Bændablaðið - 17.02.1998, Qupperneq 4

4
Bœndablaðið
Þriðjudagur 17. febrúar 1998
Bændablaðið
Œ.
>
Ui
oc
LL
Útgefandi: Bændasamtök íslands
Bændahöll við Hagatorg, 127 Reykjavík
Sími5630300
Fax á aðalskrifstofu BÍ 562 3058
Fax hjá Bændablaðinu 552 3855
Kennitala 631294-2279
Ritstjóri Áskell Þórisson (ábm.)
Beinn sími ritstjóra 563 0375 GSM sími 893 6741
Heimasími ritstjóra 564 1717
Netfang ath@bi.bondi.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason
Beinn sími auglýsingastjóra: 563 0303
Blaðamaður: Jórunn Svavarsdóttir
Blaðstjórn: Sigurgeir Þorgeirsson, Hörður Harðarson,
Þórólfur Sveinsson.
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðariega. Því er dreift til allra bænda
landsins og fjölmargra annarra er tengjast landbúnaði. Alls fara 6.353
eintök (miðað við 18. janúar 1998) í dreifingu hjá Pósti og síma.
Bændablaðinu er dreift frítt til þeirra er stunda búskap en
þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu. Árgangurinn kostar
kr. 3200 en sjötugir og eldri greiða kr. 1.600.
Prentun: ísafoldarprentsmiðja ISSN 1025-5621
Ritstjórnargrein
Eflum fagþjónustu
I síðustu viku var ráðunautafundur haldinn á Hótel Sögu, en
fundur þessi er árlegur fræðslu- og samráðsfundur ráðunauta,
rannsóknafólks og kennara við bændaskólana. í vikunni var
einnig haldið upp á 50 ára afmæli Félags íslenskra búfræði-
kandídata, sem hefur á ferli sínum látið sig varða helstu framfara-
mál landbúnaðarins og beitt sér fyrir margvíslegri fræðslu meðal
búvísindamanna. Eru félaginu færðar hjartanlegar hamingjuóskir.
Auk þess sem greint var frá ýmsum áhugaverðum rannsókna-
niðurstöðum á ráðunautafundinum, var sér-
staklega fjallað um framsetningu leið-
beininga- og gæðastjómun í landbúnaði.
Þetta er tímanna tákn. Menn gera sér æ
betur grein fyrir því, hve þörfin er mikil fyrir
faglegar upplýsingar, að búskapur er sá at-
vinnurekstur sem gerir hvað fjölþættastar
kröfur til stjómandans, þ.e. bóndans, og
framtíð hans byggist á því að fylgjast með og
tileinka sér ávallt þær aðferðir sem bestum
árangri skila.
Við höfum takmarkaða fjármuni til að
standa undir þekkingaröflun og miðlun, og
því er mikilvægt, að þeir sem em í forsvari
fyrir slíkum stofnunum geti aðlagast nýjum
kröfum og séu tilbúnir til þeirra breytinga og
átaka sem nútíminn krefst. Stofnanakerfí landbúnaðarins er allt til
endurskoðunar og fyrir liggja fmmvarpsdrög sem fela í sér gjör-
breytt skipulag rannsókna og fræðslu. Þótt meiningar séu deildar
um útfærslu frumvarpsins, em allir sem að þessum málum koma
sammála um nauðsyn þess að styrkja tengsl og efla samstarf milli
fagstofnana landbúnaðarins. Það markmið verður að nást.
Niðurstöður búreikninga sína mikinn breytileika í afkomu búa
innan sömu greina. Þörfin á einstaklingsbundnum rekstrarleið-
beiningum er knýjandi. Hjá Bændasamtökunum hefur í vetur
verið smíðað einfalt rekstrarlíkan fyrir kúabú, sem ætlað er til að
auðvelda markvissar rekstrarleiðbeiningar. Með líkaninu fæst
skýr samanburður á einstökum rekstrarþáttum viðkomandi bús við
meðalbú á landsvísu og þau sem mestum og minnstum launum
skila á framleidda einingu. Líkanið á að nota til að meta stöðuna
og koma auga á helstu veikleika í rekstrinum. Síðan er ætlunin að
ráðunautar aðstoði viðkomandi bónda við að setja sér markmið um
bættaan rekstur og fylgi því starfi eftir.
Þetta er ein viðleitni til að efla leiðbeiningastarfið. Önnur
kemur fram í breyttri útgáfu Freys, sem frá er skýrt hér í blaðinu.
Sú breyting felst í því að skerpa faglegar áherslur í Frey, gefa út
sérstök tölublöð, helguð stærstu búgreinunum og fela fagráðum
búgreinanna aukið hlutverk við að velja og finna efni til birtingar
eftir þörfum greinanna.
Samhliða þessum breytingum verður tekið á til að auka áskrift
að Frey, og vil ég að lokum skora á þá bændur, sem ekki eru þegar
áskrifendur, að panta áskrift. Islenskir bændur þurfa öflugt fagrit,
en markmiðið með útgáfunni næst því aðeins að ritið sé keypt og
lesið.
Sigurgeir
Þorgeirsson,
framkvœmdastjóri
Bœndasamtaka
íslands
Gæðaskýrsluhald
EndupskoÖun upp-
lýsinga og einstnklings
auQkenning gripa
Kristinn Hugason, hrossaræktar-
ráðunautur Bændasamtaka íslands.
Með gæðaskýrsluhaldi er átt
við að staðlað vottunarkerfi er
tekið upp og upplýsingar gagn-
tékkaðar. í þessu felst t.d. að ekki
verður hægt að skrá upplýsingar af
einni skýrslu nema að rökræn
forsenda skráningar komi fyrir á
skýrslu sem er næst á undan í
ferliröðinni í skýrsluhaldinu. Þetta
verður best skýrt með því að bera
saman núverandi ferli og hið nýja.
Nú verandi ferli
1. skref: Grunnskráning ræktun-
arhrossa á sérstök eyðublöð sem
skráð er af í tölvu.
2. skref: Útfylling og skráning
fang- og folaldaskýrslna. Þær eru í
fyrsta skipti skráðar að fullu á sér-
stök eyðublöð hjá hveijum þátttak-
anda fyrir sig en síðan em
skýrslumar sendar þeim hálf-
útfylltar en þeir ljúka útfyllingunni
og senda skýrslumar til baka til BÍ.
Þessu skrefi tilheyrir og færsla sér-
stakrar ómskoðunarskýrslu.
3. skref: Viðhald upplýsinga í
gagnabankanum með innsendum
leiðréttingum á ætt, lit o.fl. og til-
kynningum um eigendaskipti.
4. skref: Þátttaka í kynbóta-
dómum sem færðir em á sérstök
eyðublöð, skráðir í tölvu og fara í
gegnum mikla úrvinnslu.
5. skref: Einstaklingsauðkenn-
ing hrossa með frostmerkingu eða
örmerkingu. Um leið og merkingin
er framkvæmd em fylltar út frost-
eða örmerkingaskýrslur sem em
tölvuskráðar.
Sértœkt ferli vegna útflutnings
Skráning útflutningshrossa
með því að fylla út sérstakt upp-
lýsingablað vegna útflutnings
hrossa. Upplýsingar em síðan
fengnar úr Feng eða hrossið
gmnnskráð og gefið út uppruna-
vottorð vegna útflutnings og
fyljunarvottorð hafi hryssur verið
fluttar fylfullar úr landi.
Nýtt ferli - gœðaskýrsluhald
1. skref: Færð stóðhesta-
skýrsla. Stóðhestaskýrslan er
nýjung og verður eyðublaðinu
fyrir ómskoðun breytt yfir í hina
nýju skýrslu. A skýrslunni skal
koma fram númer og nafn stóð-
hestsins sem í hlut á, staður og
tímabil notkunar auk þess hver
umsjónarmaður hestsins var. Þá
skulu taldar upp allar hryssur sem
vom hjá hverjum hesti hvert tíma-
bil fyrir sig og skráðar niður allar
helstu upplýsingar um hryssumar,
s.s. niðurstaða ómskoðunar hafi
hún verið gerð. Stóðhestaskýrslan
skal undirrituð af umsjónarmanni
stóðhestsins, dýralækninum sem
framkvæmdi ómskoðunina hafi
hún verið gerð og skilað eigi síðar
en 31. desember notkunarár hest-
sins. Það þýðir að skýrslum um
alla stóðhesta sem notaðir verða
næsta sumar skal skila til BÍ eigi
síðar en 31. desember n.k.
2. skref: Útfylling á fang- og
folaldaskýrslum sem sendar em út
til þátttakenda hálfútfylltar. Tölvu-
skráning fang- og folaldaskýrslna
gengur ekki snurðulaust fyrir sig
nema móðirin komi fyrir á stóð-
hestaskýrslu yfir viðkomandi hest
árið áður.
3. skref: Einstaklingsauð-
kenning á hrossi þegar á folalds-
aldri. Rétthæst er örmerking og um
leið og hún er framkvæmd er fyllt
út vottorð, sbr. reglugerð um það
efni. Hið sama gildir um frost-
merkingu sem einnig er fullgild
einstaklingsauðkenning svo fremi
sem reglugerðum sé fylgt.
4. skref: Staðfesting ættemis
með blóðflokkun eða DNA-grein-
ingu. Skylda hvað stóðhesta varð-
ar, æskilegt hvað önnur hross
varðar og skilyrði til skráningar á
ættemi ef ákvæðum gæðaskýrslu-
haldsins, sbr. 1. til 3. lið hér á
undan hefur ekki verið fylgt.
5. skref: Viðhald upplýsinga,
sbr. 3. skref í núverandi ferli en að
auki er verið að hanna nýja
Framleiðendur nautgripakjöts
ættu ekki að þurfa að bíða lengi
eftir að fá gripum sínum slátrað, ef
marka má nýjustu biðlista hjá
sláturleyfishöfum sem tekinn var
um mánaðarmótin janúar/febrúar.
Á meðfylgjandi töflu má sjá að
biðlisti eftir slátmn á ungneytum
er mun styttri nú en tvö undanfarin
ár. Meginástæðan er sú að slátmn
ungneyta jókst um 1.200 gripi
milli áranna 1996 og 1997, eða úr
ríflega 7.900 gripum í 9.100.
Biðlisti eftir slátrun á kúm svarar
skýrslu. Sú skýrsla kallast afdrifa-
skýrsla og verður send út til þátt-
takenda í skýrsluhaldinu hálfút-
fyllt. Þar skulu þátttakendur skrá
inn afdrif hrossa og senda inn til
skráningar í gagnabankann.
6. skref: Þátttaka í kynbóta-
dómum, sjá 4. skref í núverandi
ferli.
Sértœkt ferli vegna útflutnings
við tilkomu gœðaskýrsluhalds
Uppmnavottorð Bændasam-
taka Islands fyrir útflutt hross
verði að fullu unnin úr gagnabanka
Islands-Fengs og engar upplýsing-
ar skráðar nema eftir ferli gæða-
skýrsluhaldsins. Sama gildi um út-
gáfu fyljunarvottorða. Til greina
gæti komið að gefa út B-vottorð
og þá eftir upplýsingum frá út-
flytjendum en um það gildi sem
ætíð annars að allar upplýsingar
frá útflytjendum vegna útflutnings
verða að berast í frumriti og undir-
ritaðar af þeim.
Frá því að uppbygging núver-
andi skýrsluhalds hófst árið 1990
hafa hlutimir gengið ótrúlega hratt
fyrir sig. Fyrir rúmum tíu ámm
síðan vom langt innan við tíu
þúsund hross tölvufærð hjá BÍ en
nú em í Feng rétt tæp eitt hundrað
þúsund hross. Við tilkomu gæða-
skýrsluhaldsins mun skráningin
breytast úr magnskráningu yfir í
gæðavottaða skráningu og mun
þetta átak enn styrkja stöðu
íslenskrar hrossaræktar.
til um eins mánaðar slátmn og
hafa einstakir sláturhússtjórar lýst
því yfir að þeir óttist skort á
gripum til slátrunar á útmánuðum.
Biðlisti nautgripa hjá
sláturleyfishöfum í lok janúar
árin 1995 til 1998
Ungnaut Kýr
stk. stk.
1995 418 1.715
1996 1.854 1.152
1997 1.573 963
1998 821 865
Stefnir í skort á nautakji