Fréttablaðið - 02.04.2012, Blaðsíða 18

18 2. apríl 2012 MÁNUDAGUR
Það er í raun kostulegt en um leið sorglegt að sjá geðs-
hræringu andstæðinga aðildar
Íslands að Evrópusam bandinu
við opnun svo kallaðrar Evrópu-
stofu. Það er eins og fjandinn
sjálfur hafi opnað skrifstofu
á Íslandi miðað við viðbrögð
sumra Nei-sinna. Það kom mér
hins vegar á óvart að Björn
Bjarnason skyldi bætast í
þennan hóp þegar hann virtist
fara alveg úr sambandi þegar
fréttaskýringaþátturinn
„ Landinn“ fjallaði á yfir vegaðan
hátt um möguleika Íslendinga
á landsbyggðarstyrkjum frá
Evrópu sambandinu ef landið
gengi í ESB.
Björn Bjarnason hefur lengi
verið í fararbroddi þeirra sem
styðja vestræna samvinnu. Hann
er meðal annars núverandi for-
maður Varðbergs, samtaka um
vestræna samvinnu og alþjóða-
mál. Ég geng út frá því að Björn
hafi nokkrum sinnum farið í
kynnisferðir á vegum NATO til
Washington, Brussel og London,
sérstaklega þegar hann var
starfandi blaðamaður á Morgun-
blaðinu. Mér dettur ekki í hug
eina einustu mínútu að jafn vel
gefinn maður og Björn hafi tekið
fréttatilkynningar frá Atlants-
hafsbandalaginu og birt þær
gagnrýnislaust í blaðinu.
Hann notaði auðvitað þess-
ar ferðir sínar til að bæta við
þekkingu sína á eðli og upp-
byggingu NATO. Það gerði
hann hæfari til að vega og meta
breytingar í alþjóða málum og
þannig miðla betri upp lýsingum
til Íslendinga. Á sama hátt og
Björn hefur gert með styrk
þann sem hann fékk frá Alþingi
til að kynna sér eðli og upp-
byggingu Evrópusambandsins.
Ekki virðist sá styrkur hafa
breytt skoðun Björns á Evrópu-
málum mikið né gert hann að
Evrópusinna! En styrkurinn og
þær upplýsingar sem hann hefur
fengið í kjölfarið af ferð sinni til
Brussel hefur örugglega hjálpað
honum að móta skoðun sína á
ESB.
Á sama hátt mun al menningur,
fjölmiðlafólk og aðrir geta fengið
upplýsingar frá Evrópustofu og
öðrum aðilum og þannig myndað
sér upplýsta skoðun á því hvort
það telji hag Íslendinga betur
borgið innan eða utan Evrópu-
sambandsins. Niðurgreitt
Bændablað, ótrúlegar mýtur
sem Útvarp Saga endurvarpar
gagnrýnislaust og fjand samlegir
leiðarar og fréttaskýringar
Morgunblaðsins sjá alveg um að
koma neikvæðum fréttum um
Evrópusambandið á framfæri.
Ég er enginn sérstakur tals-
maður Evrópustofu eða Evrópu-
sambandsins í sjálfu sér en ég
held að ég geti fullyrt að Evrópu-
stofa muni ekki í sínum gögnum
á neinn hátt taka afstöðu til þess
hvort Íslendingar eigi að ganga
í Evrópusambandið eða ekki.
Evrópustofa mun reyna að birta
raunsæja mynd af því fyrirbæri
sem Evrópusambandið er. Það
er hins vegar ekki létt verk því
ESB er í raun flókið samband af
frjálsu samstarfi fullvalda ríka
en á sama tíma ákveðin sam-
þætting á hlutverki þjóðríkja. Ég
er hins vegar sannfærður eftir
að hafa menntað mig sérstaklega
í þessum málaflokki og starfað
að Evrópumálum í næstum því
tuttugu ár að innganga Íslands í
Evrópusambandið yrði landi og
þjóð til góðs.
Það eru hins vegar ekki allir
sammála mér og virði ég þær
skoðanir. Það virðast hins vegar
flestir vera á þeirri skoðun að
það vanti meiri upplýsingar um
Evrópusambandið. Það sætir því
furðu að ákveðinn hópur manna
virðist sannfærður að einungis
neikvæðar og jafnvel rangar
upplýsingar um Evrópusam-
bandið séu þær einu sem megi
birta.
Um réttar og rangar upplýsingar
Á Læknadögum í janúar síðast-liðnum var haldið málþing um
stöðu mönnunar lækna á Íslandi.
Þar var meðal annars fjallað um
stöðuna sem ríkir í mönnunar-
málum heilsugæslunnar. Staðan er
ekki góð og ef takast á að tryggja
rekstur heilsugæslunnar á Íslandi
þarf að grípa strax til aðgerða,
meðal annars með því að gera
heilsugæslulækningar að álit-
legum kosti fyrir unga lækna.
Fastráðnir heilsugæslu læknar
á Íslandi voru 188 þann 1. október
2011. Þar af voru 180 sérfræð-
ingar í heimilislækningum. Fast-
ráðnum heilsugæslulæknum
hafði fækkað um fjóra á landinu
frá ársbyrjun 2010. Ef aldurssam-
setning sérfræðinga í heimilis-
lækningum er skoðuð kemur í
ljós að á aldursbilinu 36 til 45 ára
eru 30 læknar eða þrír að meðal-
tali í hverjum árgangi. Ef aldurs-
bilin 46 til 55 ára og 56 til 65 ára
eru skoðuð kemur í ljós að um 70
einstak lingar eru í hvoru tíu ára
aldursbili eða 7 læknar í hverjum
árgangi að meðal tali. Af þessu
er ljóst að nýliðun í röðum heim-
ilislækna hefur verið mjög ábóta-
vant á síðustu tíu árum en gera
má ráð fyrir að læknar ljúki
sérfræðiviður kenningu í heim-
ilislækningum fyrir 35 ára aldur.
Á næstu 10 árum munu 29%
fastra lækna heilsugæslunnar ná
sjötugsaldri og 45% ná sjötugs-
aldri á næstu 15 árum. Til að ná
að halda í við brottfall úr stéttinni
mun þurfa að útskrifa um sex til
sjö nýja sérfræðinga í heimilis-
lækningum á ári næstu 10 til 15
árin. Til að mæta fólksfjölgun í
landinu mun þurfa einn til tvo nýja
sérfræðinga á ári til viðbótar.
Á landsbyggðinni eru um 106
stöðugildi heilsugæslulækna. Í dag
er fastráðið í innan við 80 þeirra
og 62 stöðugildi eru setin af 68 sér-
fræðingum í heimilislækningum.
Því má segja að það vanti um 40
heimilislækna á landsbyggðina ef
manna á hana með sérfræðingum
í faginu. Sömuleiðis er skortur á
heimilislæknum á höfuðborgar-
svæðinu en gera má ráð fyrir að
um 15 til 20 þúsund höfuðborgar-
búar séu án fasts heimilis læknis
og auk þess eru sumir læknar
með fleiri skráða skjólstæðinga
en þeir ráða við að sinna. Ef gert
er ráð fyrir að eðlilegt sé að hver
heimilislæknir sinni 1.200 til 1.500
manns er skorturinn á höfuðborg-
arsvæðinu um 20 til 60 stöðugildi.
Ef það á að ná að halda í við
brottfall úr stéttinni á næstu 10
árum og auk þess að ná að manna
höfuðborgina og landsbyggðina
með sérfræðingum í heimilislækn-
ingum mun þurfa allt að 18 nýja
sérfræðinga á ári næstu 10 ár. Ef
ná á sömu markmiðum á 15 árum
mun þurfa um 15 nýja sérfræðinga
á ári.
Fyrir nokkrum árum var sett
upp metnaðarfullt sérnám í heim-
ilislækningum hér á landi sem
hefur skilað um það bil fjórum
nýjum læknum á ári síðustu ár.
Í átaki sem Velferðarráðu neytið
og Heilsugæsla höfuðborgar-
svæðisins hafa meðal annars
staðið að er nú stefnt að því að
byggja upp sérnám sem miðar að
því að átta læknar geti lokið námi
í heimilislækningum á ári. Sér-
námsáætlunin byggir á þriggja
ára skipulögðum náms brautum
fyrir sérnámslækna. Svo er gert
ráð fyrir að sérnáms læknarnir
sæki sér menntun erlendis í þann
tíma sem upp á vantar en lengd
sérnámsins er að lágmarki fjögur
og hálft ár. Ef þessi plön ganga
eftir og þeir einstaklingar sem
ljúka sérnámi skila sér allir heim
að sérnámstímanum liðnum þá
mun innan nokkurra ára takast að
halda í við brottfall úr stéttinni en
ekki mun takast að ná að vinna upp
þann mikla skort sem orðinn er á
heimilislæknum.
Flestir stjórnmálamenn sem
að heilbrigðismálum hafa komið
síðustu ár hafa rætt um mikilvægi
heilsugæslunnar í heilbrigðis-
kerfi landsmanna og ófá loforðin
hafa komið um styrkingu hennar.
Hins vegar virðist svo vera að
styrkingin snúi fyrst og fremst að
öðrum þáttum heilsugæslunnar en
þeim þar sem skórinn virkilega
kreppir að, það er heilsugæslu-
lækningunum. Aðrar megin stoðir
heilsugæslunnar, svo sem ung-
barnaeftirlit og mæðravernd, eru
þannig vel starfandi víðast hvar og
aðgengi fullnægjandi.
Höfða þarf til unglækna að velja
sér starfsvettvang innan heilsu-
gæslunnar. Eins er mikilvægt að ná
til baka þeim fullmenntuðu heim-
ilislæknum sem hætt hafa störfum
og haldið utan á síðustu árum, þó
fjöldi þeirra sé ekki mikill. Ef
þetta á að takast þarf að fjölga
rekstrarformum heilsu gæslunnar
og bjóða upp á meiri fjölbreyti-
leika en nú er gert. Þau lönd þar
sem unglæknar sækja sitt nám
hafa að miklu leyti byggt heim-
ilislækningarnar á sjálfstæðum
rekstri heimilislæknanna sjálfra,
svo sem Noregur og Danmörk, eða
eru í vaxandi að mæli að taka það
form upp í heilsu gæslunni, svo sem
Svíþjóð. Það er tími til kominn að
Íslendingar skoði aukna fjölbreytni
í rekstri heilsugæslu lækninga í von
um að nýliðun glæðist, að fram-
þróun verði í faginu, að aðgengi
að þjónustunni verði betra og hver
Íslendingur eignist sinn fasta
heimilislækni sem hefur tíma og
getu til að sinna honum varðandi
forvarnir og með höndlun sjúk-
dóma.
Staða mönnunar lækna
í heilsugæslunni og nýliðun
ESB
Andrés
Pétursson
ráðgjafi
Heilbrigðismál
Gunnlaugur
Sigurjónsson
heimilislæknir
Til að ná að halda í við brottfall úr stétt-
inni mun þurfa að útskrifa um sex til sjö
nýja sérfræðinga í heimilislækningum
á ári næstu 10 til 15 árin. Til að mæta fólksfjölgun í
landinu mun þurfa einn til tvo nýja sérfræðinga á ári
til viðbótar.
Eins árs starfs-
afmæli Specialist-
erne á Íslandi
Í dag er alþjóðlegur dagur einhverfra. Þennan dag fyrir
ári opnaði sjálfseignarstofnun
Specialisterne á Íslandi mats-
og þjálfunaraðstöðu sína fyrir
einstaklinga á einhverfu rófi.
Þann 4. ágúst mættu síðan
fyrstu sex einstaklingarnir
til okkar í mats- og þjálfunar-
ferlið. Frá þeim tíma hafa 16
einstaklingar verið hjá okkur
og í dag eru þrír þeirra í
launaðri vinnu og aðrir þrír í
starfsnámi sem er undanfari
launaðrar vinnu.
Starfsemi Specialisterne
byggist á hugmyndafræði sem
Thorkil Sonne hefur þróað með
sínu góða starfsfólki í Dan-
mörku allt frá árinu 2004. Í
stuttu máli gengur verkefnið
út á það að finna og fá til okkar
einstaklinga með greiningu á
einhverfurófinu, meta þá og
þjálfa til sjálfshjálpar. Þeir 16
einstaklingar sem hafa verið
hjá okkur á þessu ári eiga það
flestir sameiginlegt að hafa
ekki verið úti á hinum almenna
vinnumarkaði. Þeir höfðu ekki
haft hvatningu til að vakna
til neinna sérstakra starfa og
höfðu því oftar en ekki litla til-
finningu fyrir tilgangi sínum í
hinu daglega lífi.
Hjá okkur hafa þessir ein-
staklingar þurft að mæta alla
virka daga vikunnar og vinna
í upphafi verkefni sem hjálpa
okkur að meta almenna getu
þeirra og finna helstu styrk-
leika og veikleika. Til að finna
sem flestum störf við hæfi
hafa þessir einstaklingar
fengið tækifæri í starfsnámi
hjá m.a. Reykjavíkurborg,
Tölvulistanum, Menntaskóla
Kópavogs, Nóa Síríus og Vistor.
Þá höfum við einnig fengið
til okkar nokkur skráningar-
verkefni sem við höfum unnið
á starfsstöð okkar í Síðumúla
32. Það er tilfinning okkar,
sem hefur líka verið staðfest af
mörgum aðstandendum skjól-
stæðinga okkar, að á þeim tíma
sem liðinn er frá því að starf-
semi hófst hafi almenn vellíðan
þessara einstaklinga batnað
mikið og trú þeirra á sjálfa sig
og umhverfið orðið meiri. Ný
störf fyrir skjólstæðinga okkar
og betri líðan þeirra gefur
okkur trú og kraft til að halda
áfram starfinu þrátt fyrir
erfiðan rekstrargrundvöll.
Fjárhagsleg staða Special-
isterne er í mikilli óvissu, en
til dagsins í dag höfum við ekki
haft úr öðru að spila en styrk-
veitingu frá Mennta áætlun
ESB, Leonardo, og Starfs-
endurhæfingarsjóði VIRK, og
framlögum frá fyrirtækjum
og velunnurum. Um miðjan
síðasta mánuð var samþykkt
styrkveiting til Specialisterne
frá velferðarráðuneytinu, sem
er vel, en sá styrkur dugir ekki
einn og sér til að tryggja til-
veru okkar yfir næstu áramót.
Við bíðum enn svara frá öðrum
stofnunum og trúum og vonum
að starfsemi Specialisterne
eigi hljómgrunn hjá þeim sem
deila út fjármunum hins opin-
bera.
Hér birtist að lokum listi yfir
þau fyrirtæki og þær stofnanir
sem hafa létt okkur lífið með
styrkjum í formi ýmissa gjafa,
peningaframlögum og margs
konar fyrirgreiðslu.
Alcan á Íslandi, Arion banki,
Blómaval, Borgar fjarðar-
hreppur, DK hug búnaður, Efla
verkfræðistofa, Fjölsmiðjan,
Frón kexverksmiðja, Garð-
heimar, Innnes, Hreyfing, Intel-
lecta, Íslandsbanki, Litaland,
Marel, Menntaáætlun ESB,
Nói Síríus, Penninn, Síminn,
Tölvu listinn, Seltjarnar nes-
kaupstaður, Sveitar félagið
Garður, Reykjavíkurborg,
Reitir fasteignafélag, Vífilfell,
Umsjónarfélag einhverfra,
Þjónustumiðstöð Laugardals og
Háaleitis og Ölgerðin.
Samfélagsmál
Bjarni Torfi
Álfþórsson
framkvæmdastjóri
Specialisterne
Ný störf fyrir skjólstæðinga okkar og
betri líðan þeirra gefur okkur trú og
kraft til að halda áfram starfinu þrátt
fyrir erfiðan rekstrargrundvöll.