blaðið - 25.02.2006, Síða 22

blaðið - 25.02.2006, Síða 22
22 I VIÐTAL LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 2006 blaðiö Á síðasta ári sendi Árni Berg- mann frá sér bókina Listin að lesa, þar sem hann fjallar um margs konar líf í bókum. Árni þekkir bókaheiminn betur en margir aðrir enda hefur hann starfað sem blaðamaður, gagnrýnandi, kennari, þýðandi og rithöfundur. „Ég hef setið öllum megin við alls- nægtarborðið," segir hann. Hvencer uppgötvaðir þú leyndar- dóma skáldskaparins? „Þegar ég var sjö ára gaf frænka mín mér David Copperfield eftir Charles Dickens. Þegar ég hafði lesið nokkra stund var komið að mér há- grátandi uppi í stiga. Þá var David búinn að missa mömmu sína. Þetta var víst svokölluð innlifun, sem er ekki alltaf hátt skrifuð, en hún reyndist mér dýrmæt. Ég hafði eign- ast nákomna vini við lestur þessarar bókar, þar á meðal David sjálfan, Betsy frænku hans og vinnukonuna Pegotty. “ Hverfur hœfileikinn til að lifa sig inni í skáldskap með aldrinum eða er hann alltaftil staðar? „Menn lesa allt öðruvísi þegar þeir eru að leggja af stað út í bókaheim- inn en þegar þeir hafa flækst um hann lengi. Ég hef tekið eftir því að í endurminningum segja menn gjarnan að með árunum hafi áhugi þeirra á skáldsögum dofnað. Þetta tengist kannski því þegar menn hafa kosið sér hlut í tilverunni þá hafa þeir minni áhuga á heimi til- búinna persóna en á hinum raun- verulega heimi og vilja því kannski fremur lesa ævisögur og sagnfræði eða endurnýja áhuga sinn á ljóðlist. Þá er óhjákvæmilegt að fólk lesi að einhverju leyti með öðru hugarfari þegar það er sjötugt en þegar það er sautján ára. Best er vitanlega að vera í senn sautján ára og sjötugur." Hvernig skáldskapur snertir þig mest? „Skáldskapur sem hefur þau áhrif að manni finnst um tíma, eftir lest- BlaM/FMi urinn, að maður sé bæði betri og gáf- aðri en maður er í raun og veru.“ í skjóli nafnagaldurs Nú finnst mörgum sem markaðssetn- ing á rithöfundum sékominútí öfgar. Hvað finnst þér? „I gangi er mikil og dýr athyglis- samkeppni. Þegar höfundar hafa náð vissri viðurkenningu verður ólíklegt að þeir fái harða gagnrýni fyrir verk sín. Við getum kallað þetta nafnagaldur og þegar hann tekur yfir þá eru mjög fáir sem ráð- ast í að segja höfundi, sem er í skjóli galdursins að í nýrribókhafi honum orðið fótaskortur á svellinu. í ólíkum löndum eins og Rúss- landi og Englandi er áberandi að ungur höfundur þarf helst að geta vakið á sér athygli fyrir annað en bara skriftir, hann þarf líka að vera kjaftfor í sjónvarpi. Hann á að vera eldhress opinber fígúra. Til eru hlé- drægir höfundar sem forðast fjöl- miðla en það er hlutskipti sem flestir hafa varla efni á að kjósa sér nú orðið. Ekki nema þeir séu nú þegar orðnir frægir. Þá geta þeir sagt: Nú nenni ég þessu ekki. Núna rúllar þetta af sjálfu sér. Hitt er svo líka erfitt við að eiga, að bókmenntirnar hafa færst út á jaðar í umræðunni og í vitund hvers og eins. Menn gera sér ekki eins mikið mat og þeir áður gerðu úr höf- undum sem þeir völdu sér til trausts og halds í tilverunni. Á mennta- skólaárum mínum voru allir að lesa, hvort sem voru latínugránar eða stærðfræðinaglar. Allir höfðu pláss fyrir litteratúr. Maður gat lesið per- sónuleika hvers og eins út frá því hvaða bók hann tók inn á sig, hvers konar bókmenntum hann hafði mestan áhuga á og hverju hann hafn- aði. Menn gerðu sín skáld að banda- mönnum í tilverunni. Þetta held ég að sé orðið tiltölulega sjaldgæft.“ Menningarstarfsemi auðjöfranna Þú hlýtur að hafa skoðun á því að auðjöfrar eru farnir að styrkja menn- inguna af miklum krafti. Er þetta jákvæð eða neikvœð þróun að þínu mati? „Ríkið og bæjarfélögin reka alls kyns menningarstarfsemi og tryggja samhengið í henni: Leikhús, sinfóníu, tónlistarhús, launasjóði og allt mögulegt. Umfjöllunin um þessa starfsemi er yfirleitt neikvæð. Endalaust væl um hve naumt sé við nögl skorið og þessir litlu peningar fari ekki á rétta staði og að þessi ætti heldur að fá styrk en hinn. Þegar einhver banki ákveður hins vegar að styrkja menningarstarfsemi, og neglir sig þá venjulega upp við eitt- hvað sem er fyrirfram vinsælt, þá er þvi lýst sem stórkostlegu afreki í ör- læti og menningarást. Menn mættu vel stilla sig í smjaðri vegna menn- ingarstyrkja stórfyrirtækja - því þar setja þau einungis örlítinn hluta af hagnaði sínum og auk þess er þetta viðurkenndur þáttur af ímyndar- smíð fyrirtækjanna. Auðvitað er ágætt að menn styrki menninguna, hver með sínum hætti. En mér finnst leitt að menn skuli láta eins og þetta sé alveg nýtt og að maður eins og Ragnar í Smára hafi aldrei verið til. Ragnar mátti eiga það að hann var ekki að styrkja menninguna til að bæta ímynd Smjörlíkisgerðarinnar heldur notaði hann Smjörlíkisgerðina til að standa undir menningarstarfsemi. Hitt er svo lakara, að vegna þeirrar umfjöllunar sem ég nefndi áðan fær ungt nútímafólk þá rang- hugmynd, að langbest sé að opin- berir aðilar hætti öllum afskiptum af menningu og hver og einn spjari sig með aðstoð styrktaraðila. Og þá yrðu listamenn háðir geðþótta styrktaraðila og þá mundi skipta sívaxandi máli hvernig stendur á í bólinu hjá þessum aðilum. Auð- jöfrarnir munu þá ekki bara eiga fyrirtækin, fjölmiðlana og heilu og hálfu stjórnmálaflokkana heldur gæti þá líka orðið undir þeim komið Vaxtalaus greiðslukjör í allt að 24 mánuði (visa/euro) Engin útborgun Sjóntækjafræöingur meö réttindi til sjónmælinga og linsumælinga GLERAUGNAVERSLUN Gleraugað í bláu húsunum við Faxafen Sími: 568 1800

x

blaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: blaðið
https://timarit.is/publication/941

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.