Bændablaðið - 02.03.1999, Síða 8

8
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 2. mars 1999
Bleikjubóndinn Jónas með fullunna vöru. Jónas er Hvanneyringur, lauk
búfræðingsnámi árið 1983. Hann tók við búi afa sír.s árið 1981. Erlendur
faðir Jónasar er kjötiðnaðarmeistari og hefur hann reynst þeim hjónum
betri en enginn við ráðleggingar um nýjungar og verkunaraðferðir.
vera eingöngu í hefðbundnum
búskap. Þar er maður í vemduðu
umhverfi sem ég get vel ímyndað
mér að hafi hamlað framþróun.. Ef
eitthvað fer úrskeiðis í því sem ég
er að gera er leikurinn búinn.
Samkeppnin er svo mikil.“
En hvemig tókst þeim hjónum
að fóta sig í upphafi? Eitthvað hef-
ur það nú kostað að hefja bleikju-
eldi. Jú, Jónas viðurkennir það
en minnir á að þegar
Fagradalsbleikja tók
sín fyrstu skref var
fjárkvótinn skertur og
ríkið borgaði sauðfjár-
bændum skerðinguna.
Þessa peninga notuðu
þau hjón í upp-
bygginguna. „Við erum
ekki með það á
dagskrá að
stækka við
okkur en
salan er
alltaf
að
aukast. Þetta á sérstaklega við um
reykta laxinn."
- Nú er það ekki á hvers manns
færi að reykja matvæli svo vel
sé. Hver er galdurinn hjá
ykkur?
„Ja, reykofnamir skipta
máli og hér em tveir slíkir.
Eg hlóð þá sjálfur og segja
má að aðferðin við
reykinguna sé hin sama og
var fyrir 20-30 ámm.
Hér notum við
aðeins
beykisag og
ég get
ekki
gefið
upp
neina uppskrift - það er
tilfinningin og reynslan sem
ræður ríkjum.“
-Þetta hafa vart verið dýrir
ofnar?
„Nei. Ég býst við að fyrir utan
vinnu mína hafi efniskostnaður
verið um 50 þúsund. Það er hins
vegar hægt að kaupa tölvustýrða
ofna sem kosta nokkrar milljónir.”
Vel er vandað til umbúða sem notaðar eru í Fagradal. Það var fyrirtækið
Mosart sem gerði merkið fyrir Fagradalsfiskinn. Framleiðslan fer
eingöngu á innanlandsmarkað. Þó hefur Fagradalsbleikja verið lögð fram
á norrænni fagkeppni kjötiðnaðarmanna í Danmörku. Þetta var árið 1994
og fékk bleikjan silfurverðlaun. Fagradalsbleikjan hefur líka fengið verð-
laun hér heima en í fyrra fékk reykti laxinn silfurverðlaun á Matur 98.
Það var fyrir tæpum áratug að
þau hjónin Jónas Erlendsson og
Ragnhildur Jónsdóttir í Fagradal í
Mýrdal tóku að sér vetrarlangt að
fóstra seiði fyrir Dyrhólalax. í ljós
kom að seiðin döfnuðu vel í
súrefnisríku uppsprettuvatni
Fagradals. Ahugi þeirra hjóna var
vakinn og þau brettu upp ermar.
Nú framleiða þau árlega 10 tonn
af reyktri bleikju og laxi en
framleiðslan skiptist jafnt á milli
þessara tegunda. Bleikjan er alin
upp í Fagradal en laxinn kemur frá
Rifós í Kelduhverfi.
Þau hjón em allt í senn,
fiskeldismenn, flakarar, markaðs-
fólk og ökumenn. Allt frá upphafi
hefur markmiðið verið að skilja
eftir sem mestan virðisauka og svo
er að sjá að það hafi tekist. En það
er ekki bara bleikja sem er alin
upp í Fagradal. Á bænum em
rösklega 200 vetrarfóðraðar kindur
þannig að það er í nógu að snúast
hjá Jónasi og Ragnhildi í Fagradal.
Þess má geta að þau hjón hafa
aldrei tekið nokkurn mann í vinnu.
Jónas sagði það fara vel saman
að vera með sauðfé og bleikju.
Kindurnar bera upp úr 20. apríl og
mánuði síðar hefst vertíðin í fisk-
inum. „Strax frá upphafi var það
ætlun okkar að vera ekki með
meira en svo að við gætum unnið
þetta frá upphafi til enda - fengið
sem mest af virðisaukanum í
okkar eigin vasa,“ sagði Jónas sem
kreistir hrogn úr vænum bleikjum,
kemur hrognunum til og bíður svo
rólegur þar til seiðin hafa náð
sláturstærð. Þess skal og getið að
hrogn hafa einnig verið keypt frá
Stofnfiski.
Þegar slátmn lýkur er bleikjan
reykt í heimatilbúnum reykofnum,
flökuð og snyrt, rennt í umbúðir og
verðmerkt. Þegar þessu er lokið er
afurðunum hlaðið í bfl og ekið af
stað til viðskiptavinanna, sem í
flestum tilvikum em stórverslanir á
höfuðborgarsvæðinu, KA og
KASK á Suðurlandi. ímörgum
verslunum þarf Jónas auk heldur að
ganga frá vöm sinni í kæliborðum.
„Þetta er meira spennandi en að
Séð yfir svæði stöðvarinnar. Þess má geta að rafmagn í Fagradal kemur
frá heimarafstöð. Vatnið í kerjunum fer fyrst í gegnum túrbínurnar sem
þýðir að það er óvenju súrefnisríkt þegar það rennur í kerin.
Jónas segir að næsta skref
sé að gefa bleikjunum lífrænt
vottað fóður. Að vísu sé vart
hægt að fullyrða nokkuð um
aukna sölu í framhaldinu en
óneitanlega mundi það gefa
fyrirtækinu forskot. Nú er
verið að skoða það hvort hægt
sé að framleiða svona
fiskafóður. „Þó svo ég geti
framleitt lífrænt vottaðan fisk
er ekki þar með sagt að ég fái
hærra verð. En staða
Fagradalsbleikjunnar á
markaði verður önnur.“
Ef Jónasi tekst að útvega
sér lífrænt vottað fóður er
líklega stutt í formlega vottun
því hann hefur aldrei notað
nein lyf. „Við höfum aldrei
þurft að kljást við neina
sjúkdóma. Ástæðan er líklega
sú að vatnið er hreint og kalt.
Vatnsmagnið sem fer í gegnum
kerin er mjög mikið og skipti
því ör. Þetta tvennt, kuldinn og
hraði vatnsins í gegnum kerin,
hafa skipt sköpum.“
Vatnið í Fagradal er aðeins
um 5-7°C sem þýðir að vöxtur
bleikjunnar er hægari en ef
hitinn væri ögn meiri. Jónas
segir lágur hiti hafi aftur þau
áhrif að hold fisksins sé
þéttara.
Fagridalur í Mýrdal
Búslofninn meö
sporf og pra fætur
- Jónas og Ragnhliir i Fagradal ala upp bleikju, reykja flsk og eru með rðeklega 200 kindur