Fréttablaðið - 02.04.2012, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 2. apríl 2012 15
Eins og annað er þetta ágæt-lega orðað í Njálu. Gunnar
á Hlíðarenda hefur starfað sem
atvinnumaður í útlöndum í þeirri
íþrótt sem þá var helst í boði: her-
mennsku; alls konar fantar og fífl
ögra honum og mana hann til átaka
en hann er í raun og veru sein-
þreyttur til vandræða, uppgefinn á
blóðsúthellingum. Hann segir við
Kolskegg bróður sinn: „Hvað eg
veit,“ segir Gunnar, „hvort eg mun
því óvaskari maður en aðrir menn
sem mér þykir meira fyrir en
öðrum mönnum að vega menn.“
Hann venst þessu aldrei, getur
ekki staðið í þessu lengur; langar
bara að vera bóndi frekar en kappi.
Því að hvað svo sem átjánhundr-
uð amerískir framhaldsspennu-
þættir á viku og allar glæpasög-
urnar reyna að telja okkur trú um
þá er manninum ekki eiginlegt
að drepa aðra menn. Lítið mál að
skrökva, fegra, svíkja og pretta,
hlunnfara, stela, lemja og lumbra
á öðrum en hitt, að drepa aðra
menn – það er ekki eðlilegt. Það er
óeðli. Það er dauðasynd og kostar
áreynslu. Maður þarf að stíga yfir
mörk, breyta sér, slökkva í sér ljós.
Oftast nær gera menn þetta með
því að æra sig með hugmynda-
fræði á borð við ofsatrú, fasisma
eða anarkisma og leggja markvisst
stund á hatur á „hinum“ – fólki
af annarri trú eða þjóðerni eða
svokölluðum kynþætti. Svo þurfa
menn að hvolfa í sig alls kyns
ólyfjan til að geta staðið í þessu,
hermenn sem fara um í flokkum
myrðandi eru ýmist blindfullir eða
útúrskakkir.
Halldór Laxness orðaði þetta
ágætlega þegar hann skrifaði um
Víetnam-stríðið og sagði eitthvað
á þá leið að enginn maður ætti að
drepa fleiri menn en hann gæti
borðað sjálfur.
Hér höfum við Íslendingar hlut-
verki að gegna. Frá árinu 2008
höfum við verið svolítið eins og
maður sem deleraði á árshátíðinni
og fer með veggjum. En í raun og
veru er ýmislegt ágætt hér án þess
að sérstök ástæða sé til að hælast
um of af því: við erum til dæmis
vopnlaus þjóð. Það er ástæða til
að vera stoltur af því og halda því
á lofti, án þess þó að fara að halda
ræður um það í útlöndum að við
séum best í því að vera vopnlaus.
Stolt fólk hælist ekki um af því
sem það er stolt af – það gera bara
þeir sem eru óvissir um eigin
verðleika. Og það yrði stórkostleg
lygi ef við færum að básúna það
hversu friðsöm þjóð við séum, frið-
elskandi eða góð – sé sá gállinn á
almennum Íslendingi gæti hann
þrasað mann til bana.
En við erum vopnlaus þjóð. Og
fengum merkilega staðfestingu
á þeirri sérstöðu okkar í aðildar-
viðræðunum við ESB í vikunni
þar sem Evrópusambandið viður-
kennir þessa sérstöðu. Það er
mikils vert og mikil gæfa einni
þjóð að vera herlaus. Víða um
heim, í fátækum löndum, fara
fram nokkurs konar Hungurleikar.
Þar er þjóðum att saman af þeim
sömu ríkjum sem koma jafnan
fram sem friðargæsla og skynsemi
heimsins. Um 90 prósent þeirra
vopna sem flutt eru út í heiminum
eru framleidd af fimm fasta ríkjum
Öryggis ráðsins, Frakklandi,
Bandaríkjunum, Kína, Bretlandi
og Rússlandi. Stríðs átökum með
tilheyrandi skelfingum og ójafn-
vægi er viðhaldið markvisst af
vopnasölum. Í fátækum löndum
Afríku, Asíu og Ameríku – og
Evrópu fram á síðari ár – eru vopn
seld glæpaklíkum sem ýmist eru
við stjórnvölinn eða leiða uppreisn-
armenn með tilheyrandi barnarán-
um og öðrum þeim viðbjóði sem
tilheyrir stríðum. Greitt er fyrir
vopnin með ýmsum varningi sem
þessi lönd gætu gert sér mat úr á
uppbyggilegan hátt, demöntum og
fleiri slíkum verðmætum. Hinn
stöðugi fjáraustur í vopn kemur í
veg fyrir að peningum sé varið til
raunverulegra verkefna sem bíða.
Það eru gífurlegir hags munir
ráðandi afla innan vopnasölu-
ríkjanna að viðhalda ófriði í
heiminum, viðhalda þeirri skipan
sem nú er á eftirliti með vopna-
viðskiptum. Það eftirlit er í stuttu
máli ekki neitt.
Amnesty International stendur
nú fyrir herferð til að vekja athygli
á þessum málum. Í júlí á þessu ári
munu ríki Sameinuðu þjóðanna
koma saman til að ræða og útfæra
ályktun sem samþykkt var á alls-
herjarþingi árið 2007 um nauð-
syn þess að gerður verði vopna-
viðskiptasamningur í heiminum.
Nú, fimm árum síðar stendur
til að ákveða hvert inntak þessa
samnings á að vera, hversu ítar-
legur og yfirgripsmikill hann verði
– hvort hann verði skotheldur eða
bara málamynda-orðagjálfur.
Einhvern veginn finnst manni
að þarna gætu Íslendingar haft
hugsanlegu hlutverki að gegna,
haft rödd sem kann að skipta máli;
vopnlaus þjóð. Við eigum hægara
með að tjá okkur en sumar aðrar
Norðurlandaþjóðir – til að mynda
Svíar sem hafa löngum verið
flæktir í ljósfælin vopnasölu-
hneyksli eða Danir sem fóru allt í
einu að halda að þeir væru mikil og
staðföst herþjóð og tóku að senda
unga menn til Íraks og Afganist-
an til að deyja þar í stríðinu sem
þeir Davíð Oddsson og Halldór
Ásgrímsson gerðu Íslendinga sam-
ábyrga fyrir. Þó ekki væri nema
til að bæta fyrir það hneyksli er
þess vonandi að vænta að hinn
vaski utanríkisráðherra okkar beiti
sér af alefli fyrir því að gerður
verði raunverulegur samningur á
alþjóðavísu um vopnaviðskipti sem
komi í veg fyrir eins og kostur er
að ráðamenn geti farið með hernaði
á hendur þjóðum sínum.
AF NETINU
Fyrirsjáanlegt grín
Aprílgöbbin voru flest frekar
fyrirsjáanleg. DV hélt sig við
smellvinsælasta málefnið – og
mér skilst að umræðan hafi verið
skemmtilegri en fréttin sjálf (sem
aftur minnti á hérna um árið þegar
Vantrú þóttist hafa klofnað). Flestir
aðrir brandarar voru alls ekkert
skemmtilegir og aðallega til vitnis
um þá stemningu sem ég þekki
af eigin raun, að sitja í ritstjórn
og eiga allt í einu að vera frum-
legur og fyndinn mitt í einhverju
fréttarúsi, áreiðanlega illa sofinn
og þunnur og einhvern veginn ekki
með mikinn húmor fyrir þessu yfir
höfuð.
norddahl.org
Eiríkur Örn Norðdahl
Jafnræðis ekki gætt
Molaskrifari fylgdist með orða-
skiptum forsætisráðherra og Jóns
Bjarnasonar fyrrum ráðherra í
beinni útsendingu frá umræðum
á Alþingi að morgni fimmtudags
(29.03.2012). Einkennilega
var hins vegar frá þessu greint
í fréttum Ríkissjónvarps sama
kvöld. Þar var birt glefsa úr ræðu
forsætisráðherra en tekið sérstakt
viðtal við Jón Bjarnason þar sem
hann úthúðaði forsætisráðherra.
Þetta voru undarleg vinnubrögð.
Annað hvort átti að birta glefsur úr
ræðum beggja eða taka stutt viðtöl
við þau bæði. Þá hefði jafnræðis
verið gætt.
eidur.is
Eiður Svanberg Guðnason
Að gifta með góðri sam-
visku
Það segir sig nokkuð sjálft að
aðeins tímaspursmál er hve lengi
prestum og yfirleitt þeim sem
framkvæma opinberar athafnir eða
annast einhvers konar þjónustu
líðst að mismuna fólki eftir kyn-
hneigð. Þetta sér meirihluti Dana
og þetta sjá í raun og veru allir
sem hugsa málið.
Röksemdir eins og þær að trúar-
atriði sé að mismuna megi fólki
eftir kynhneigð, það sé félagslegt
atriði eða partur af þjóðarsál eða
kirkjuvenju að vísa megi fólki frá
vegna kynhneigðar halda auðvitað
ekki vatni og eru yfirleitt settar
fram til að vinna tíma.
blog.eyjan.is/baldurkr/
Baldur Kristjánsson
Víða um heim, í fátækum löndum, fara
fram nokkurs konar Hungurleikar. Þar er
þjóðum att saman af þeim sömu ríkjum
sem koma jafnan fram sem friðargæsla og skynsemi
heimsins.
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundur
Í DAG
Reynir Björnsson og Dóra Magnúsdóttir eru ánægð í Boðaþinginu.
Að vega menn