Fréttablaðið - 06.06.2012, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 6. júní 2012 13
Bygging nýs fangelsis á Hólms-heiði mun marka tímamót í
sögu fangelsismála á Íslandi. Síð-
asta sérsmíðaða fangelsið á Íslandi,
Hegningarhúsið við Skólavörðu-
stíg, var reist og tekið í gagnið
árið 1875, fyrir tæplega 140 árum
síðan. Fangelsið á Litla-Hrauni var
upphaflega byggt sem sjúkrahús
fyrir Suðurland en hætt var við
þau áform. Landstjórnin keypti
bygginguna árið 1929 og breytti í
fangelsi eða „letigarð fyrir slæp-
ingja og landshornamenn“ eins
og lesa má um í þingskjölum þess
tíma.
Í ríflega hálfa öld hefur staðið
til að byggja nýtt fangelsi á
höfuð borgarsvæðinu. Um 1960
var Valdimar Stefánssyni saka-
dómara falið að gera tillögur að
nýju fangelsi við Úlfarsá en þau
áform dagaði uppi. Síðan hefur
saga fangelsisbyggingarmála
verið langdregin og einkennst af
skýrslugerð, úttektum, athugunum
og umræðum um ákjósanlega stað-
setningu.
Staða fangelsismála á Íslandi
hefur meðal annars verið gagn-
rýnd í skýrslu Sameinuðu þjóð-
anna um stöðu mannréttinda-
mála á Íslandi en þar er nefnt að
elstu fangelsi okkar standist ekki
nútímakröfur, biðlisti eftir fang-
elsisvist sé of langur og að ekki sé
hugað nógu vel að stöðu kvenfanga
og ungra afbrotamanna innan
fangelsiskerfisins.
Í gær kynnti dómnefnd, sem
hafði það hlutverk að velja tillögu
að undangenginni arkitektasam-
keppni, niðurstöðu sína. Það var
arkitektastofan Arkís sem hlaut
fyrstu verðlaun fyrir tillögu sína
að nýju fangelsi. Byggingin er lát-
laus og einföld og skapar góð skil-
yrði til afplánunar refsinga. Nýja
fangelsið leysir af hólmi Hegn-
ingarhúsið við Skólavörðustíg og
fangelsið í Kópavogi en gert er ráð
fyrir að 56 fangar geti verið í hinni
nýju byggingu. Sérdeild verður
fyrir konur og hugað sérstaklega
að þörfum þeirra.
Framkvæmdir eiga að geta hafist
fyrri hluta árs 2013 og fangelsið
síðan tekið í notkun 2015. Á sama
tíma verður lögð niður starfsemin
í Hegningarhúsinu við Skólavörðu-
stíg og Kópavogsfangelsi.
Með byggingu þessa nýja fang-
elsis verður brotið blað í sögu fang-
elsismála á Íslandi og um leið og
ég þakka dómnefnd fyrir vel unnin
störf óska ég okkur öllum til ham-
ingju með þennan áfanga.
Tímamót
í fangelsismálum
Dómsmál
Ögmundur
Jónasson
innanríkisráðherra
Síðan hefur saga
fangelsisbygging-
armála verið langdregin
og einkennst af skýrslu-
gerð, úttektum, athug-
unum og umræðum um
ákjósanlega staðsetningu.
Skemmdarverk
Landssamband íslenskra útvegsmanna beitir nú
grimmum skæruhernaði gagn-
vart löngu tímabærum breyt-
ingum á fiskveiðistjórnunar-
kerfinu. Alþýðusamband
Íslands hefur bent á að þær
aðgerðir LÍÚ að kyrrsetja fisk-
veiðiflotann við bryggju alla
vikuna séu ólöglegar og feli í
sér alvarlegt brot á samskipta-
reglum á vinnumarkaði. ASÍ
áskilur sér rétt til að leita
réttar síns fyrir dómstólum
enda liggur undir lítt dulbúin
hótun LÍÚ um að þessi kyrr-
setning sé aðeins forsmekk-
urinn af því sem koma skal og
því viðbúið að kjör landverka-
fólks í fiskvinnslu víða um land
muni skerðast ef svo heldur
fram sem horfir.
Þessar nýjustu aðgerðir
koma í kjölfarið á linnulausri
auglýsingaherferð LÍÚ sem
hefur beitt amerískum áróðurs-
brögðum til að reyna að koma í
veg fyrir breytingar á því kerfi
sem hefur malað útgerðar-
mönnum gull í þrjá áratugi.
Deilan snýst í raun um hvort
þjóðin eigi að njóta eignarhalds
á auðlind sinni eða hvort auð-
lindaarðurinn, sem undanfarin
ár hefur numið tugum millj-
arða og fer vaxandi, eigi áfram
að renna meira og minna
óskiptur til greinarinnar og þá
einkum útgerðarmanna.
Það er athyglisvert að hafa
í huga forsögu þessa máls og
tilurð kvótakerfisins á sínum
tíma. Þar er lýsandi þessi frá-
sögn manns sem var í hringiðu
atburðanna í árslok 1983 þegar
kvótakerfinu var komið á.
„Kvótakerfinu var komið á
með hraði um áramótin 1983-
4. Það var sett á fót án þess að
umtalsverð umræða færi fram
á vettvangi stjórnmálanna eða
í sjávarútvegsráðuneytinu.
Hins raunverulega uppruna
kvótakerfisins þarf ekki að
leita langt yfir skammt. Fiski-
þing gerði samþykkt um fyrir-
komulag fiskveiðistjórnunar
haustið 1983 þar sem sjónar-
mið Landssambands íslenskra
útvegsmanna varð ofan á.
Landvinnslan og þeir sem vildu
að fiskveiðiheimildir fylgdu
byggðum urðu undir. Í þessari
samþykkt fiskiþings er að
finna ákvæðin sem kvótakerfið
byggist raunverulega á.
Þegar hagsmunaaðilar í
útgerð höfðu komið sér saman
um nýtt fiskveiðistjórnunar-
kerfi treystu stjórnmálamenn
sér ekki til að ganga gegn
þeirri niðurstöðu. Halldór
Ásgrímsson studdi stefnu LÍÚ
og féllst á rök útgerðarmanna
fyrir kvóta á skip.“
Svo mörg voru þau orð
Steingríms Hermanns-
sonar, fyrrverandi for-
manns Framsóknarflokksins
og sjávar útvegsráðherra á
árunum 1980-1983, í ævisögu
sinni. Frásögnin staðfestir
að kvótakerfið var skilgetið
afkvæmi LÍÚ sem berst nú
með kjafti og klóm gegn því að
gerðar verði breytingar á því í
þá átt að þjóðin fái sanngjarna
hlutdeild í auðlindaarðinum og
aukins jafnræðis verði gætt
við úthlutun tímabundinna
nýtingar leyfa.
Þar skal ekkert til sparað en
forsvarsmenn LÍÚ skulu hafa
í huga að hótanir, ofbeldi og
skemmdarverk eru ekki væn-
legar aðferðir til að ná sam-
komulagi í deilumálum sem
varða mikilvægustu hags-
muni þjóðarinnar. Ríkisstjórn
Jóhönnu Sigurðardóttur mun
ekki láta kúga sig til hlýðni í
fiskveiðistjórnunarmálinu eins
og ríkisstjórnir Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks
gerðu í áratugi.
Sjávarútvegsmál
Skúli
Helgason
alþingismaður
Deilan snýst í raun um hvort þjóðin eigi
að njóta eignarhalds á auðlind sinni eða
hvort auðlindaarðurinn, sem undan-
farin ár hefur numið tugum milljarða og fer vax-
andi, eigi áfram að renna meira og minna óskiptur
til greinarinnar og þá einkum útgerðarmanna.
Bi
ld
sh
öf
ði
8
Bi
ld
sh
öf
ði
6
8
Breiðhöfði
Bíldshöfði 8
Bíldshöfði 6
Bíldshöfða 8
Opið 9 til 17 í dag
Citroën
Komdu hingað