Bændablaðið - 10.03.2004, Side 14

14 Miðvikudagur 10. mars 2004
mennafélagshreyfingarinnar,
og Guðmundar Gíslasonar
Hagalíns rithöfundar. Þór son-
ur hans var bekkjarfélagi minn
á Laugarvatni og herbergisfé-
lagi um skeið, svo að ég kom á
heimili skáldsins á Nýbýlavegi
í Kópavogi og síðar í Reyk-
holtsdal hér í Borgarfirðinum.
Hagalín var afar skemmtilegur
maður, hafði afburða frásagn-
argáfu og var svo fróður um
menn og málefni að undrun
sætti. Það var ekki að ástæðu-
lausu að afmælisrit, sem gefið
var út þegar hann varð sjötug-
ur 1968, var nefnt „Íslendingur
sögufróði“. Ég heyrði stundum
Hagalín og foreldra mína rifja
upp sögur að vestan, og það
voru ógleymanlegar kvöld-
stundir.
Nú, þegar þeir nafnar, faðir
minn og bróðir, buðu mér að
taka þátt í félagsbúinu hér á
Skálpastöðum, hafði ég ekki
hugleitt sérstaklega, hvort ég
ætti að gerast bóndi eða helga
líf mitt einhverju öðru starfi. En
ég þáði boðið og sé ekki eftir
því. Síðan höfum við búið hér,
ég og kona mín, Helga Bjarna-
dóttir – og við höfum unað
okkur vel.“
Formaður Félagsráðs
Guðmundur Þorsteinsson hefur
látið félagsmál mjólkurbænda
mjög til sín taka og hann á nú
sæti í stjórn Mjólkursamsöl-
unnar og er varamaður í stjórn
Osta- og smjörsölunnar og
SAM. „Ungmennafélagið var
okkar félagsmálaskóli,“ segir
hann. „Ég tók þátt í starfsemi
þess frá barnæsku og það hafði
geysimikla þýðingu fyrir mig.
Smátt og smátt tók ég svo að
hafa afskipti af málefnum
bænda; var til að mynda kos-
inn fulltrúi á þing Stéttarsam-
bands bænda og var það þar til
það sameinaðist Búnaðarfélagi
Íslands. En minnisstæðast er
mér starf mitt fyrir Osta- og
smjörsöluna. Á aðalfundi
hennar 1983 var stofnað Fé-
lagsráð Osta- og smjörsölunn-
ar, þar sem hvert mjólkurbú
hlaut í fyrstu einn fulltrúa en
síðar tvo. Fyrsti fundur ráðsins
var haldinn 11.október 1983 og
þá var ég kosinn formaður
þess. Félagsráðið var nauðsyn-
legur umræðuvettvangur fyrir
aðila mjólkuriðnaðarins og það
var í senn athafnasamt og á-
hrifaríkt. Sem dæmi um það
má nefna að níu fundir voru
haldnir á árinu 1984, þar af
einn á Akureyri, þar sem
Mjólkursamlag KEA var skoð-
að. Mikill tími fór í undirbún-
ing Landsráðstefnu mjólkur-
framleiðenda, sem ráðið skipu-
lagði og hélt á Hótel Sögu í
Reykjavík dagana 31. október
til 1. nóvember 1984 og þótti
takast vel. Það var sannarlega
ástæða til umræðna um þetta
leyti, því að gagngerar breyt-
ingar voru á döfinni af hálfu
hins opinbera varðandi fram-
leiðslustjórnun mjólkuriðnað-
arins og Félagsráðið ræddi
málin jafnóðum og þau bar að
og tók afstöðu til þeirra með á-
lyktunum sínum. Þegar bú-
vörulögin höfðu verið sam-
þykkt á alþingi, hélt Félagsráð
fund 23. júlí 1985 til að ræða
þau og túlkun þeirra. Sam-
þykkt var að ég skrifaði land-
búnaðarráðherra bréf, þar sem
ég lagði til að Félagsráðið yrði
hinn lýðræðislegi félagsskapur
mjólkurframleiðenda sem lög-
in gerðu ráð fyrir. Þessari til-
lögu minni var hafnað, en hins
vegar var í búvörulögunum á-
kvæði um að Félagsráðið til-
nefndi mann í Framleiðsluráð
landbúnaðarins og ég var kos-
inn í það embætti.
Landssamband kúabænda
Í búvörulögunum var einnig á-
kvæði um hlutverk landssam-
taka afurðastöðva, og á grund-
velli þeirra voru Samtök af-
urðastöðva í mjólkuriðnaði
stofnuð 7. október 1985 til að
koma fram fyrir hönd mjólkur-
stöðvanna við framkvæmd
nýju búvörulaganna. En fleira
bar til tíðinda á þessu við-
burðaríka mótunarskeiði í
skipulagi landbúnaðarmála. Á
fundi Félagsráðs 21. febrúar
1986 var ákveðið að ráðið
beitti sér fyrir stofnun lands-
samtaka kúabænda og mér
ásamt Óskari H. Gunnarssyni
var falið að undirbúa hana og
boða til stofnfundar. Þetta
gekk eftir. Landssamband
kúabænda var stofnað í apríl
1986 og reyndist frá upphafi
hafa miklu og vaxandi hlut-
verki að gegna. Ég átti sæti í
stjórn þess í þrettán ár. – Fé-
lagsráðið var fyrsti lýðræðis-
legi vettvangur kúabænda í
landinu, en nú varð hlutverk
þess minna en áður og verk-
efnin færri eftir tilkomu SAM
og LK. Það starfaði þó næstu
árin og hélt einn til tvo fundi
árlega, þar til það var lagt nið-
ur á útmánuðum 1993.
Lá við slagsmálum
Lykilmaðurinn í þessu öllu
saman, bæði Félagsráðinu og
SAM, var Óskar H. Gunnars-
son; hans þáttur í þessari þróun
allri verður ekki ofmetinn að
mínum dómi. Ferill hans var
með afbrigðum farsæll, og
hann var manna drýgstur við
að halda þessum hóp saman,
því að auðvitað urðu deilur og
árekstrar; allir höfðu metnað
fyrir hönd sinna fyrirtækja. Ég
varð vitni að því að menn ætl-
uðu að fara að fljúgast á í veisl-
um, en Óskari tókst að sætta
menn af sinni alkunnu lagni. –
Óskar hvatti okkur og studdi á
allan hátt, þegar við stofnuðum
Landssamband kúabænda.
Hann lagði alla sína löngu
starfstíð ríka áherslu á nána og
góða samvinnu við bændurna.
Og ekki má gleyma hversu vel
hann stjórnaði fyrirtæki okkar,
Osta- og smjörsölunni, með
frábærri markaðssetningu og
ströngu gæðaeftirliti. Blómleg
ostamenning okkar Íslendinga
er mest honum að þakka; það
eru engar ýkjur að segja að
hann hafi kennt löndum sínum
að borða ost. Hann kom svo
sannarlega miklu til leiðar og á
þakkir skildar fyrir það.
Framtíðin kemur
Einu sinni sagði ég við Pálma
Vilhjálmsson, mjólkurverk-
fræðing og framkvæmdastjóra
SAM, að það væri vissara að
búa sig undir framtíðina; hún
kæmi einhvern tíma. Ég er enn
ekki farin ofan af því. En hún
hefur komið hægar en ég bjóst
við. Þó hafa breytingarnar ver-
ið gífurlegar og verða áreiðan-
lega enn meiri, þegar við þurf-
um að keppa við vaxandi inn-
flutning landbúnaðarvara. En
mjólkurbændur hafa búið sig
undir þessar nýju aðstæður.
Það hefur ævinlega verið
keppikefli Landssambands
kúabænda að fólkið sem
stundar þessa búgrein hafi við-
unandi afkomu. Við höfum
Hagkvæmni í sátt við samfélagið
Hjónin Guðmundur Þorsteinsson og Helga Bjarnadóttir.
Stjórn Félagsráðs Osta- og smjörsölunnar ásamt forstjóra. Frá vinstri: Ósk-
ar H. Gunnarsson, Ólafur Þórarinsson, Flugumýrarhvammi, Stefán Hall-
dórsson, Hlöðum, Guðmundur Þorsteinsson, Skálpastöðum, formaður,
Hörður Sigurgrímsson, Holti, varaformaður og Eiríkur Tryggvason, Búr-
felli.
Svipmynd úr fjósinu á Skálpastöðum. Íbúðarhús Guðmundar og Helgu snýr að gróðursælum garði.