Fréttablaðið - 16.03.2012, Blaðsíða 16

16 16. mars 2012 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Í
slendingar eru skyldugir til að greiða í lífeyrissjóði. Hver launa-
maður greiðir hundruð þúsunda hið minnsta í þá á ári hverju. Í
staðinn er þeim lofað „greiðslu lífeyris til æviloka, örorku eða
andláts“ samkvæmt lögum um lífeyrissjóði. Til að standa við
þetta loforð er sjóðunum gert að skila 3,5% raunávöxtun á ári.
Lífeyrissjóðir eru skuldbundnir samkvæmt lögum að fjárfesta
að minnsta kosti helming eigna sinna, sem í dag eru rúmlega 2.100
milljarðar króna, innanlands. Þess utan eru í gildi gjaldeyrishöft
sem gera þeim ókleift að fjárfesta nýjar innborganir í kerfið utan
Íslands. Þær eru um 120 milljarðar króna á ári hverju.
Ýmsir hafa séð sér leik á borði í þessum aðstæðum. Þeirra á
meðal er íslenska ríkið og tæknilega gjaldþrota sveitarfélög. Hægt
og rólega hafa þessir aðilar látið lífeyrissjóðina kaupa upp skuldir
sínar. Í byrjun árs 2007 áttu sjóðirnir skuldabréf útgefin af þeim
fyrir um 55 milljarða króna. Þá voru slík bréf 3,6% af heildareignum
sjóðanna. Í lok september 2008,
við anddyri hrunsins, nam eignin
97 milljörðum króna og hlutfallið
af heildareignum var 5,5%. Í lok
janúar síðastliðins áttu íslenskir
lífeyrissjóðir skuldabréf ríkis og
sveitarfélaga fyrir 297,4 millj-
arða króna. Þau eru nú 13,9% af
heildareignum þeirra.
Þar sem nýir fjárfestingarmöguleikar á Íslandi eru nánast engir
er hrikaleg stærð lífeyrissjóðanna í íslensku samhengi bóluvaldandi.
Þá neyðast þeir líka til að leita í gerninga sem eru ekki nægilega
arðbærir. Með öðrum orðum eru kjöraðstæður til að neyða þá til að
taka þátt í fjárfestingum sem eru andstæðar starfsmarkmiði þeirra.
Innanríkisráðherrann vill til dæmis að lífeyrissjóðir einbeiti sér
að óútskýrðum „samfélagslega verðugum verkefnum“ og að þeir
séu nýttir til „markvissrar uppbyggingar á innviðum samfélags-
ins“. Seðlabankanum fannst kjörið að neyða sjóðina til að taka þátt í
gjaldeyrisútboðum sínum með hótunum um himinháa skattlagningu
yrðu þeir ekki við þeim kröfum. Aðrir vilja nota peninga sjóðanna
til að byggja risavaxið sjúkrahús, endurfjármagna himinháan bygg-
ingarkostnað tónlistarhúss, grafa göng, byggja vegi eða „leiðrétta
forsendubresti“ fyrir nokkra tugi milljarða króna sem þröngur hópur
skuldara telur sig hafa orðið fyrir.
En lífeyrissjóðir eiga ekkert að gera þessa hluti. Þeir eiga, fyrst
og fremst, að geta borgað Íslendingum sómasamlegan lífeyri þegar
þeir eru orðnir gamlir og víkja af vinnumarkaði fyrir nýjum kyn-
slóðum. Allar ákvarðanir þeirra eiga að miðast við það, og því á að
hleypa sjóðunum út úr íslensku hagkerfi til að fjárfesta. Frekar ætti
að takmarka heimildir lífeyrissjóða til innlendra fjárfestinga við um
það bil þriðjung af ráðstöfunarfé þeirra. Í dag eru þær um 75% þess.
Þetta er ekki óþekkt og leysir misnotkunarvandann. Norðmenn til að
mynda setja allt ráðstöfunarfé olíusjóðs síns í fjárfestingar erlendis.
Sú hægláta þjóðnýting sem á sér stað á lífeyri landsmanna er af
völdum manna sem hugsa til skamms tíma, ekki lengri. Takmark
hennar er að nýta núna fé sem er í eigu komandi kynslóða lífeyris-
þega til að létta tímabundna skuldabyrði eða til að láta drauma um
óarðbærar framkvæmdir verða að veruleika. Og það er rangt.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
HALLDÓR
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@frettabladid.is
SKOÐUN
Sjálfsbjörg, Landssamband fatlaðra, er með réttmætar kröfur í Fréttablaðinu í
gær um að allir öryrkjar fái sérstakar húsa-
leigubætur ef þeir eiga til þess rétt skv.
tekju- og eignamörkum, óháð því hjá hverj-
um þeir leigja. Reykjavíkurborg kom fyrst
sveitarfélaga með sérstakar húsaleigubæt-
ur árið 2004, sem fleiri hafa tekið upp með
mismunandi hætti. Markmiðið er að lækka
greiðslubyrði fólks með mikinn félagslegan
vanda sem leigir á almennum markaði til að
það hafi val um búsetu og aðgerðin átti að
ýta undir almennan leigumarkað.
Síðar færðist niðurgreiðsla borgarinnar
til Félagsbústaða frá almennri niðurgreiðslu
yfir til leigjenda í formi sérstakra húsaleigu-
bóta. Ekki hafa því verið greiddar sérstak-
ar húsaleigubætur til leigjenda í sérstökum
leiguúrræðum á vegum samtaka öryrkja en
fram hefur komið í nýlegri húsnæðisúttekt
Öryrkjabandalagsins að greiðslubyrði leigj-
enda þeirra er umtalsvert lægri en almennt
gerist – sem betur fer.
Borgarstjórn samþykkti nýlega húsnæðis-
stefnu þar sem segir skýrt að endurskoða
eigi stuðning til leigjenda í Reykjavík
þannig að hann verði óháður því hver á og
rekur húsnæðið en taki mið af greiðslu-
byrði og félagslegum aðstæðum. Jafnframt
er nú í gangi endurskoðun á öllum hús-
næðisstuðningi opinberra aðila í samvinnu
sveitarfélaga og ríkis. Er stefnt að því að um
næstu áramót komi til húsnæðisbætur sem
taki við húsaleigubótum og vaxtabótum og
auki stuðning við leigjendur en í dag er hann
miklu minni en vaxtabætur til eigenda.
Á meðan þessi endurskoðun stendur yfir
er ekki hægt að gera breytingar á gildandi
reglum. Þegar hið nýja húsnæðisstuðnings-
kerfi hefur verið þróað mun Reykjavíkur-
borg í samvinnu við önnur sveitarfélög
endurskoða núverandi reglur um sérstakan
húsnæðisstuðning. Mun Reykjavíkurborg
gera það í samræmi við umrædda sam-
þykkta húsnæðisstefnu borgarinnar um að
leigustuðningur taki mið af greiðslubyrði
og félagslegum aðstæðum, óháð því hver
á og rekur húsnæðið. Slíkur stuðningur
verður því vonandi í boði frá og með næstu
áramótum, þó í öðru formi en er í dag.
Það er alveg ljóst að sveitarfélögin þurfa
að mæta fólki sem býr við félagslega erfið-
leika og hefur mikla greiðslubyrði vegna
húsnæðis og veita því húsnæðisstuðning.
Það er von okkar sem að þessum málum
vinnum að nýtt kerfi verði réttlátara en
það sem fyrir er og mæti þörfum leigjenda
betur.
Svar til Sjálfsbjargar
Samfélags-
mál
Björk
Vilhelmsdóttir
formaður
velferðarráðs
Lífeyrissjóðir þurfa að fá að fjárfesta erlendis:
Þjóðnýting og
misnotkun
Flott gúmmístígvél
frá Stylesnob
12.990 kr.
www.facebook.com/MAIAReykjavik
Sök klínt á sjálfstæðismenn
Í ritstjóraspjalli nýútkominna Þjóð-
mála er tekin upp þykkjan fyrir
marga valinkunna einstaklinga sem
hafa verið milli tannanna á fólki.
Þar er farið yfir málarekstur yfir Geir
H. Haarde fyrir Landsdómi, sem er
afsprengi „bandalags vinstri manna
og útrásarmanna“ til þess að
„klína sök“ á Sjálfstæðis-
flokkinn „og ekki síst Davíð
Oddsson“.
Þá er lýst yfir
furðu á nýlegum
dómum yfir Birni
Bjarnasyni og
Baldri Guðlaugs-
syni. Baldur er þar sagður „vammlaus
maður í hvívetna“ sem hafi orðið á
„augnabliks dómgreindarbrestur“.
Óvenju langt augnablik
Er þá væntanlega átt við tveggja
daga langt augnablik þar sem Baldur
ákvað að selja hlut sinn í
Landsbankanum fyrir
tæpar 200
milljónir
króna í
tveimur
lotum. Það
var
svo í ljósi upplýsinga sem Hæstiréttur
hefur síðan staðfest að voru inn-
herjaupplýsingar.
Í góðra vina hópi
Síðasti einstaklingurinn sem tekið er
til varna fyrir er Ögmundur Jónasson
innanríkisráðherra fyrir „skörunglegar
ákvarðanir“ í Grímsstaðamálinu.
Óvíst er hvort Ögmundur hreykir
sér af þessum félagsskap. Á
bloggi sínu setur Jónas Kristjáns-
son Ögmund í svipaðan hóp.
Undir öðrum formerkjum þó
en í Þjóðmálum, eins og við
var að búast.
thorgils@frettabladid.is