Bændablaðið - 26.05.2011, Qupperneq 38

39Bændablaðið | fimmtudagur 26. maí 2011
Kim Middel er hollensk að upp-
runa en er mörgum Íslendingum
að góðu kunn fyrir störf sín við
hrossatamningar og fleira. Hún
hefur einnig haft nána samvinnu
við Bændasamtök Íslands um
skráningu hesta í gegnum skrán-
ingarkerfið WorldFeng. Hún segir
mest um vert að þar sé verið að
búa til upplýsingakerfi um íslenska
hesta sem hægt er að treysta.
Blaðamaður Bændablaðsins tók
Kim Middel tali á dögunum og var
hún fyrst spurð um störf sín fyrir
WorldFeng og áhuga Hollendinga á
íslenskum hestum.
„Ég hef unnið með WorldFeng
síðan hann byrjaði 2001. Ég sá strax
að þar var tækifæri til að ná utan um
skráningu á íslenska hestinum. Það
er mjög þægilegt að hafa öll gögn
á sama stað. Þar getur fólk líka séð
sögu viðkomandi hests, hvenær hann
var fluttur út frá Íslandi, ættir hans
og annað. Slík skráning er eina leiðin
til að ná árangri í að bæta ræktun.“
Í góðri samvinnu við BÍ
„Síðastliðin tíu ár höfum við verið að
fara yfir öll skjöl allt frá 1951, bera
þau saman og sannreyna. Ég hef verið
í nánu sambandi við Bændasamtökin,
sérstaklega Hallveigu Fróðadóttur
og við höfum reynt að tryggja að
allar upplýsingar sem fara inn í
WorldFeng séu réttar. Þar má nefna
DNA-upplýsingar og annað. Nú
getur fólk farið inná WorldFeng og
nýtt þær upplýsingar í sínu rækt-
unarstarfi. Ég er mjög ánægð með
að þetta er að ganga upp.
Ég hef líka unnið að skráningum
fyrir ræktunarsamtökin í Þýskalandi.
Þau áætla að það séu um 60 til 70
þúsund íslenskir hestar þar í landi.
Þeir eru nú búnir að skrá inn í
WorldFeng um 23 þúsund hross, svo
það er mikið eftir.
Ég fæ mikið af fyrirspurnum frá
skrásetjurum í Austurríki, á Ítalíu,
Kanada og víðar um feril íslenskra
hesta og eiginleika þeirra. Núna var
ég á Íslandi til að ræða um hestaliti,
vegna þess að við þurfum að ljúka
við að setja upp fullkomið litaskrán-
ingarkerfi í WorldFeng eins fljótt
og mögulegt er. Einnig að búa til
eins alþjóðleg litaheiti og kostur er,
þannig að allir skilji hvar sem er í
heiminum. Þá erum við einnig að
vinna að verkefni um litaarfgengi í
íslenskum hestum.“
Kim segir að nú sé hægt að finna
út litaarfgengi með DNA-rannsókn.
Það yrði því mikill fengur ef hægt
yrði í framtíðinni að bæta slíkri
skráningu inn í WorldFeng þar sem
menn gætu þá sannreynt hvort hross
í ákveðnu litaafbrigði gæti mögulega
passað við litaarfgengi meintra for-
eldra.“
Færri hross en meiri gæði
„Ég held að það séu á milli sjö og átta
þúsund íslenskir hestar í Hollandi.
Ástandið á þeim er gott með um
260 folöld fædd á ári. Það er þó ekki
eins mörg folöld og fyrir átta árum
þegar um 400 fæddust á ári en nú er
markaðurinn mettur. Þetta er samt
gott að því leyti að fólk hugsar nú
betur en áður um að rækta góð hross.
Hestarnir eru færri en áður en gæðin
mun meiri. Þá hafa komið nokkrir
mjög athyglisverðir stóðhestar til
Hollands á undanförnum árum.“
Sumarexemið enn mikið
vandamál
Kim Middel segir að sumarexem
(ofnæmi gegn próteinum sem berast
í hross þegar smámý „Culicoides“
sækir í hrossin og bítur þau) Þetta
sé enn mikið vandamál í íslenskum
hestum sem fluttir eru út. „Um
90-95% allra hesta sem fluttir eru
til meginlandsins og lenda ekki ein-
hversstaðar nálægt sjó fá slíkt exem.
Við hófum að prófa stóðhesta fyrir
þessum sjúkdómi fyrir níu árum og
þetta er mikið vandamál. Ég á sjálf
eina hryssu sem flutt var frá Íslandi
sem er með þetta og það er erfitt við
að eiga. Það hafa verið í gangi rann-
sóknir til að reyna að finna út hvað
sé hægt að gera varðandi fóðrun og
ræktun til að losna við þetta en það
mun taka langan tíma að fá niðurstöðu
í það mál.
Það er ekki hægt að lækna þetta.
Þarna skiptir umhverfið máli, loftslag,
prótein, hormónar og ýmislegt annað.
Þegar hitinn er kominn yfir 12 gráður
getur þetta orðið vandamál. Við vitum
þó að erfðir skipta þarna líka máli og
ef við notum stóðhesta sem eru við-
kvæmir fyrir þessu þá fá folöldin þetta
líka. Samt er líka hætta á að folöldin
fái þetta þó hvorugt foreldranna sé
viðkvæmt fyrir sumarexemi.
Annað vandamál í ræktuninni eru
stóðhestar með aðeins eitt eista. Við
höfum reynt að verjast þessu allt frá
1998 með því að taka sæðisprufur úr
stóðhestum. Það hefur komið í ljós að
samband er á milli fjölda heilbrigðra
sæðisfrumna og möguleikanna á að
folöld fæðist með eitt eista. Óskað
hefur verið eftir því við Bændasamtök
Íslands að niðurstöðum úr sæðisprófi
verði bætt við upplýsingar á heil-
brigðisvottorði hrossa sem flutt eru
úr landi. Hugmyndin er að þetta verði
gert í samráði við dýralæknadeildina
í háskólanum í Utrecht.“
Mismunandi túlkun ESB-ríkja á
ESB-reglum
Kim segir að glíman við reglugerða-
kerfi Evrópusambandsins geti oft
verið erfið. Hún hafi m.a. unnið að
verkefni fyrir BÍ um hrossaútflutning
2009. Þá hafi hún rætt þessi mál við
ýmsa aðila í Brussel. Helsti vandinn
sé hvað reglur Evrópusambandsins
séu túlkaðar með mismunandi hætti
innan aðildarríkjanna. Því þurfi
virkilega að hafa augun opin þegar
hross eru flutt á milli landa inna ESB
ríkjanna. Í Þýskalandi hafi hross sér-
stakt vegabréf og eigendaskírteini.
Í Bretlandi er einungis vegabréf og
í Hollandi er notað upprunavottorð.
Menn geta því verið að stunda við-
skipti sem falla innan reglugerðar-
ákvæða en upplýsingarnar geta samt
verið mjög mismunandi. Þetta geti
verið vandamál.
„Það hafa t.d. komið upp vanda-
mál varðandi hross frá Litháen, sem
er innan ESB. Pappírar sem fylgdu
hrossunum voru viðurkenndir af ESB
og því urðum við að taka þá gilda.
Við komumst hinsvegar að því að
þær upplýsingar sem skráðar voru á
pappírana voru mjög óáreiðanlegar.
Þá var útilokað að sannreyna þetta
með DNA-prófum. Ég hringdi því í
landbúnaðarráðuneytið í Litháen og
þau sögðu hreinlega; við vitum ekki
hver uppruni þeirra er eða hvert þeir
voru að fara svo við settum bara eitt-
hvað á blað. Þegar maður kemst að
svona hlutum hefur maður auðvitað
samband við alla samstarfsaðila og
varar þá við.“
Betra að hafa allt á hreinu
Heima í Hollandi er líka til fólk sem
Íslendingar myndu segja að væri
heimskt. Þegar menn hafa landbún-
aðarráðuneyti eins og í Hollandi er
heldur ekki við góðu að búast. Það
gagnrýnir aldrei neitt sem kemur frá
Brussel. Landbúnaðarráðuneytin í
Þýskalandi og Frakklandi eru aftur
á móti mjög sterk og gera miklar
kröfur gagnvart ESB og ná gjarnan
sínu fram. Ég er því ekki að segja að
Evrópusambandið sé annaðhvort gott
eða slæmt heldur að Íslendingar verði
að átta sig á því við hvað er að eiga
og hverjar afleiðingarnar geta orðið.
Ég er þó mjög fegin að WorldFengur
kemur ekkert nálægt pólitík. Það er
gott upplýsingakerfi um íslenska
hesta sem hægt er að treysta. Enda
skoðum við vel allt sem við setjum
inn á WorldFeng til að fullvissa
okkur um að gæði upplýsinganna
séu mikil,“ segir Kim Middel.
/HKr.
Hollendingurinn Kim Middel vinnur við að skrá upplýsingar um íslenska hestinn í WorldFeng:
„Gott upplýsingakerfi sem hægt er að treysta“
/Mynd /HKr.
Veiðar í og við Pollinn á Akureyri
hafa verið stjórn- og eftirlits-
lausar, hvort heldur sem veitt
er af trillum eða bryggjum.
Senn verður breyting þar á en
Veiðifélag Eyjafjarðarár mun í
lok þessa mánaðar hefja sölu á
veiðikortum.
Samkvæmt matsgerð telst
Pollurinn vera hluti af vatna-
svæði Eyjafjarðarár og er það
undir félaginu komið að gera nýt-
ingaráætlun fyrir svæðið. Ágúst
Ásgrímsson formaður félagsins
segir að fyrirhugað sé að gera
nýtingaráætlun fyrir ósasvæði
Eyjafjarðarár og eins sé félagið
með í undirbúningi sölu á veiði-
kortum sem vænst er að áhugasamir
veiðimenn muni festa kaup á.
Jafnmikið veitt við Pollinn
og í ánni sjálfri
„Fram til þessa hafa ekki verið
neinar takmarkanir á veiðum á
þessu svæði, en við teljum að ekki
sé vanþörf á því að stýra veið-
unum,“ segir Ágúst. Hann segir
menn áætla að almenningur veiði
um það bil sama magn fiska eftir-
litslaust við Pollinn yfir sumarið
og veiðist í Eyjafjarðará sjálfri, eða
um 500 bleikjur.
Stefnt er að því að í lok maí
verði veiðikortin komin í sölu, en
þau verða seld í Ellingsen og þar
mun jafnframt liggja frammi bækl-
ingur þar sem verndaráætlun fyrir
vatnasvæði Eyjafjarðarár er kynnt.
Veiðikort fyrir allt sumarið kostar
5000 krónur og með fullorðnum
einstaklingi sem kaupir slíkt kort
mega fylgja börn, sem veiða þá án
gjalds. Miðað er við 14 ára aldur.
Helmingur upphæðarinnar verður
endurgreiddur þegar kortinu er
skilað, en veiðimenn eru jafnframt
beðnir um að skila inn veiðiskýrslu
fyrir sumarið. Þá segir Ágúst að
í boði verði dags- og helgarkort.
Vona að menn sýni skilning
„Ég vona að menn sýni þessu
skilning og kaupi veiðikortin,“
segir Ágúst, en miðað er við að
hver maður veiði tvo fiska á dag
á þessu svæði. Hann segir þá sem
tekið hafa þátt í þessari ákvörðun,
m.a. fulltrúa þeirra tveggja bæja
sem hafa löglega netalögn á svæð-
inu, á Veigastöðum og Hallandi,
stangveiðimenn og trillukarla, alla
hafa verið áhugasama um verk-
efnið. „Menn eru sammála um
að grípa þarf til ráðstafana gegn
óheftum veiðum á þessu svæði og
gera verndar- og nýtingaráætlun
fyrir það,“ segir Ágúst.
/MÞÞ
Veiðar við Pollinn á Akureyri
ekki eftirlitslausar:
Sala veiði-
korta að
hefjast
gerðir.
Procam ehf
867 7866
gardar@procam.is