blaðið - 05.08.2005, Blaðsíða 20

20 I VIÐTAL
FÖSTUDAGUR5.ÁGÚST2005 blaðiö
Bragi Kristjónsson um bœkur og bókamenningu, borgarmálin og íslenskt samfélag
Maðksmogið vinasamfélag

BlaliS/Steinar Hugi
„Ég var bókhneigt ungmenni og
sogaðist inn í bókamannaheiminn
með heimsóknum í þeirra tíma
fornbókabúðir. Kynntist söfnurum
og áhugamönnum um bækur og
tímarit og stofnaði fornbókabúð
fyrir þrjátíu árum - og uni glaður
við”, segir Bragi Kristjónsson sem
rekur fornbókaverslunina Bókina
á horni Laugavegs og Klapparstígs.
,Það er einstaklega skemmtilegt og
gefandi að miðla bókum til þeirra
sem raunverulega hafa áhuga á inni-
haldi og umgjörð bóka, gamalla og
nýrra. Fyrir utan, hvað það er mikil
endurmenntun á hverjum degi að
fræðast af fólki sem leggur leið sína
í búðina.“
Einnar kynslóðar höfundar
Hefurðu orðið var við það á þessum
30 árum að bóklestur hafi minnkað?
„Þegar þú spyrð að þessu dettur
mér i hug sá hugprúði menningar-
kólfur Vilhjálmur Þ. útvarpsstjóri,
bróðir Gylfa Þ. Gíslasonar. Hann var
með eindæmum jákvæður maður og
friðsamur og vildi helst að vandmál-
in leystu sig sjálf - og reyndist ekki
alltaf auðvelt að taka afstöðu. En ein-
hverju sinni var búið að þjarma mjög
að honum að taka af skarið í tilteknu
máli, allir biðu eftir svari útvarps-
stjórans og leysti hann það sannar-
lega með sínum venjubundna hætti:
,Já“, sagði hann, því segi ég enn og
aftur: Já og aftur nei. Sama má segja
um bókanotkun, hún hefur sannar-
lega breyst, minnkað á sumum svið-
um og aukist á öðrum. Lestur hefur
ekki minnkað, sýnist mér.
Hingað koma tugir ungs fólks í
hverri viku sem leita að heimsbók-
menntum þýddum á íslensku. Það
er mikill misskilningur að útgáfa
vandaðra heimsbókmennta hafi
byrjað með Bjarti eða Máli og menn-
ingu: Túrgenjev og Tolstoj og nor-
rænir Nóbelshöfundar voru þýddir
á íslensku uppúr aldamótunum
1900, Victor Hugo var þýddur á Siglu-
firði fyrir 1930 og ótal dæmi eru um
slíkt.
Annað mál er að hlutdeild þýddra
afþreyingarreyfara sem fólk gleypti
í sig hér fyrrum, líkt og myndbanda-
draslið nú, hefur minnkað gríðar-
lega. Við sitjum uppi með þúsundir
óseljanlegra þýddra reyfara - og
reyndar er afar dræm sala í flestum
eldri íslenskum höfundum: Einar
Kvaran, Kamban, Gunnar Gunn-
arsson, Jón Björnsson, Guðmundur
Hagalín, Kristmann.”
Hvað með þá höfunda sem eru að
skrifa ídag, er eftirspurn eftirþeim?
„Bækur yngri íslenskra höfunda
virðast seljast vel sumar hverjar þeg-
ar þær koma út en lítið er eftir þeim
spurt hér þegar frá líður. Höfundar
eins og Ólafur Jóhann, Vigdís Gríms-
dóttir og ýmsar aðrar dömur á lík-
um aldri, eru hér til i metravís og
virðast ekki hafa mikla höfðun eftir
að auglýsingafár forlaganna og hálf-
keypt kynningarviðtöl í kláðablöð-
um hafa framkallað dágóða sölu á
þessum höfundum. En höfundar
eins og Gyrðir, Þórarinn Eldjárn og
Óli Gunn. nuddast út jafnt og þétt
og eru lesnir af fólki á ýmsum aldri.
Margir þessara yngri, svokallaðra
vinsælu metsöluhöfunda, eru hrein-
lega búnir til af slyngum forleggjur-
um sem hafa um sighirð kappsamra
bókmennta- og markaðsfræðinga
99...................
„ímynd stjórnmál-
anna hefur liðið fyrir
persónulega hyglun-
aráráttu valdamanna
og -kvenna og þetta
litla ættartengsla- og
vinasamfélag virkar
stundum líkt og maðk-
smogið afbarnalegri
spillingu, en fjölmiðl-
arnir láta þetta flest
framhjá sér fara."
sem koma þessari vöru á framfæri á
markaðinum af miklu harðfylgi.
Svo eru nú alflestir höfundar, hér
og erlendis, bara einnar kynslóð-
ar höfundar og ná ekki höfðun hjá
seinni tímanum. Það er eins með
bókmenntirnar og annað að hið
frumlega, vandaða og góða lifir af
en hratið fer Ieiðina sína. En í okk-
ar búð er salan að stórum hluta til
í fræðiritum, ekki skáldverkum.
Fræðiritum sem fjöldi fólks þarf
á að halda vegna starfa sinna eða
áhugamála. En frumútgáfur sumra
íslenskra höfunda eru einnig veru-
lega eftirsóttar. Svo merkjum við
hér líka aukinn áhuga á íslenskum
fræðum, það gildir líka um íslensku
skáldin sum hver.”
Stóróhöpp R-listans
Nú rekurðu fornbókaverslun í mið-
bœnum og þá hljótum við að koma
við í borgarmálunum. Hvaða skoðun
hefurðu á verkum R-listans?
„Það logar ekki glatt í landsmála-
púðrinu þessar vikurnar, einsog oft
um þetta leyti árs, en straumurinn
og skjálftinn hjá R-listagenginu held-
ur lífi í fréttastofunum. Margir hafa
gleymt því þegar þeir markaðsmenn-
irnir Hjörvar og Arnarsson komu
á koppinn hugmyndinni um þetta
samstarf 1994. Þá var upphafleg leik-
mynd listans sérsniðin utan um pól-
itískan trúverðugleika og leikræna
tjáningarhæfni Ingibjargar Sólrúnar.
Sannarlega réði hún vel við rulluna
og hélt árum saman niðri pólitískri
valdagræðgi samstarfsmannanna
og lét lítið spyrjast út um jagið og
ósamkomulagið sem vitanlega var
oft i gangi. En nú beinir hún fránum
sjónum til æðri heima og síðan hef-
ur hvert stóróhappið rekið annað hjá
þessu ósamstæða liði.
Einn af fáum dómgreindarbrest-
um Ingibjargar var að kveikja pól-
itískt líf í hinum annars ágæta fjöl-
miðlaspriklara Stefáni J. Hafstein
sem hefur æ ofan í æ þurft að kok-
gleypa eigin fljótfærni og flumbru-
gangi, nú síðast þegar borgin ætlaði
að losa sig við tuttugu eldri konur
fyrir lítið. Svo var blessuð kjusan
hún Steinunn Valdís málamiðlun í
borgarstjórataflinu milli flokkanna,
alveg lífsins laus við pólitískt innsæi,
næstum jafn fyrirséð og sjálfur for-
sætisráðherrann og alvonlaust að
leggja hana undir í tvísýnni kosn-
ingabaráttu. Meðal borgarfulltrúa
R-listans er þvi miður enginn, alls
enginn, sem gæti leyst úr læðingi
fylgisvakningu á borð við þá, sem
varð 1994.
Skemmtilegur orkuveitustórbóndi
Sérðu ekkert lífsmark með vinstri-
grœnum eða framsóknarmönnunum
í borginni?
„Vinstri-grænir hafa líka verið lít-
ið heppnir þetta tímabil. Hinn stór-
vandaði og heiðarlegi Árni Þór er
ansi trénaður í annan endann og hin
ærlega og góða stúlka Björk V. minn-
ir óneitanlega pínkulítið á hinar gæs-
irnar á Tjörninni, að minnsta kosti
þegar hún gassast fram í fjölmiðlum.
Þessi annars sniðugi flokkur lúrir
vonandi á einhverjum leynivopnum
þegar nær dregur kosningum.
Don Alfredo orkuveitustórbóndi
er eitt alskemmtilegasta fyrirbærið
i íslenskri pólitík: íþróttafréttamað-
urinn af Timanum sem eljaði sig
upp gegnum flokksapparatið með
iðjusemi og dugnaði og hæfilegri
þjónkun við ráðandi öfl, síplottandi
alla tíð, uns hann var kominn á jafn-
ingjaplan. Samstarf hans og Ingi-
bjargar Sólrúnar var einkar farsælt
og útsjónarsemi hans og mannþekk-
ing að velja sér samverkamenn, til
dæmis hjá Orkuveitunni, hefur sann-
arlega styrkt stöðu hans á mörgum
vigstöðvum, þótt jafnan sé það svo
að öfundin lúrir sjaldan fjarri þegar
mönnum vegnar vel. Þeir sem meina
að Alfreð sé spilltur gæi byggja það
jafnvel á svo áreiðanlegum gögnum
að hann sé svo „spooký' á svipinn,