Bændablaðið - 12.12.2000, Blaðsíða 30

30
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 12. desember 2000
Elja oa útsiónarsemi í Höll
Aí sauðjjárbúskap og
öðrum störfum
Höll er neðsti bær í Þverárhlíð í
Mýrasýslu, um 34 km frá Borgar-
nesi. Þar búa Grétar Þór Reynis-
son frá Höll og Svandís
Hallbjörnsdóttir frá Krossholti í
Kolbeinsstaðarhreppi ásamt
börnum sínum, Arnari 12 ára, Ing-
unni 10 ára og Svani 6 ára. Krakk-
arnir eru í skóla á Varmalandi og
eru sótt á morgnana kl. 8 og skilað
heim í hlað um kaffileytið. Inga
Jónsdóttir, móðir Grétars býr einn-
ig í Höll og eiga þau jörðina í
félagi. Tíðindamaður Bænda-
blaðsins tók hús á þeim í lok
nóvember og ræddi við þau um
búskapinn. Fara hér á eftir nokkur
orð úr umræðunni um búskapinn.
Fjárbúskapurinn
Framleiðsluréttur búsins er 160
ærgildi en þau hafa fjölgað fénu
nokkuð umfram hann og eru með
um 350 fjár í dag. Þau hafa verið
þátttakendur í skýrsluhaldinu
síðan 1994 og hafa sæðingarnar
skipað veglegan sess í ræktunar-
starfinu frá þeim tíma, enda hefur
fjárstofninn tekið miklum
framförum hvað varðar gerð,
frjósemi og fallþunga. Gömlu
fjárhúsin eru taðhús og taka þau
rúmlega 300 fjár. Sú aðstaða
hentaði illa og réðust þau í
fjárhúsbyggingu 1996. Byggðu
þau kjallarann það sumar og um
veturinn voru grindurnar settar
niður. Við framkvæmdir um vorið
var staðið á grindunum og
sparaðist þannig smíði vinnupalla.
Þau höfðu menn við þetta að hluta
en unnu mikið sjálf við bygging-
una. Féð var flutt í nýju húsin
haustið 1997 en frágangur að inn-
an er enn eftir að nokkru leyti.
Garðinn er í sömu hæð og gólfið
og ætlar Grétar að smíða hentugan
gjafavagn við tækifæri. Kjallarinn
er ekki nema 2 m djúpur og er sett
í hann um 80 cm djúpt vatn áður
en féð er hýst. Ein þró er við hann
og í henni dæla til að hræra með í
haugnum og er hún sett í gang
einu sinni í mánuði. Grétar ætlar
að byggja aðra þró á móti, því
dálítið vill sitja eftir af skít í horn-
unum.
Nýju húsin eru vel einangruð
og féð haustrúið, það elsta er þó
bara klippt aftur að mölum. Hleypt
er til eldri ánna fyrst, enda þola
þær útiveru fyrr vegna ullarinnar.
Kviðullin er skilin eftir á fullorðna
fénu, enda verðlítil en hjálpar
ánum að halda á sér hita í vorhret-
um og kalsarigningum. Með þes-
sum vinnubrögðum heyrir
júgurbólga nánast sögunni til.
Asetningslömbin eru alklippt, en
ekki er hleypt til þeirra. Fiskimjöl
er gefið eftir rúning og hefjast til-
hleypingar upp úr miðjum des-
ember. Féð ber allt á húsi, á u.þ.b.
mánuði og jafnar það álagið á
fjölskylduna því sjaldan bera fleiri
en 15-20 ær á sólarhring: Þannig
tekst betur að sinna hverri kind og
minna verður um afföll. Féð er
haft inni allt að 10 daga eftir burð
sé pláss í húsunum. Eftir vorbeit í
heimalandi er flestu fé ekið um 20
km leið fram á Þverárdal, en
afrétturinn opnar í fyrsta lagi 25.
júní. Það gengur svo á suðurhluta
Holtavörðuheiðar, á sameiginleg-
um afrétti, Þverárhlíðar, Stafholt-
stungna og hluta af Hvítársíðu.
Höll leggur til fimm menn í
þriggja daga leitir og fara þau
Svandís oftast bæði. Fjarlægð að
afrétti veldur því að erfitt er að
sækja fé til sumarslátrunar.
Smálömbum hafa þau haldið eftir
heirna á haustin og alið áfrant,
jafnvel fram að páskurn og slátrað
þá.
Jarðrœktin
Jörðin er tæplega 400 ha og þar af
er túnið rúmir 30 ha. Stórir líóar
neðan við bæinn hafa verið grafnir
og kílræstir og er það ákjósanlegt
ræktunarland. í nýræktarvinnu er
Grétar útsjónarsamur og kaupir að
skurðgröftinn en fær leigða
jarðýtu ræktunarsambandsins og
vinnur á henni flögin sjálfur.
Túnið á Veiðilæk og smávegis á
Varmalandi hefur hann nytjað, en
stefnir að meiri ræktun heima til
að auka heyfeng búsins. Þá hafa
þau tekið þátt í verkefninu,
Bændur græða landið, og starfað
að uppgræðslu með gömlu heyi,
Grétar sótti þó hér um árið, dagsnámskeið í rúningi hjá Guðmundi
Hallgrímssyni ráðsmanni á Hvanneyri, en hann hafði lengi reynt að fá
hann til að koma á námskeið. Sú leiðsögn hefur nýst vel, ekki síst
varðandi líkamsbeitingu við rúninginn en oft er bakverkur fylgifiskur
hans, séu vinnubrögðin ekki rétt.
moði og skít en auk þess hafa þau
fengi dálítið af áburði og fræi tii
að flýta fyrir. Hrossin hafa þá
verið fóðruð úti á ákveðnum
uppgræðslusvæðum og hafa þann-
ig verið græddir upp nokkrir melar
í landi Hallar.
Hagkvœmt að skipta úr rúllum í
þurrhey
Rúlluheyskapur hefur verið
ráðandi í Höll síðustu ár og hefur
þróunin verið í þá átt að forþurrka
sífellt meira. Þannig verður meira
heymagn í hverri rúllu, átgeta vex
og heyið er léttara í meðhöndlun.
Á meðan tíðindamaður Bændablaðsins var í heimsókn kom „forðagæslu-
kerlingin" Sæunn frá Steinum og sátu þau Grétar um stund yfir mati á
heyfeng og þurfti Grétar að „telja alla sauði sína“ eins og segir í gömlum
aðngtextá__ . - - _______- - - ■ - =
Horft heim að Höll.
Grétari þótti því hagkvæmara að
ganga alla leið og skipta úr rúllum
í þurrhey og nota yljað loft til að
Ijúka þurrkun þess í hlöðu, enda
nóg af því síðan hitaveitan var
lögð í sveitina. Þau eru að ljúka
byggingu þurrheyshlöðu við
fjárhúsin, með heilu gólfi og laus-
um súgþurrkunarstokkum. Þá var
keyptur notaður heyhleðsluvagn,
heydreifikerfi og annað til þurr-
heyskaparins tiltölulega ódýrt,
enda margir nýlega búnir að leggja
slíkum tækjum í góðu ástandi.
Undanfarin ár hefur gömul
rúlluvél og pökkunarvél verið
notuð við heyskapinn og var hvort
sem var komið að kostnaðarsamri
endurnýjun þeirra.
Kýr til heimilisins og annað búfé
Það er til marks um sjálfsbjarg-
arviðleitnina í Höll að þau hafa
tvær kýr til heimilisnota og ala
kálfa á umframmjólkinni. Kýrnar
eru við fjárhúsin og því stutt að
fara, vanti volga mjólk fyrir lömb
á sauðburði. Nokkur hross eru í
Höll, mest notuð um göngur og
við fjárrag sem þeim fylgir. Þá eru
nokkrar varphænur sem leggja til
egg til heimilisins.
Zetorarnir
Grétari finnst mikilvægt að vera
með dráttarvélar af sömu gerð og
hafa Zetorarnir reynst honum vel.
Sá stærsti er 80 hö með framdrifi.
Þeir eru ódýrir, varahlutir í þá líka
og gott að einfalda með þessum
hætti viðhald véla búsins auk þess
sem auðvelt er að gera við þá að
sögn Grétars. Hann hefur verslað
mest við Vélaver og þannig náð
góðum kjörum. Þá spillir ekki að
þjónusta þeirra hefur reynst hon-
um góð. Þau hafa oft keypt
notaðar vélar, gert upp og haldið
gangandi. Hann keypti t.d.
ógangfæra traktorsgröfu, sem
hann gerði upp, og notaði við allan
gröft vegna fjárhúsbyggingarinnar,
hún hefur líka nýst vel í vegagerð
við sumarhúsasvæðið.
Að sníða sér stakk eftir vexti
Þegar rætt er um kostnaðarþætti
rekstrarins, kemur í ljós að ekki er
flanað að neinu í Höll. I fjárfest-
ingum og framkvæmdum hafa þau
haft það að leiðarljósi að sníða sér
stakk eftir vexti, gefa sér tíma til
að undirbúa hlutina og leita
hagstæðra tilboða í efni og vinna
sem mest sjálf. Þau hafa reynt að
halda lántökum í skeíjum, því
greiðsla á vöxtum er í augum
Grétars, tapaðar tekjur.
Að fylgjast með
Grétari finnst vanta meira af
aðgengilegu efni um landbúnað á
íslensku á netið, en það er sá
miðill, sem margir bændur hafa
aðgengi að í dag. Auðvelt þarf að
vera að finna það sem leitað er að
og upplýsingarnar þurfa að vera
stuttar og hnitmiðaðar, ekki lang-
hundar sem of langan tíma tekur
að lesa. Netútgáfu Bændablaðsins