Bændablaðið - 25.02.2010, Síða 16

16 Menntun í landbúnaði BLAÐAUKI BÆNDABLAÐSINS 25. FEBRÚAR 2010
„Faglegt starf hefur gengið vel og
þrátt fyrir tímabundna erfiðleika
í rekstri þjóðarbús, sparnað og
hagræðingu finnst mér einstak-
lega skemmtilegt að vinna fyrir
LbhÍ nú um stundir. Hér er sam-
stilltur hópur af eldkláru og dug-
andi starfsfólki og áhugasamir
nemendur sem vita hvað þeir
vilja. Við höfum markað okkur
skýra stefnu og vinnum sam-
kvæmt henni. Við ætlum okkur
fyrst og fremst að hlúa vel að
því sem við erum þegar að gera,
koma fólki til mennta og sinna
rannsóknum og nýsköpun á sviði
náttúruvísinda, auðlinda- og
umhverfisfræða og landnýtingar.
Hvað ný áherslusvið varðar má
nefna „græna orku“ – þar teljum
við liggja gríðarleg sóknarfæri,“
sagði Ágúst Sigurðsson rektor
LbhÍ í samtali við Bændablaðið
þegar hann var spurður um
hvernig hann sæi LbhÍ þróast og
breytast næstu árin.
Menntakerfið og
efnahagssamdrátturinn
– Nú er ljóst að yfirstandandi
efnahagssamdráttur kemur illa við
margar stofnanir. Varla er LbhÍ
undanskilinn. Hefur þetta t.d. áhrif
á rannsóknir LbhÍ?
Hrakfarir þjóðarinnar í efna-
hagsmálum snerta okkur eins og
aðra, að sjálfsögðu. Bæði er það
að á okkur er lögð krafa um nið-
urskurð og samdrátt í rekstri en um
leið er meiri pressa á háskólana að
taka við fleiri nemendum og efla
rannsóknarstarf og nýsköpun til
atvinnueflingar. Ég er sannfærður
um að við eigum að beita mennta-
kerfinu og þá ekki síst „íslenska
háskólanum“ til þess að takast á við
ástandið og ná okkur í gang á ný.
Þess vegna má ekki ganga of nærri
þessum stofnunum, þó að auðvitað
þurfi þær eins og önnur fyrirtæki
og stofnanir að sýna ráðdeild og
hagræða sem frekast er kostur. Það
sem gerir okkur erfiðara fyrir að
mæta þessum niðurskurðarkröfum
öllum er, að það var aldrei búið
að ganga frá okkar málum síðan
LbhÍ var stofnaður. LbhÍ fór af
stað 1. janúar 2005 en honum var
aldrei tryggt fé til þess að komast
af stað heldur var hann sendur út í
lífið með allt of nauman fjárhags-
ramma frá gamalli tíð. Frá þessu
átti alltaf að ganga, m.a. þegar
skólinn var fluttur á milli ráðu-
neyta fyrir tveimur árum, en af því
varð ekki þrátt fyrir staðfestan vilja
stjórnvalda. Það var síðan ekki fyrr
en við lokaafgreiðslu fjárlaga nú
fyrir árið 2010 að langþráð aukn-
ing varð á fjárlagaramma LbhÍ. Við
erum auðvitað mjög þakklát fyrir
að Alþingi samþykkti þessa aukn-
ingu til okkar nú á þessum nið-
urskurðartímum. Við teljum það
ótvíræða viðurkenningu á því, sem
við höfum alltaf haldið fram, að
LbhÍ hafi haft úr of litlu að spila.
Með þessari aukningu og róttækum
hagræðingar- og aðhaldsaðgerðum
sjáum við fram á jafnvægi í rekstri
miðað við núverandi stöðu.
Ákveðin fræðasvið sem aðrir
sinna ekki
– Hver er sérstaða LbhÍ í samfélagi
íslenskra háskóla?
Hún er tiltölulega mikil, við
erum að einbeita okkur að ákveðn-
um fræðasviðum sem aðrir sinna
ekki eða mjög takmarkað. Þá eru
rannsóknir tiltölulega stór hluti
starfseminnar eða um 60%, sem
gefur ákveðna sérstöðu einnig. Þá
má segja að við höfum sérstöðu
að því leyti að um helmingur ráð-
stöfunartekna LbhÍ eru sértekjur í
formi rannsóknarstyrkja og verk-
efnafjár. Vísindafólkið okkar hefur
allar klær úti í þeim efnum.
– Í síðasta Bændablaði var frétt
um breytingar á búrekstri. Hvað er
þar á ferðinni?
Þetta er hluti af þeim aðgerð-
um sem við fórum út í til að draga
saman í rekstri, spara og hagræða.
Það var reyndar ranglega sagt frá
þessu í síðasta blaði og blandað
saman breytingum á búrekstri við
aðrar sparnaðaraðgerðir. Stað-
reynd ir málsins eru þær að við höf-
um leitað allra leiða til að draga
saman í rekstri og á sama tíma
reynt að standa vörð um kjarna-
starfsemi okkar, sem er kennsla og
rannsóknir. Þannig höfum við m.a.
frestað nýráðningum, flutt fólk á
milli verkefna, lækkað starfshlut-
fall, dregið saman eins og hægt er
í stoðþjónustu og lagt niður störf.
Þannig voru frá og með síðustu ára-
mótum lögð niður 11 störf hjá LbhÍ
en fimm þeirra voru við búrekstur
á Hvanneyri og Hesti. Búreksturinn
hefur verið endurskipulagður og er
nú rekinn í breyttri mynd af sér-
stöku félagi, Grímshaga ehf. Þess
má geta að starfsmenn Grímshaga
eru tveir, auk framkvæmdastjóra,
og báðir þessir starfsmenn unnu
áður við búrekstur LbhÍ. Því má
einnig bæta við að áður höfðum
við samið við félag í eigu bún-
aðarsambandanna í Eyjafirði og
Þingeyjarsýslum um rekstur til-
raunabúsins á Möðruvöllum. Með
þessum ráðstöfunum er í raun-
inni verið að setja búreksturinn á
Möðruvöllum, Hvanneyri og Hesti
í sama farveg og þessi mál hafa
verið í um árabil hvað varðar Stóra-
Ármót. Það fyrirkomulag hefur
reynst ágætlega og þessar ráðstaf-
anir létta verulega á rekstri LbhÍ.
Búreksturinn er auðvitað mjög
mikilvæg stoð við kennslu og rann-
sóknir. Vonir okkar standa til þess
að svo megi verða áfram, þrátt fyrir
þessar breytingar.
Sóknarfæri í kjölfar nýs
samstarfssamnings við HÍ
– Hvað með sameiningu við aðra
háskóla? Gæti LbhÍ þjónað sínu
hlutverki betur (eða verr) ef skólinn
væri t.d. hluti af Háskóla Íslands?
Á síðasta ári skoðuðum við
nokkuð gaumgæfilega mögulega
sameiningu við HÍ, hún væri auð-
vitað möguleg ef menn vildu fara
þá leið en það er hins vegar ljóst
að slíkri sameiningu fylgir kostn-
aður, sérstaklega í upphafi. Á þess-
um tímum er ekki auðvelt að finna
þá fjármuni sem þarf til slíkrar
sameiningar. Þú spyrð hvort LbhÍ
myndi þjóna sínu hlutverki betur
eða verr með slíkri sameiningu. Ef
LbhÍ væri sameinaður HÍ með því
einu að færa hann milli snaga, ef
svo má segja, þá sé ég ekki miklar
framfarir í því. Ef hins vegar yrði
farið í uppstokkun þannig að til
yrði nýtt, öflugt svið auðlinda- og
umhverfisvísinda innan HÍ, með
starfsemi LbhÍ innanborðs ásamt
fleiri þáttum, þá gætu falist mögu-
leikar í slíku. Við erum hins vegar
með nýjan og mjög góðan sam-
starfssamning við HÍ og það er
gagnkvæmur vilji til að nýta hann
eins og kostur er. Þar liggja ótal
sóknarfæri.
– Er raunhæft að reka einingu
á borð við LbhÍ sem sjálfstæðan
háskóla?
Já, það er að sjálfsögðu raun-
hæft. Sumir eru mjög uppteknir af
því að það séu starfandi of margir
háskólar á Íslandi, þeir séu of litl-
ir og svo framvegis. Háskóli í stíl
við okkar, sem einbeitir sér að
ákveðnu sviði, með 500 nemendur
og veruleg umsvif í rannsóknum,
á fullkomlega rétt á sér og getur
náð góðum árangri. Gæði kennslu
og vísindastarfs fara ekki sjálf-
krafa eftir fjölda nemenda. Það er
heldur ekki endilega til bóta eða
eftirsóknarvert að allt háskólastarf
á Íslandi sé rekið á sömu kennitöl-
unni. Það er þó ýmislegt sem þarf
að gera, eins og t.d. að samræma
rekstrarfyrirkomulag og forsendur
háskólanna og efla samstarf þeirra
til muna. Vissa þætti geta allir skól-
arnir sameinast um, t.d. varðandi
rekstur framhaldsnáms og ákveðna
stoðþjónustu og þannig geta þeir
komið fram sameiginlega sem „ís-
lenski háskólinn“.
NOVA-háskólanetið er mikilvægt
– Hvað um samstarf við erlendar
háskólastofnanir?
Við erum sólgin í samstarf við
erlendar háskólastofnanir, að sjálf-
sögðu, og fögnum öllum slíkum
möguleikum. Mikilvægasta sam-
starfsverkefni okkar er NOVA-há-
skólanetið, sem við rekum ásamt
háskólunum í Helsinki, Kaup-
manna höfn, Árósum og Austur-
Finn landi, norsku umhverfis- og
dýralæknaháskólunum og Sænska
landbúnaðarháskólanum. Við rek-
um okkar meistara- og doktors-
náms kúrsa í gegnum NOVA-netið
og svo vill reyndar til að við hjá
LbhÍ höfum tekið við rekstri
NOVA-skrifstofunnar nú frá og
með síðustu áramótum. Síðan erum
við auðvitað í margvíslegu vísinda-
samstarfi við háskóla í Evrópu og
reyndar um víða veröld, allt frá
Mongólíu og Jakútíu í austri til
Ohio í vestri og Nýja Sjálands í
suðri.
– Fara útskrifaðir háskólanem-
endur LbhÍ yfirleitt í framhalds-
nám? – Hvert og í hvað er vinsæl-
ast að fara?
Þeim nemendum okkar sem hafa
farið í framhaldsnám hefur undan-
tekningalítið vegnað vel. Við leggj-
um áherslu á að greiða götu nem-
enda okkar til náms erlendis eins
og kostur er, tryggja að samstarfs-
samningar séu virkir við ákveðna
lykilskóla og liðka fyrir eins og
við getum. Við leitumst við að
hafa á hverjum tíma glögga yfirsýn
yfir það hvar útskrifaðir nemend-
ur okkar eru í námi og starfi. Sem
dæmi um slíkt má nefna þá nem-
endur okkar sem hafa útskrifast
með B.S. í umhverfisskipulagi
á síðustu árum. Þar hafa 50 af
64 haldið áfram námi erlendis í
landslags arki tektúr, skipulagsfræð-
um eða tengdum greinum, aðrir
hafa farið beint að vinna. Við bjóð-
um einnig sjálf upp á M.S.-nám og
erum með nokkra doktorsnema, en
okkur finnst algjört skilyrði að slík-
ir nemendur taki hluta námstíma
síns við erlenda háskóla.
Hentugt að reka starfsmenntanám
í nálægð við vísindastarf
– LbhÍ rekur sérstaka deild fyrir
starfs- og endurmenntun. Má segja
að starfstengd námskeið – og er
ég þá einkum með bændastéttina í
huga – skipti æ meira máli þegar
verið er að koma þekkingu á fram-
færi?
Við erum afar stolt af þeirri
deild. Okkur þykir það mjög hent-
ugt fyrirkomulag að reka starfs-
menntanám í búfræði og garð-
yrkju í nálægð við vísindastarf
í landbúnaði og viljum hafa það
þannig áfram. Endurmenntunin
er í sífelldri þróun og starfsemin
blómleg. Yfirbygging hennar er
engin og öllum tilkostnaði haldið í
lág marki. Við byggjum einfaldlega
á harð duglegu og hugmyndaríku
fólki sem kann að halda námskeið
með faglegum hætti. Bæði er um
að ræða fjölbreytt námskeið fyrir
starfandi bændur en einnig nám-
skeiðaraðir sem höfða til breiðari
hóps. Á síðasta ári komu á nám-
skeið til okkar um 1800 manns,
sem segir sína sögu.
Ágúst Sigurðsson rektor Landbúnaðarháskóla Íslands
Sóknarfæri í grænni orku
Ágúst Sigurðsson rektor LbhÍ. Myndin var tekin í tilraunagróðurhúsi Landbúnaðarháskóla Íslands á Reykjum í Ölfusi.
Framtíð menntunar í landbúnaði
Það hefur gengið á ýmsu í starfsumhverfi íslensku landbúnaðarhá-
skólanna undanfarin ár. Fyrst sameinuðust nokkrar rannsókna-
og menntastofnanir í Landbúnaðarháskóla Íslands og svo óx
Hólaskóla ásmegin og var breytt í háskóla. Þegar þetta var afstað-
ið var báðum skólunum komið fyrir í nýju ráðuneyti, mennta- og
menningarmálaráðuneytinu. Og til þess að kóróna allt saman
hrundi efnahagslíf þjóðarinnar.
Bændablaðið bað stjórnendur þessara tveggja meginstofnana í
menntakerfi landbúnaðarins að segja skoðun sína á stöðu þeirra í ljósi
ofantalinna sviptinga. Hvernig hafa viðhorfin til þeirra breyst eftir
kreppu, hefur verið þrengt að þeim svo um munar eða líður þeim takk
bærilega? Og hvernig sjá þeir Ágúst Sigurðsson og Skúli Skúlason
fyrir sér framtíð skóla sinna? Verða þeir sameinaðir öðrum skólum eða
fá þeir að starfa áfram sjálfstæðir og sjálfum sér nógir, styrkar stoð-
ir í nærsamfélagi sínu og grundvöllur þeirrar atvinnugreinar sem þeir
þjóna?
Svörin við þessum spurningum fást hér í opnunni.