ástæða til að draga athygli les-
enda að ritinu fyrir árið 1929, sem
helgað var algerlega sögu íslands og
bókmentum í tilefni af Alþingishá-
flðinni, og er í raun réttri stærðar-
ðók, að kalla má 200 blaðsíður að les-
^nóli, að frátöldum árlegum þingtíð-
nidum félagsins. En hér fór saman
stærð og kjarngott innihald, því að
atta sérfróðir og ritfimir fræðimenn
a fslandi lögðu til ritgerðir í þetta
n^erka og fróðlega minningarrit ætt-
jörð þeirra til sæmdar og tímamótun-
Um niiklu í sögu hennar. Fróðlega
og athyglisverða ritgerð er þar einn-
ig að finna um Vestur-íslendinga eft-
ir einn hinn málhagasta mann í þeirra
hópi, séra Jónas A. Sigurðsson, þá-
verandi forseta Þjóðræknisfélagsins,
og utn mörg ár einn af áhugamestu og
djarfmæltustu formælendum þess.
Að dr. Rögnvaldi látnum var Gísli
Jónsson, þáverandi skrifari félagsins,
kosinn ritstjóri Tímaritsins og hefir
skipað þann sess síðan, en hann hafði
áður árum saman verið ritari og vara-
forseti Þjóðræknisfélagsins og er
einn af elstu starfsmönnum þess;
hafði hann einnig að nokkru útvegað
efni til og búið undir prentun síð-
asta árganginn (1940), er út kom und-
ir ritstjórn fyrirrennara hans, er
heilsubilun hins síðarnefnda gerði
honum ófært að ljúka því verki. Hef-
ir Gísli haldið prýðisvel í horfinu um
undirbúning og útgáfu ritsins, eins
og lýsir sér í ritdómum þeim, sem
það hefir hlotið síðan hann tók við
ritstjórninni.
En ritið hefir eigi aðeins verið boð-
beri stefnu félagsins og áhugamála
þess; það hefir jafnframt verið aðal-
tekjulind félagsins fyrir auglýsing-
ar þær, sem það hefir flutt árlega;
má því með sanni segja, eins og séra
Jónas A. Sigurðsson sagði í forsend-
um að nefndaráliti um útgáfu þess á
þjóðræknisþinginu 1928, að það hafi
“reynst bæði lífæð og fjársjóður fé-
lagsins.” Söfnun auglýsinganna,
sem verið hefir tafsamt verk og oft
erfiðleikum bundið, hefir verið í
höndum ýmsra helstu stjórnarnefnd-
armanna, svo sem þeirra Jóns J. Bíld-
fell og Árna Eggertsson, en allra
manna lengst hefir þó Ásmundur P.
Jóhannsson að því verki unnið og