Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1925, Side 42

40
TÍMARIT ÞJÖÐRÆKNISB’ÉLAGS ISLENDINGA
vel til að afla sér meiri þæginda
og lieilsubótar með betri fatnaði og
liollari húsakynnum. “Það sér enn
á betri bændum,” má stundum
segja, þegar efnisbændur og vel viti
bornir una nöldrunarlaust við lé-
legan fatnað og í dimmuin moldar-
kofum. — En sem betur fer, er
þetta sjaldgæft orðið, og vafalaust
líður ekki á löngu, áður en alment
koma góð húsakynni í sveitum
jafnt og kauptúnum. Þau koma,
þegar hagstæð lán fást til bygg-
inga, og þetta mun vera í aðsígi.
Þá drotnar tízkan í því sem öðru.
Og tízkan er góð, þegar hún eflir
heilsufar og lífsþægindi.
VII.
Fyrir nokkrum árum sat hjá mér
ungur bóndi, ltunningi rninn, og við
drukkum í makindum kaffi í ofn-
hlýrri, þokkalegri stofunni — þar
sem eru vönduð húsgögn en að vísu
of mikið af myndaskrani og alt of
mikið af bókum, sem eg fæ ekki
lesið.
Hann var að kvarta yfir sínum
vondu húsakynnum í sveitinni,
gömlum og niðurníddum. Þilin voru
komin á steypirinn, veggirnir ram-
skektir og hrynjandi, en rigningar-
lækir og moldargrautur á gólfinu
í hverri úrkomu, vegna leka.
Nú sagðist hann ákveðinn í að
byggja sér hús.
Eg ráðlagði honum þá að vera
hagsýnn og grafa sig djúpt inn í
bólinn, sem bærinn stendur á, —
bæði til skjóls og sparnaðar, líkt
og gert var á öðrum bæ, sem eg
þekti. Eftir að eg hafði lokið
sparnaðarhugvekjunni (sem mér
fanst góð og í rauninni ram-ís-
lenzk) — þá nuggaði hann öskunni
af vindlinum ofan í öskukerið á
borðinu — hugsaði sig um og
sagði:
“í hvert skifti sem eg kem til
ykkar hér í kaupstaðnum; ykkar,
sem búið í þokkalegum húsakynn-
um eins og þú — þá öfunda eg
ykkur af ofnhlýindunum, birtunni
og góða loftinu í húsinu, og að
hvergi þarf að reka sig upp undir.
Og það fer vel um mig í fóðruðum
hægindastólunum og legubekkjun-
um, og eg hefi ánægju af að horfa
á laglegu myndirnar á veggjunum,
bækurnar gyltu í skápunum o. s.
frv. Og þá liugsa eg: — Það er
h...... hart, ef við bændagreyin
íslenzku eigum aldrei að komast
svo langt, að mega lifa eins og
menn, heldur þurfum til eilífðar
að skríða inni í þröngum moldar-
grenjum í einlægum skít. Eg segi
fyrir mitt leyti, þá vil eg heldur
gefa upp öndina undireins formála-
laust.”
Mér fanst eins og mér væri gefið
utan undir. Og mér finst það enn
— því nú hefir þessi bóndi reist sér
veglegt steinhús, málað utan og
innan, bjart og hlýtt og loftgott,
án þess að grafa sig niður í hólinn.
Það var dýrt, en hann klýfur það,
því hann spjarar sig eftir því þess
betur. Hann hefir þá metnaðar-
girnd, að vilja vera jafnsnjall kaup-
staðarbúum, þó hann búi uppi í
sveit.
Nýtni er góð á vissuni sviðum
og hagsýni er sjálfsögð og ágæt
dygð. En hvorugt má kyrkja feg-
urðartilfinningu eða keyra í kút-
inn löngun til lífsins og heilbrigðr-
ar lífsnautnar og skyggja á sól fyr-
ir uppvaxandi æsku, svo að heilsan
verði í veöi.