blaðið - 27.06.2005, Síða 14

mánudagur, 27. júní 2005 ! blaðið
Útgáfufélag: Ár og dagur ehf. Stjórnarformaður: Sigurður G. Guðjónsson. Ritstjóri:
Karl Garðarsson. Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson. Ritstjórn og auglýsingar:
Bæjarlind 14-16,201 Kópavogur. Aðalsimi: 510-3700. Símbréf á fréttadeild: 510-3701.
Simbréf á auglýsingadeild: 510-3711. Netföng: vbl@vbl.is, frettir@vbl.is, auglysingar®
vbl.is. Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins. Dreifing: íslandspóstur.
íslenskt samfélag hefur tekið stakkaskiptum á undanfórnum
áratug og breytingar á markaðsskipulagi þjóðarinnar hafa leitt
af sér breytingar á öðrum sviðum samfélagsins. Samkvæmt
nýrri viðhorfskönnun Eurobarometer meðal 32 Evrópuþjóða
eru íslendingar ákaflega ánægðir með lífið og tilveruna en ein-
ungis Hollendingar eru ánægðari. Þessar niðurstöður gætu tal-
ist nokkuð óvæntar í ljósi þess að á síðustu árum hefur vinnu-
dagur íslendinga lengst töluvert. Það er líkt og gullgrafaraæði
hafi heltekið þjóðarandann og menn leggja nótt sem nýtan dag
við að finna nýja mola með tilheyrandi álagi á heimili lands-
ins og auknu stressi. Þær breytingar sem einna minnsta at-
hygli hafa fengið varða mikilvægasta hóp þjóðarinnar, þann
sem landið skal erfa - bömin. Vinnutími þeirra hefur einnig
lengst en frá árinu 1998 hefur vistunartími íslenskra bama á
leikskólum landsins tvöfaldast og lenging vistunar upp í níu
klukkustundir, eða jafhvel lengur, er orðinn kostiu- sem fjölda-
margir foreldrar nýta. Þessi langi vinnudagur, sem böm eyða
inni á hávaðasömum stofnunum, er lengri en sá sem leikskóla-
kennarar vinna að jafnaði en þeir njóta að auki lögboðinna
matar- og kaffitíma. Þessi hópur, börn, hefur ekkert um það
að segja hvort hann eyðir dögum sínum, frá mánudegi til fóstu-
dags, inni á stofnunum eða ekki. Þessi hópur hefur ekkert val
en börn geta ekki farið fram á að fara snemma heim ef þeim
líður ekki vel eða ef veðrið er óvenju gott. Nýjar rannsóknir
hafa sýnt fram á það sem lengi hefur verið á almannavitorði,
að tengsl milli foreldra og bama á fyrstu æviárum þeirra eru
gríðarlega mikilvæg. Tengslarof á þessum árum getur leitt til
margvíslegra raskana og erfiðleika síðar á ævi bama. Lenging
á vistunartíma íslenskra barna gæti því verið ávísun á auk-
in seinni tíma vandamál hjá þeim kynslóðum sem nú dveljast
Qarri foreldrum sínum lungann úr deginum. í sömu könnun
Eurobarometer kemur fram að íslendingar leggja áherslu á,
umfram aðrar þjóðir, að kenna börnum sjálfstæði. Það má þó
ólíklegt teljast að íslensk böm muni ekki taka sig saman og
mótmæla þeirri þróun sem hefur verið á vistunartímum á leik-
skólum. Börn ættu ekki að þurfa að mótmæla slíkri þróun því
það er okkar fullorðinna að tryggja börnum okkar sómasamleg
lífsskilyrði.
■ r*
C
________
tJ
Farþegaskip í Reykjavíkurhöfn:
Bara erlend - ekki íslensk?
Geir R. Andersen
blaðamaður
Á meðan flestar þjóðir, austan-
hafs og vestan, leggja metnað
sinn í að halda úti skipum
til farþegaflutninga, milli
heimahafna eða á al-
þjóða siglingaleiðum, höf-
um við íslendingar leyft
farþegaflutningum með
eigin skipum að leggj-
ast af, svo til að fullu og
öllu. Það tekur því varla
að minnast á Vestmanna-
eyjaferjuna Herjólf og
Breiðafjarðarferjuna Baldur, sem
enn fá að halda í horfi, við miklar vin-
sældir þó.
Stefna samgönguyfirvalda síðustu
áratugina hefur verið að draga úr
- og helst leggja af allar farþegasam-
göngur á sjó. Síðast var Akraborgin
látin fyrir róða og gert að sinna öðru
hlutverki. Nánast á þurru landi!
Vinsældir farþegaskipanna
Ekki þarf frekari vitnanna við um vin-
sældir farþegasiglinga, að ekki færri
en 180 skemmtiferðaskip eru vænt-
anleg til íslands nú í sumar. Er það
þó aðeins hluti þeirra farþegaskipa
sem eru á fleygiferð um heimshöfin
norðanverð. Flesta daga sumarsins
má sjá straumlínulöguð glæsifley
með nöfnum eins og Morning Star,
Ocean Queen eða önnur álíka, liggja
við festar Miðbakkans í Reykjavíkur-
höfn. Þetta minnir marga Islendinga
á gamla daga þegar Reykjavíkurhöfn
iðaði af lífi og farþegaskipin íslensku
voru ýmist að koma eða leggja úr
höfn.
Margir minnast enn siglinga með
Esju og Heklu í kringum ísland eða
með Gullfossi til Skotlands og Dan-
merkur. Sammerkt með öllum þeim
farþegum sem þar áttu hlut að máli
var tilhlökkunin að sjá og heimsækja
alla viðkomustaðina og dvelja um

borð í vellystingum. Margir
erlendu farþeganna létu sig
hafa að vaka dag og nótt þeg-
ar strandferðaskipið var að
athafna sig á hinum ýmsu
höfnum að næturlagi. Sam-
felld skemmtiferð fyrir
langflesta farþegana yfir
sumartímann á þessum
árum.
Því skyldi það veraíjar-
lægur draumur að geta
stigið um borð í eitthvert
lúxusskipið við bryggju hér? Á meðan
íslendingar sækjast eftir að kaupa
títtnefnda ferðapakka, sem innihalda
margra klukkutíma flug
til Bandaríkjanna og
nokkurra daga siglingu
með skipi þaðan, ferð
sem kostar vart minna
en hátt á annað hundr-
að þúsund krónur og oft
mun meira, þá má leiða
getum að því að þessir
sömu tækju því fegins
hendi að geta hafið ferð-
ina við bæjardyrnar.
Eða svo gott sem.
Það er óneitanlega
nokkuð skondið að það
skuli einungis vera er-
lend skemmtiferðaskip
sem leggjast við festar í
Reykjavíkurhöfn en ekki
eitt einasta islenskt. Og
það sem meira er; íslenskum ferða-
löngum stendur ekki til boða að
kaupa sér far með þessum lúxusskip-
um, þótt ekki væri nema aðra leiðina,
t.d. frá íslandi eða frá viðkomandi
landi, þaðan sem skemmtisigling er
á dagskrá um næstu nágrannalönd
með viðkomu á íslandi.
Bjartari tímar fram undan?
Þróun skemmtisiglinga með lúxus-
Það er nokk-
uð skondið
að einung-
is erlend
skemmti-
ferðaskip
leggist í
Reykjavíkur-
höfn
skipum sem taka þetta 2.000 farþega
er ör. Engu að síður eru það þó viss-
ir þröskuldar sem við íslendingar
stöndum frammi fyrir þegar litið er
til móttöku þessara skipa. Þar er
helst að nefna farartæki (80 rútubíl-
ar þyrftu að vera til staðar fyrir slík-
an farþegafjölda) og leiðsögumenn
sem tala nokkur tungumál. Þessum
vandamálum lýsti Ágúst Ágústsson,
markaðsstjóri Faxaflóahafna, í blaða-
viðtali fyrir nokkru.
Ágúst hefur einnig getið bjartsýnni
hliðanna í þessari þróun fyrir okkur
íslendinga. Þannig mátti lesa um-
mæli hans um að Markaðs- og hags-
munasamtökin Cruise
Iceland væru að vinna að
því að fá erlend skemmti-
ferðaskip til þess að sigla
umhverfis ísland sumar-
langt. Sú hringferð tæki
vikutíma og skipti um
farþega á sjöunda degi
ferðarinnar. Farþegamir
kæmu hins vegar hingað
til lands með flugi. Þessi
hugmynd kæmi til fram-
kvæmda næsta sumar, er
haft eftir Ágústi.
Það væri mikil uppörv-
un og hugsanlega upphaf
íslenskra farþegasiglinga
á ný í kringum landið
ekki síður en milli landa
ef erlent farþegaskip
hæfi siglingar sumarlangt. Það væri
raunar ekki bjóðandi Islendingum
að horfa upp á glæsilegt farþegaskip
sem sigldi frá Reykjavík, án þess að
þeir ættu þess kost að sitja við sama
borð í þeim efnum. Það er svo á það
að líta hvort slíkar siglingar yrðu arð-
bærar á ársgrundvelli.
Hvers vegna enginn íslenskur fram-
taksmaður, ekkertfyrirtæki í útrásar-
hugleiðingum hefur tekið við sér eða
reynt sig á þessu sviði, er spurning
sem er ósvarað.
Um áhrifavalda á böm
í Blaðinu, 23. tbl. 2005, er
fyrirsögn á forsíðu: „Skiln-
aðir verða vegna hraða þjóð-
félagsins". Ég rauk í það að
lesa þessa grein, hef enda
mikinn áhuga á því af hveiju
sum sambönd endast, önnur
ekki og sum betur en önnur.
Hef líka ákveðna þörf fyr-
ir viðurkenningu á því frá
samfélaginu að ég er þrátt
fyrir allt að gera mitt besta
í mínum samböndum við fólk og því
fari hlutimir stundum úrskeiðis, án
þess að ég beri sjálf alla ábyrgðina,
eins og t.d. þegar „hraðinn í þjóðfélag-
inu er að gera út af við fólk“.
Vitnað er í prest og
hefst greinarkornið á
setningunni: „Það reyn-
ir mjög mikið á böm að
vera skilnaðarbörn og
gerir það oft alla ævi.“
Þar fór það. í stað sátta-
uppgjörs er ég eina ferð-
ina enn minnt á mín
„mistök" í lífinu. Sann-
anlega ætla ég bömun-
um mínum það besta í
lífinu, eins og allir foreldrar. Ég ætla
þeim ekki sífelldar eldraunir en því
miður tek ég reglulega ákvarðanir
sem hafa áhrif á þau, jú, jú. Oftast er
ég meðvituð um þetta áður en ákvörð-
unin er tekin. En nei, takk, ég hef
ekki þörf fyrir þessa sífelldu orðræðu
um skelfilegar afleiðingar skilnaða,
„fórnarlömb" þeirra og enn meira
samviskubit.
Byrjum á byrjuninni: Ég hef gríð-
arleg áhrif á börnin mín frá fæðingu
þeirra, aðeins með því að vera ég.
Val mitt á barnsfóður hefur jafnmik-
il áhrif á þau. Áttum okkur á því að
þessi áhrif geta verið neikvæð, jafnt
og jákvæð, og að öllum líkindum gilda
þau „alla ævi“. Tímasetningbarneign-
anna hlýtur líka að spila inn í, sbr.
mismunandi þroska minn eftir tíma-
bili í lífinu. Að sama skapi hefur eitt-
hvað að segja hvort ég hafi ákveðið að
Ása S. Harðardóttir.
gæðahúsgögn
mennta mig, hvort uppgjöri við „mína
eigin æsku“ sé lokið eður ei, hvernig
samskipti mín við annað fólk séu... og
lengi má telja.
Að þessu sögðu má vera lýðum
og landi ljóst að flest það sem við
gerum hefur áhrif á börnin okkar.
Ég er gjörsamlega komin með nóg
af málflutningi fólks sem á að hafa
reynslu í því að „vinna með fólk“ og
einblínir á afmarkað mengi ákvarð-
anatöku sem er „skilnaður hjóna“. Er
ekki kominn tími til að beina sjónum
að öðrum og mikilvægari þáttum lífs-
ins, sem er takmarkalaus ást á börn-
um okkar? Hana þurfum við að veita
börnum okkar algjörlega án tillits til
grunns okkar foreldranna og mennt-
unar, okkar eigin foreldra, lands og
kynþáttar, og án tillits til þess hvort
við höfum kosið að vera í sambúð með
hinu blóðforeldrinu eða ekki. Skilnað-
ur foreldra er ekki það versta sem
hendir börn, svo fremi sem fólki tekst
að láta sér lynda í framhaldinu.
Breytingar á aðstæðum barna
minna hjá okkur foreldrum þeirra
hafa eflaust áhrif á þau til framtíð-
ar, en margar þeirra breytinga verða
þeim til góðs. Ég sjálf mun væntan-
lega hafa áhrif á þau um ókomna tíð
og svo mun einnig verða með fóður
þeirra. Þetta mun gerast án tillits til
þess hvort við séum gift eður ei. Það
vill svo börnunum mínum til happs
að úti um allar trissur er fólk sem
elskar þau takmarkalaust og verð-
ur það þeim til framdráttar um alla
þeirra ævi. Þetta fólk elskar þau al-
veg jafnt, hvort sem við foreldramir
erum gift eða sitt í hvoru lagi.
Að lokum er deginum ljósara að
það hefur mikil áhrif á mig, alveg til
æviloka, að hafa eignast þessi böm,
og svei mér þá ef móðir mín muni
nokkurn tímann jafna sig á því að
hafa eignast mig!
Ferju- og farþegahöfn
Menn hafa bent á að hugsanlega
ætti að líta til Þorlákshafnar sem
áfangastað farþegaskipa í millilanda-
siglingum, það myndi spara svo
sem sex tíma siglinu aðra leiðina og
„leiðindasiglingu" fyrir Reykjanes-
skagann. Það verður þó ekki þrauta-
lending í nánustu framtíð þar sem
Þorlákshöfn er ekki tiltæk í bili fyr-
ir miklu stærri skip en Herjólf. Um
600 milljónir króna voru hins vegar
reiddar fram af hinu opinbera til að
bæta hafnarastöðu á Seyðisfirði fyrir
færeyska skipið Norrænu!
Reykjavík er því eina höfnin hér á
þéttbýlissvæðinu sunnanlands sem
getur annast móttöku skemmtiferða-
skipa. Einnig þótt litið sé eingöngu til
strandsiglinga með farþega og vörur
Samskipa. Það blandast fáum hug-
ur um nauðsyn þess að ísland bjóði
upp á skipaferðir með farþega líkt og
aðrar þjóðir, til viðbótar við farþega-
flugið sem er og verður öflugasti þótt-
urinn í samgöngumálum þjóðarinnar
við útlönd.
Á sama hátt og farþegasiglingar
lögðust af um og upp úr 1970, þeg-
ar landsmenn tóku upp kjörorðið
„Fljótt, fljótt, sagði fuglinn" (löngu
áður en bók Thors Vilhjálmssonar
kom á markað) með aukinni tíðni
flugferða í millilandaflugi, trúi ég að
engin ástæða sé til að örvænta um
viðtökur íslendinga þegar sá tími
rennur upp að reglubundnar sigling-
ar með farþega verður orðinn hluti af
samgöngukerfi landsmanna.
Samþykkt Hafnarstjórnar Faxa-
flóahafna um að hafnarstjórinn í
Reykjavík kanni kosti þess að hefja
reglubundnar farþegasiglingar frá
meginlandi Evrópu til Reykjavíkur
lofar góðu í þeim efnum og eftir á
að hyggja: Furðulegt að aðeins tveir
kjörnir fulltrúar landsmanna (Kjart-
an Magnússon í borgarstjórn og Katr-
ín Fjeldsted á Alþingi) hafa gerst
opinberir talsmenn þess að taka upp
farþegasiglingar fyrir íslendinga
sjálfa!
Bæjarhrauni 12
opið virka daga frá kl. 10-18 og lau. 11-14
sími 5G5 1234