Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1925, Blaðsíða 88

86
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISPÉLAGS ISLENDINGA
Það hefir ekki mikið upp á sig, þó
íslenzkir unglingar spretti stöku
sinnum upp af bekkjum sínum,
eins og vor annálaði forvígis-
maður Jón Sigurðsson, til þess að
andmæla falskennin;iu landabréf-
anna. Undirróður þeirra kemur að
tilætluðum notum eins fyrir það.
Að því er snertir kenslugreinina
um skiftingu tungunnar í forna og
nýja, þá er liún sjálfsagt rétt um
löndin þrjú, nema fyr megi verið
hafa, en um ísland er ekki hægt
að skoða hana nema tómt ger-
ræði eða hégóma. Það er liáttur
málfræðinga, að skifta tungu í
forna og nýja, þegar telja megi,
að þjóðin hafi gleymt fyrri hlutan-
um fyrir hinum síðari, en fyr ekki;
t. d. getur brezk alþýða hvorki les-
ið né skilið forn-Ensku, dönsk al-
þýða ekki forn-Dönsku, norsk al-
þýða ekki Norrænu, né þýzk forn-
Þýzku; en íslenzk alþýða les; og
skilur Norrænu enn þann dag í
dag, jafn-reiprennandi og með
samri greind og alþýða manna í
öðrum löndum les og skilur dag-
fróí51egt er atS vita, um landitS og íbúana.
Sagt er at5 naumast spretti þar jört5 sök-
um kulda, fólk lifi mest á selum og sjó-
fangi, búi í moldarkofum er þaktir séu
metS torfi. Hita leggur upp í þekjuna af
fólkinu, svo þekjan helzt þýt5 nokkurn
hluta sumars og sprettur þá vel 1 Er hún
þá slegin og heyinu safnatS til vetrarins
til fótSurbætis fáeinum sautSum, er al-
menningur heldur lífi í metS fiskileifum
og öt5ru rusli er felst til! Svo er sú saga
ekki lengri. Ekki finst mér þat5 vera
hugsanlegt, at5 Norrænumönnum sé um
atS kenna þvætting þenna, þótt hins vegar
megi segja, at5 íslendingar sjálfir eigi sök
á því, þegar þeir ekki reka þetta slútSur
til baka aftur og afsegja þvílíkar skóla-
bækur sem þessa lögskiputSu landafræt5i.
•— Athugasemd þessi er ekki gertS til þess
at5 deila á greinarhöf., heldur til þess
at5 benda honum á, at5 skýra má litinn á
landabréfunum met5 öt5rum hætti en hann
Serir. Ritstj.
blöð sín, nema betur sé. Meðan svo
er, er engin ástæða til að skilja á
milli forntungunnar og íslenzku.
Bókmál íslendinga hefir frá önd-
verðu verið og er enn norrænt mál,
og Norrænan er því réttnefnd ís-
lenzka, eins og hún var og nefnd
af norrænufræðingum þeim, sem
mestir hafa uppi verið, Rask,
Sveinbirni, Konráði. Porn-Nor-
ræna (Oldnordisk) er rangnefni,
norskt vísindaagnyrði freklega á-
gengt við sannleikann, því það lýs-
ir gleymt, fornt, dautt það, sem lif-
ir fullu fjöri, þó með fámennri þjóð
sé. Væri önnur eins ósvinna boð-
in stórþjóð, svo sem Bretum eða
Frökkum, að prédika að tunga
þeirra væri dauð, þá myndi þeim
vísindamönnum vera viðbrugðið,
en sama er innrætið og sannleiks-
ástin, hvort við marga eða fáa er
um að eiga. íslendingar liafa
aldrei verið spurðir um þessa skift-
ingu. Ralldór Kr. Friðriksson og
Jón Þorkelsson höfðu hana að
engu og kendu tunguna óskifta.
Enginn dylur þess, að íslenzka sé
frábrugðin forntungunni í sumum
greinum. Tungan lifandi hefir,
vitaskuld, tekið breytingum, eins
og hvað eina, sem lifir, en ekki
kveður svo mikið að frábirgðum
þeim, að rétt sé að skilja á milli
fyrir það. Ljósastur vottur um
það er einmitt, að íslenzk alþýða
skilur jafnt “fornt mál” og nýtt,
eins og áður er á vikið. Norðmenn
láta svo sem íslendingar hafi ekki
geymt forntungunnar, fyrst munur
sé á henni og máli þeirra nú, en
vitanlega gat tungan ekki verið
hvorttveggja í senn, bæði lifandi
og dauð. íslendingar gerðu forn-
tunguna bókmál einir allra Norð-