Bændablaðið - 05.09.2000, Blaðsíða 4

4
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 5. september 2000
Bændablaðið - málgagn
Bændassamtaka íslands
Stærðin stjórnandinn en
bóndinn þrællinn
Það er kunnara en frá þurfi að segja að bú stækka stöðugt.
Guðni Ágústsson, landbúnaðarráðherra, fjallaði um þetta í ræðu
er hann flutti á aðalfundi Landssambands kúabænda. Guðni
sagði: „Enda þótt einhver samþjöppun í landbúnaði sé æskileg
við núverandi aðstæður þarf að hafa í huga að á bak við hveija
einingu í landbúnaði standa ekki bara byggingar, dráttarvélar og
önnur tækni. Þar er líka fólk, undirstaða blómlegs lífs í hveiju
sveitarfélagi. Ekki má einblína svo á hagfræðihliðina að allt
annað gleymist. Þá verður stærðin stjómandinn og bóndinn
þrællinn. Það er auðvitað mikilvægt að tryggja að íslenskt sveit-
afólk sé félagslega og fjárhagslega sterkt. En við skulum ekki
láta það gerast með þeim hætti að eftir standi fáir einmana
stórbændur. Það er ekki sú framtíð sem ég óska hinum hugprúða
og lífsglaða sveitamanni. Ég get sagt það í þessu samhengi að
um leið og ég dái athafnaþrek og dugnað þeirra bænda sem
byggt hafa stóm eggja-, kjúklinga- og svínabúin þá er það ekki
sú mynd sem ég sé fyrir mér um framtíð íslensks landbúnaðar.
Vinir okkar á Morgunblaðinu óttast mjög þann óróa sem skapast
hefur í þjóðfélaginu vegna þess hve veiðiheimildir í
sjávarútvegi hafa færst á fáar hendur. Mér finnst hins vegar full
ástæða til þess að benda þeim á það að sú mikla samþjöppun
sem nú er að verða í alifugla og svínarækt og þeir lofsyngja á
síðum blaðsins kann að leiða til engu minna stríðs þegar fram
líða stundir, ég tala nú ekki um ef það gerist einnig í röðum
kúabænda." Nú kann vei að vera að það séu ekki allir sammála
orðum Guðna - en hann hefur varla gert ráð fyrir því. Hvað sem
því líður er fólki hollt að velta því fyrir sér sem ráðherrann
sagði.
Þáttur Guðmundu
Á aðalfundi kúabænda gerðist margt - og mörg orð hmtu af
vömm ræðumanna. En í lok aðalfundarins fór Þórólfur Sveins-
son, formaður LK, í pontu og veitti ýmsum viðurkenningar. Ein
þeirra féll Guðmundu Tyrfingsdóttur í skaut og er það vel, en
„síðustu tvo áratugina hefur bú Guðmundu ætíð verið í hópi af-
urðamestu kúabúa landsins. Það hefur á þessu tímabili verið
einhvers staðar á bilinu frá afurðahæsta búi landsins í 24. sætið
og miklu oftar í efri mörkun. Árið 1986 skipaði það efsta sætið,
2. sætið 1987 og 1990 og í þriðja sæti árið 1989. Á síðasta ári
voru afurðir meiri en nokkm sinni eða 6338 kg eftir kúna og
það skipaði henni það árið í 10. sætið á landsvísu,“ segir í
umsögn Jóns Viðars Jónmundssonar, nautgriparæktarráðunauts.
Jón Viðar bendir á að þó að búið sé ekki stórt, en þar em á
annan tug mjólkurkúa, hefur þar alltaf verið að finna ákaflega
athyglisverða ræktunargripi. „Þar tróna á toppi úrvalskýmar
Ljóma 137 og Gullhúfa 144, sem öllum urðu mjög eftirminnan-
legar sem þær sáu. Undan þeim vom fengnir nokkrir nautkálfar
vegna hins sameiginlega ræktunarstarfs, en því miður komust
fáir þeirra til nota. Úrvalsnautið Sopi 84004 var samt sonur
Ljómu 137 og mjög mikið notaður um allt land og dætur hans
að finna meðal úrvalskúa dreifðar um landið.
Þó að miklar og góðar afurðir og glæsilegir ræktunargripir
hafi lengi einkennt búið henna Guðmundu hlýtur öllum sem
fengið hafa að heimsækja fjósið að vera eftirminnanlegust sú
natni og umhyggja fyrir gripinum sem einkennir allt. Þama er
greinilegt að kúnum líður ákaflega vel. Umgengni við þær er til
einstakrar fyrirmyndar og þær njóta ákaflega góðs atlætis sem
m.a. birtist í því að kýmar þama em þroskameiri og öflugri
gripir en yfirleitt sjást í íslenskum fjósum,“ segir Jón Viðar.
Þess má gera að Guðmunda sagði að það væri forsenda
árangurs að hafa gaman af viðfangsefninu og vissulega lesi hún
frekar um nautgriparækt en skáldsögur. Þórólfur Sveinsson,
formaður LK, sagði að kýmar þekktu hana en Guðmunda sagði:
„Ég held að þær kunni að meta að ég sé hjá þeim.“ Það er ein-
mitt þessi hógværa umhyggja sem ýmsir mættu taka sér til fyrir-
myndar.
ÞaO er krafhr
ílands-
byggdarfúlki
það er búið að keyra burt tonnum
af brotajámi í sumar, mála mann-
virki, hreinsa fjömr, ár, vötn,
heiðar og girðingar, raða vélum og
tækjum bæði gömlum og nýjum,
bera í plön og slóða, merkja heimr-
eiðar og svona mætti áfram telja.
Mér dettur ekki í hug að eigna mér
þessi verk og mörg hefðu verið
unnin hvort sem átaksverkefnið
Fegurri sveitir hefði komið til eða
ekki en það er alveg ljóst að
hreinsunarstörf em bráðsmitandi!
Það er einnig ljóst að umhverf-
ismál í dreifbýli hafa verið mikið í
umræðunni í sumar og sveitarfélög
em farin að tala saman um þessi
mál og jafnvel vinna saman að
lausn ákveðinna vandamála, það er
mikill ávinningur.
Sœl Ragnhildur, hvar ert þú
stödd núna?
Ég er á Suðurlandi, að
heimsækja Ölfus, Hmnamanna-
hrepp og Skeiðahrepp.
Ert þú að verða búin að
heimsœkja alla þátttakendur?
Það em alltaf að bætast nýir í
hópinn sem er auðvitað hið besta
mál en ég er komin með bullandi
samviskubit t.d. yfir því að hafa
ekki enn heimsótt Homafjörð sem
sýndi verkefninu mikinn áhuga
strax í byrjun. En ég hef verið í
sambandi við fólkið þar og er búin
að skipuleggja ferð um Austurland
næstu vikur. Svo á ég líka eftir
Bolungarvík og Vesturbyggð á
Vestfjörðum en þetta hefst nú von-
andi allt fyrir réttir.
Hvað hefur þú verið að gera í
sumar?
Reka áróður fyrir bættri um-
gengni í dreifbýli, benda á það sem
vel er gert og hvað betur má fara,
fá menn í þátttökusveitarfélögun-
um til að setjast niður, fara yfir
stöðuna í umhverfismálum og setja
sér markmið + útbúa fram-
kvæmdaáætlun. Næla í tengiliði
hjá stofnunum, fyrirtækjum og
öðmm þeim sem málið varðar og
reyna með ölum ráðum að koma
hreyfingu á þessi mál þar sem þau
eru ekki þegar komin á fljúgandi
ferð. Ég hef talað við oddvita,
hreppsnefndir, umhverfisnefndir
og á opnum fundum. Annars staðar
hef ég heimsótt bæi og veitt ein-
staklingsráðgjöf. Eftir hverja
heimsókn eru einhver atriði sem
þarf að athuga og spyrjast fyrir um.
Svo hefur verið nóg að gera í því
að halda utan um verkefnið sem
vex á alla enda og kanta, margar
góðar hugmyndir hafa komið upp
og tillögur að samvinnuverkefnum
sem mörg hver líta þó ekki dagsins
ljós fyrr en næsta sumar.
Næsta sumar segir þú , verður
framhald á verkefninu ?
Það þyrfti að verða framhald á
átaksverkefninu Fegurri sveitir.
Nefndin fékk vilyrði fyrir því að ef
vel gengi í sumar fengjum við að
halda áfram og ég geri ráð fyrir því
að Guðni
Ágústson
landbúnað-
arráðherra
upplýsi um
framhaldið
á uppskeru-
hátíð sem
áformað er
að halda á
Hvamms-
tanga í
byrjun
október. En
í öllu falli
verður
framhald á
því verk-
efni að fegra sveitimar, heima-
menn sjá um það.
Hefur eitthvað áunnist?
Já, ég leyfi mér að fullyrða
það. Það er kraftur í lands-
byggðarfólki þegar það tekur sér
ákveðið verkefni fyrir hendur og
Hvað stendur upp úr hjá verk-
efnisstjóra Fegurri sveita eftir
ferðalög sumarsins?
Ég þakka heilshugar fyrir það
tækifæri að fá að ferðast um sveitir
landsins í sumar og kynnast fólki
sem þar býr. Svo standa mér
ljóslifandi fyrir hugsjónum öll þau
fyrirmyndarbú sem ég hef
heimsótt. Ef ég ætti að slá á ein-
hverja tölu myndi ég segja að 80
% af sveitabæjum landsins væm í
nokkuð góðu lagi hvað verðar ytri
ásýnd, menn hafa hugsanlega ekki
haft fármagn til þess að mála eða
viðhalda mannvirkjum sem skildi
en almenn snyrtimennska er
ríkjandi. Svo höfum við þessi c.a.
5 % .fyrirmyndarbú, þar sem ekki
er hægt að finna neitt athugavert,
þar sem öll tæki og byggingar eru
vatnsþrýstiþvegin og ekkert er
hægt að setja út á í sambandi við
umgengni. Á sumum þeirra er
hreinlega ekkert sem bendir til
þess að þau séu í rekstri! Á c.a. 10
% búa þarf að taka til hendinni.
Síðustu 5 % eru bú þar sem virki-
lega þarf að taka til og ég hef séð
nokkur slík taka stakkarskiptum í
sumar. Það vilja flest allir hafa
snyrtilegt í kring um sig.
Hvammur í Hvítársfðu. Þess má geta að ábúendur fengu nýverið
umhverfisverðlaun Skessuhorns fyrir snyrtilegasta sveitabæinn á
Vesturlandi.
Nýr listi yfir þátttakendur
1. Breiðdalshreppur
2. Skorradalshreppur
3. Vopnafjarðarhreppur
4. Rangárvallahreppur
5. Grundarijörður
6. Skútustaðahreppur
7. Skeggjastaðahreppur
8. Hríseyjarhreppur
9. Grýtubakkahreppur
10. Bárðdælahreppur
11. Vesturbyggð
12. Reykdælahreppur
13. Eyjafjarðarsveit
14. Svínavatnshreppur
15. Borgarbyggð
16. Árborg
17. Borgarfjarðarsveit
18. Homafjörður
19. Broddaneshreppur
20. Kirkjubólshreppur
21. Kolbeinsstaðahr.
22. Húnaþing vestra
23. Norður-Hérað
24. Hvítársíðuhreppur
25. Helgafellssveit
26. Snæfellsbær
27. Fjarðabyggð.
28. Ljósavatnshreppur
29. Hmnamannahreppur
30. Ölfus
31. Eyja- og Miklaholts-
hreppur
32. Áshreppur
33. Bólstaðarhlíðar-
hreppur
34. Grímseyjarhreppur
35. Hálshreppur
36. Bolungarvíkur-
kaupstaður
37. Isafjarðarbær
38. Skaftárhreppur
39.Svalbarðsstranda-
hreppur
40. Skeiðahreppur
41. Bandalag skáta
42. Biskupsstofa
43. Búgreinafélögin
44. Búvélasafnið á
Hvanneyri
45. Bændablaðið
46. Bændasamtök íslands
47. Dagur
48. DV
49. Ferðafélag íslands
50. Ferðamálaráð íslands
51. Ferðaþjónusta bænda
52. Flugmálastjóm
53. Fura ehf
54. Garðyrkjuskóli
Ríkisins Ölfusi
55. Hitaveita Akraness
og Borgarfjarðar
56. Hollustuvemd
57. Hólaskóli
58. Hringrás
59. Kiwanishreyfingin
60. Kvenfélagasamband
íslands
ól.Landbúnaðarhásk. á
Hvanneyri
62. Landbúnaðar-
ráðuneytið
63. Landvemd
64. Landgræðslan
65. Landssamband
hestamanna
66. Landssíminn
67. Landsvirkjun
68. Lionshreyfingin
69. Málninga-
verksmiðjan Harpa
70. Málning ehf
71. Málninga-
verksmiðjan Sjöfn
72. Málningaverksmiðja
Slippfélagsins
73. Morgunblaðið
74. Morgunútvarp rásar
tvö
75. Olís
76. Olíufélagið Esso
77. Náttúmvemd ríkisins
78. RALA
79. Samband íslenskra
sveitarfélaga
80. Skessuhom
81. Skipulagsstofnun
82. Skógræktarfélag
Islands
83. Skógrækt ríkisins
84. Slysavamafélagið
Landsbjörg
85. Umhverfisráðuneytið
86. UMFÍ
87. Vegagerð ríkisins
88. Ysta Fell, Bílasafn
Það er enn hægt að skrá
þátttöku