Neytendablaðið - 01.04.2003, Page 27

hafa beitt sér gegn henni af öllu afli, meðal
annars með þeim mótsagnakenndu rök-
um að merkingar villi um fyrir fólki sakir
fáfræði þess um erfðabreytt matvæli.
Ekki hefur tekist að fá skyldumerkingar
lögfestar í Bandaríkjunum þrátt fyrir ítrek-
aðar tilraunir. Bandaríska lyfjastofnunin
(FDA), sem lengi hefur verið álitin vilhöll
líftæknirisunum, hefur skilyrt merking-
una „Ekki erfðabreytt" því að á markaði
sé einnig til sölu erfðabreytt afbrigði af
viðkomandi vörutegund og að seljandi
geti sannað að varan sé ekki erfðabreytt.
Eða eins og forystumaður í lífræna geiran-
um orðaði það: „Sönnunarbyrðin hvílir á
hinum saklausu."
Hæpnar fullyrðingar líftæknirisanna
Þótt skýrslan sem um ræðir fjalli eink-
um um mál þessi frá sjónarmiði fram-
leiðenda hljóta niðurstöður hennar að
vera neytendum mikið umhugsunar- og
áhyggjuefni. Nagandi óvissa um lang-
tímaáhrif erfðabreyttra afurða á gang-
verk náttúrunnar og heilsufar neytenda
er í sjálfu sér næg ástæða til að staldra
við. Talsmenn líftækniiðnaðarins hafa
dregið upp fagra mynd af erfðabreyttum
matvælum og haldið því fram að þróun
þeirra sé óslitin sigurför sem leiða muni
til aukinnar framleiðni og öryggis í mat-
vælaframleiðslu. Samkvæmt skýrslunni
sýnir reynsla framleiðenda í Norður-Am-
eríku allt aðra og dekkri mynd. Ef stað-
hæfingar líftæknifyrirtækjanna um kosti
erfðabreyttra efna fyrir framleiðendur
standa á jafn veikum fótum og skýrslan
bendir til, þá er full ástæða til að spyrja
hversvegna við eigum að trúa fullyrðing- Cundula Maziani og Hugh Warwick: The Seeds of Doubt. Skýrsla fyrir Soil Association, samtök
um um að þessi efni séu örugg og skað- um iífræna landbúnaðaframleiðslu. Kom út !7. september 2002. Sjá: www.soilassociation.org.
laus fyrir neytendur. Umfjöllun þessi er byggð á tilgreindum gögnum (skýrslu og fréttatilkynningu) með góðfúslegu
leyfi Soil Association.
Fræ efans
- nokkrar helstu niðurstöður skýrslunnar
• Ræktun erfðabreyttra nytjaplantna hefur í mörgum tilvikum reynst óhag-
kvæmari en ræktun venjulegra plantna. Ástæðurnar eru aukinn kostnaður við
frækaup, meiri þörf fyrir illgresiseitur, minni uppskera (nema e.t.v. í maísrækt-
un), og ekki síst minni markaður og lægra verð fyrir afurðirnar.
• Aukin framleiðsla erfðabreyttra afurða hefur dregið úr möguleikum framleið-
enda til að tryggja nægilegt framboð á sambærilegum afurðum sem ekki eru
erfðabreytt, þ.e. hefðbundinni eða lífrænni framleiðslu sem sívaxandi hópur
neytenda kýs heldur.
• Bændur sem tekið hafa upp ræktun á erfðabreyttu korni eða bómull eiga
mjög erfitt með að snúa við blaðinu þar sem ræktunarlandið er ,mengað' um
ófyrirsjáanlega framtíð. Hefðbundin fræframleiðsla, matjurtaræktun, matvæla-
iðja og flutningar í lausu hafa orðið fyrir miklu tjóni vegna mengunar frá erfða-
breyttum efnurn.
• Frjómengun frá erfðabreyttum plöntum er víða orðið alvarlegt vandamál.
Þetta veldur bændum tilfinnanlegu tjóni, einkum þeim sem framleiða fyrir ört
vaxandi markað með lífrænar vörur, en í alþjóðareglum um lífræna ræktun er
notkun erfðabreyttra efna bönnuð. Skaðabótamálum af þessum sökum fjölgar
nú ört, enda gífurlegir hagsmunir í húfi.
Var farsímanum þínum stolið?
Farsímaeign íslend-
inga hefur aukist jafnt
og þétt síðustu ár.
Kvörtunardeild Neyt-
endasamtakanna fer
ekki varhluta af þessari
þróun og fær fjölmörg
farsímamál inn á borð til
sín enda bilanatíðnin nokkuð há.
En það er ekki nóg með að farsímar eigi
það til að bila heldur er þó nokkuð um
að þeir týnist eða sé hreinlega stolið.
Fyrsta verk þegar farsíma er stolið er að
sjálfsögðu að láta loka símanum. En það
er líka hægt að láta leita að símanum og
kostar það 3.000 krónur hjá Landssíman-
um. Sésíminn í notkun skilar þessi leitoft-
ar en ekki árangri. Eigandi stolna símans
þarf að skrifa undir sérstakt eyðublað hjá
Landssímanum og borga fyrrgreinda upp-
hæð. Ef haft er. uppi á farsímanum er lög-
reglunni gert viðvart og málið þá komið
í hennar hendur. Ef leitin skilar ekki ár-
angri eða eigandi hefur ekki áhuga á að
borga fyrir að leita að símanum er hægt
að láta eyðileggja IMEI-númer símans og
verður hann þá ónothæfur. Lögreglan
áætlar að á síðasta ári hafi á milli þrjú og
fjögur hundruð farsímar skilað sér aftur
en þó finnst fjöldi síma aldrei aftur.
NEYTENDABLAÐIÐ 1.TBL. 2003 2 7