Bændablaðið - 25.11.2003, Blaðsíða 10

10
Bændabiaðið
Þridjudagur 25. nóvember 2003
Bráðskemmtilegar
myndir ai Grýla og
plskyldu á jála-
Nú er komið til framkvæmdar
eitt af sameiginlegum verk-
efnum fyrir neyslumjólk á
vegum Markaðsnefndar mjólk-
uriðnaðarins á þessu ári.
Þegar dregur nær jólum, jafn-
vel þegar um miðjan nóvember ár
hvert, verða samkeppnisdiykkir
mjólkurinnar sífellt meira áberandi
í verslunum. Mjólkursamlögin
vilja bregðast við þessu og nú er
mjólkin komin í jólaskap því ís-
lensku jólasveinamir, Grýla,
Leppalúði og jólakötturinn eru
mætt til leiks á mjólkurum-
búðunum um allt land.
íslensku jólasveinamir, þessir
ódælu synir tröllanna Grýlu og
Leppalúða, hafa lifað með þjóð-
inni svo öldum skiptir. Þeir voru
lengst af sagðir stórir, ljótir og
luralegir, auk þess að vera bæði
hrekkjóttir og þjófóttir. Eitthvað
hafa sveinamir þó bætt sig í
aldanna rás, eru nú snyrtilegri til
fara og helst frægir íyrir að lauma
litlum gjöfum í skóinn hjá góðum
bömum þá nótt sem þeir koma til
byggða.
Landsmenn eru hvattir til að
opna www.jolamjolk.is og fræðast
um sveinana eða prenta út bráð-
skemmtilegar teikningar fyrir
bömin til að lita.
Hér gefúr á að líta nokkrar af
teikningunum sem um ræðir, en
þær em eftir Stephen Fairbaim
sem hefúr unnið sem auglýsinga-
teiknari á auglýsingastofum hér-
lendis í röska þrjá áratugi - lengst
af á Auglýsingastofú Kristínar
Þorkelsdóttur. Nú starfar hann hjá
Auglýsingastofúnni Himinn og
Haf.
Fyirr skömmu fór forstjóri Mjólkur-
samsölunnar, Guölaugur Björg-
vinsson, I nokkrar stórar matvöru-
verslanir I höfuðborginni ásamt
sölumönnum að skreyta mjólk-
urkælana og mjólkurtorgin með
vettvangsefni sem tengist jóla-
mjólkinni. Nokkrir vinnuhópar frá
MS unnu aö þessu verkefni um
alla borgina og sölufulltrúar mjólk-
ursamlaga um allt land fylgdu
verkefninu eftir á svipuðum
nótum.
Samþykkt ríkis-
syórnarinnar vegna
vanda sauóflárbænda
Þann 11. nóvember sl. boðaði
Guðni Ágústsson
landbúnaðarráðherra til
blaðamannafundar og kynnti
þar niðurstöðu nefndar sem
skipuð var vegna vanda
sauðfjárbænda og samþykkt
ríkisstjórnarinnar um
aðgerðir. Tillögur
nefndarinnar voru kynntar á
fundi ríkisstjórnarinnar 7.
nóvember og þann 11.
nóvember samþykkti
ríkisstjórnin eftirfarandi
aðgerðir:
Að veitt verði 140 m.kr.
aukafjárveiting á fjáraukalögum
á árinu 2003 til að greiða
sauðfjárbændum bætur vegna
tekjusamdráttar. Litið er á
bætumar sem byggðastuðning og
greiðast þær sem eingreiðsla
fýrir lok þessa árs.
Stuðningurinn skal að hálfu
miðaður við beingreiðslurétt
sauðljárbænda árið 2003 og að
hálfu greiddur út á framleitt
magn dilkakjöts á lögbýlum á
árinu 2003.
Að heimila þeim
sauðflárbændum er náð hafa 63
ára aldri að halda óskertum
beingreiðslum til loka samnings
um framleiðslu sauðfjárafurða til
2007, án skyldu um sauðfjáreign.
Að fela utanríkisráðuneytinu
að styðja við markaðssetningu
dilkakjöts erlendis í samstarfí við
þá aðila sem við þetta hafa
unnið.
Að ríkisstjómin sé tilbúin til
að endurskoða einstaka þætti
núgildandi samnings um
framleiðslu sauðfjárafúrða, eða
gera nýjan samning, komi um
það formleg ósk frá
Bændasamtökum Islands.
Að fela viðskiptaráðherra og
landbúnaðarráðherra að skipa
sameiginlega nefnd er skoði
stöðu búvömframleiðslu
gagnvart samkeppnislögum.
Jafhffamt samþykkti
ríkisstjómin eftirfarandi tilmæli:
Að beina því til
Byggðastofnunar að hún styrki
sláturleyfishafa til kaupa á
nútímalegum
fjárflutningatækjum.
Að beina því til Lánasjóðs
landbúnaðarins að
sauðfjárbændum sem eiga í
fjárhagsörðugleikum verði
gefmn kostur á að ffesta
afborgunum lána hjá sjóðnum í
allt að þrjú ár.
Að fela Byggðastofnun að
gera tillögur um með hvaða hætti
hægt sé að tryggja áframhaldandi
rekstur ullarþvottastöðvar í
landinu.
63 ára regb satifðMa
í samþykkt ríkisstjórnarinnar um
að koma til móts við tekjumissi
sauðfjárbænda er m.a. ákvæði um
að bændur sem verða 63 ára á
árinu 2003 (fæddir 1940) eigi þess
kost að gera sérstakt samkomulag
við BI um fjárleysi til og með
Vistmenning í
Vistmenning (e. permaculture) er hugtak sem rekja má til
ársins 1975 þó að hugmyndafrœðin sem slík sé ævaforn. Ekki
er auðvelt að henda reiður á hugtakinu og sennilega er það
langt frá því að vera óumdeilanlegt. Grunntónn þess er þó
sjálfbær landnotkun þar sem hringrásir náttúrunnar eru
hafðar að leiðarljósi. I þessari hugmyndafrœði skiptir heilleiki
vistkerfa höfuðmáli, með tilheyrandi fjölbreytileika og
stöðugleika.
Hópur Staðardagskrárfólks,
sem fór til Austurríkis í sumar,
heimsótti einn ffemsta talsmann
þessarar hugmyndafræði, Sepp
Holzer, sem býr á bænum Kram-
eterhof í Lungau-héraði. Fyrir
hann og konu hans, Veroniku, er
vistmenning meira en vistvænn
landbúnaður og skógrækt, hún er
ákveðin lífssýn sem þau hafa
tileinkað sér með því að fylgjast
með ferlum náttúrunnar og læra
af þeim.
Á Krameterhof er stunduð
blönduð skógrækt, þ.e.a.s. ólíkar
tegundir trjáa og jarðargróðurs
eru ræktaðar á sama svæði og
með því reynt að skapa
náttúrulegt vistkerfi. Húsdýr
ganga jafnvel laus innan þessara
ræktunarsvæða. Holzer hjónin
telja fjölbreytileikann minnka
hættuna á uppskerubresti og
öðrum neikvæðum afleiðingum
einræktunar jafúframt sem hann
tryggir stöðugleika og viðheldur
heilleika vistkerfisins.
Vistmenning getur þannig leyst
ýmis vandamál á sjálfbæran hátt
um leið og ffamleiddar eru
næringarríkar afúrðir. Slíkar
lausnir geta m.a. hentað vel í
baráttunni við hungursneyð í
þriðja heiminum.
Krameterhof er í um 1500
metra hæð yfir sjávarmáli,
ræktunarlandið snýr mót suðri og
berggrunnurinn er afar kísilríkur.
Dæmigerður gróður við slíkar að-
stæður í Ölpunum er greniskógur.
í staðinn fyrir einsleitar greni-
hlíðar gefur þama hins vegar að
líta fjölbreyttan trjágróður (m.a.
lerki, reynivið, þin, hlyn, álm og
ask), ýmsar tegundir lággróðurs
(m.a. bláber, trönuber og ýmsar
tegundir burkna, mosa og fléttna)
og ávaxtatré (m.a. vínvið og
kívítré) auk fjölda annarra
tegunda jurta og grænmetis. Fjöl-
breytnin byggir á fenginni reynslu
Holzerhjónanna varðandi vaxtar-
skilyrði, birtuþörf, vatnsþörf og
næringarþörf hverrar tegundar
fyrir sig. Með því að fylgja
slíkum tilraunum vel eftir má
jafnvel skapa sjálfbæra næringar-
efhahringrás á stórum svæðum.
Þá er m.a. mikilvægt að dautt
líffænt efni sé ekki hreinsað burtu
og að hugað sé að samspili
tegundanna. Að sama skapi
skiptir vatnsbúskapurinn á
svæðinu gríðarlega miklu máli.
Svokölluð stallaræktun er
stunduð á Krameterhof en það er
aldagömul ræktunaraðferð sem
notuð hefúr verið víða um heim.
Kostir stallaræktunar eru ýmsir,
meðal annars er minni hætta á
jarðvegsrofi, dýrmætt húmuslag
skolast ekki í burtu, stallamir eru
rakageymslur og geta virkað sem
hitageymar. Auk þess er vinnu-
aðstaðan auðveldari en í bröttum
hlíðum. Hanna þarf stallana með
tilliti til ýmissa ytri þátta, svo sem
sólarljóss og ríkjandi vindátta.
Ræktun lífvera í manngerðum
vötnum eða tjömum er einnig
stunduð á Krameterhof. Lífríki
tjamanna er fjölbreytt og þær em
eitt besta dæmið um sjálfbært
kerfí á bænum. Tjamimar og um-
hverfi þeirra mynda einnig eflir-
sóknarvert búsvæði fyrir margar
tegundir villtra fuglategunda, sem
lögð er áhersla á að vemda á bæn-
um, en þær forðast einsleitt um-
hverfi. En tjamimar gegna einnig
öðrum veigamiklum hlutverkum
eins og því að endurvarpa
sólargeislum og gefa frá sér
varma.
Á Krameterhof em að jafnaði
um 60-80 svín sem ganga laus um
landareignina allt árið. Fyrir
Holzerhjónin em þau ómissandi
hlekkur í vistmenningunni.
Ástæðumar em margar. Þar sem
svínin ganga laus afla þau sér
fæðunnar að mestu leyti sjálf. Um
leið róta þau í jarðveginum, losa
um hann og hleypa lofti að. Þau
vinna þannig töluverða erfiðis-
vinnu og geta afkastað miklu.
Svínin gegna að auki mikilvægu
hlutverki við ýmsar vamar-
aðgerðir, svo sem að halda niðri
illgresi og skordýraplágum.
Forvitnilegt var að sjá hvemig
hægt er að blanda saman ólíkum
tegundum gróðurs til að skapa
skilyrði fyrir nytjaplöntur sem
annars ættu erfitt uppdráttar.
Einnig er hægt að nota þessa hug-
myndafræði í öðmm tilgangi, svo
sem til að draga úr vinnu við um-
sjón með opnum svæðum í
sveitarfélögum. Með því að velja
saman ólíkar tegundir er hægt að
skapa fallegt og sjálfbært um-
hverfi sem hægt er að viðhalda
með lítilli vinnu en er samt sem
áður til ánægju fyrir íbúana.
Arnheidur Hjörleifsdóttir
Ragnhildur Helga Jónsdóttir
Skrifstofu Stadardagskrár 21
á Islandi
arnheidur@environice.is
árinu 2007 eða það sem eftir lifir
af núgildandi sauðfjársamningi.
Munu þessir aðilar eiga kost á að
gera slíkan samning hvenær sem
er á tímabilinu en halda jafnframt
fullum beingreiðslum út samn-
ingstímann. Með samkomulaginu
er ekki verið að kaupa greiðslu-
mark af bændum, eingöngu
gerður samningur um fjárleysi.
Eftir áramót 2007 geta menn
hvort sem er hafið búskap að nýju
eða selt grciðslumarkið sam-
kvæmt þeim reglum sem þá verða
í gildi.
Jóhannes Sigfússon, formaður
Landssambands sauðfjárbænda,
sagði að hér væri um valkost fýrir
eldri bændur að ræða til að flýta
eftirlaunatöku. „Það sem er meira
um vert í þessu atriði er að bóndi í
þessari stöðu sem er að velta fýrir sér
að selja fúllvirðisréttinn fær þama
valkost um að eiga hann áffam og
hafa af honum tekjur næstu 4 árin og
sjá til hver staðan verður þá. Hann
þarf ekki að selja til að fá þessa
peninga og getur haldið jörð sinni í
fúllu verðgildi í 4 ár. Þá getur hann
tekið ákvörðun um hvað hann gerir.
Ef til vill verður staðan þá betri og
jörðin og fúllvirðisrétturinn meira
virði, “ sagði Jóhannes Sigfússon.
Hrútaskrá
2003 á leið
til bœnda
Hin árlega hrútaskrá er nú á
leid til bænda. Skráin sýnir
úrval hrúta á sauðfjár-
sœðingastöðvunurn og tilgreinir
helstu eiginleika þeirra.
Netútgáfu má finna á vef
Búnaðarsambands Suðurlands
(www.bssl.is) og
Bœndasamtakanna
(www.bondi.is).