Fréttablaðið - 09.06.2012, Blaðsíða 26

9. júní 2012 LAUGARDAGUR26
Stundum
eru textarnir
mínir það
ákveðnir
að ég verð
að setja þá í
IKEA-smellu-
ramma til að
þeir passi.
V
ið alla sem ég hitti,
sem eru á mínum aldri,
segi ég það sama: Notið
tímann í að knúsa hvert
annað, því þótt við
endum öll á sama elli-
heimili eftir tuttugu ár er ekkert víst
að við þekkjum hvert annað. Þetta er
nú ekki svo alvarlegt, þetta líf. Þetta
er bara ferli. Bara ástand,“ segir tón-
listar- og myndlistarmaðurinn Bjart-
mar Guðlaugsson sem verður sex-
tugur næsta miðvikudag, þann 13. júní.
Af þessu tilefni kemur út sextíu laga
kassi með mörgum af þekktustu lögum
Bjartmars og einnig verður blásið til
stórra afmælistónleika í Háskólabíói
um næstu helgi, nánar tiltekið laugar-
dagskvöldið 16. júní.
Aðspurður segist Bjartmar sáttur
við lífið, ástandið, ferlið og ferilinn
fram að þessu. „Maður hefur farið víða
og gert margt. Sextíu ár er langur tími.
Fyrst og fremst er ég ánægður með
það hversu heppinn ég hef verið með
fólkið sem ég hef hitt á lífsleiðinni. Ég
get ekki nefnt nöfn því þá yrðu allt of
margir út undan, en flestir hafa verið
óhemju skemmtilegir. Svo hef ég auð-
vitað hitt leiðinlegt fólk líka, en það
er jafn nauðsynlegt og hitt. Einhvern
allra leiðinlegasta mann sem ég hef
hitt á ævinni skírði ég Fúlan á móti, en
fyrir mér var hann hreint hunang. Fólk
má vera eins og það vill og á vissan
hátt hef ég gaman af leiðinlegu fólki.
Svo er líka til fólk sem öllum finnst
rosalega skemmtilegt en ég sé ekkert
í,“ segir tónlistarmaðurinn og vísar
til eins af sínum vinsælustu lögum,
Sumarliði er fullur, en téðum Sumar-
liða hefur raunar brugðið fyrir í fleiri
textum Bjartmars.
Get aldrei slappað af
Það má með sanni segja að Bjartmar
hafi gert margt og farið víða. Á heimili
söngvaskáldsins í Vesturbænum segir
hann blaðamanni að í þeim bæjar-
hluta hafi hann lengst af búið síðustu
fjörutíu árin og uni sér vel. Hann og
eiginkonan, María Helena Haralds-
dóttir, eiga annað heimili á Eiðum, en
sjálfur ólst Bjartmar upp á Fáskrúðs-
firði, fluttist ungur til Vestmanna-
eyja og hefur einnig búið á Seyðisfirði
og í Danmörku, þar sem hann á stóra
móðurfjölskyldu og nam meðal annars
myndlist í nokkur ár, auk höfuðborgar-
innar og fleiri staða. Bjartmar á þrjár
dætur og fimm barnabörn.
Sjötugsaldurinn er ekki eini áfang-
inn sem Bjartmar fagnar um þessar
mundir, en í ár eru einnig liðin 35 ár
frá því fyrstu höfundarverk hans voru
skráð: textar við tvö lög eftir Jóhann
Helgason. Raunar hafði Bjartmar verið
eftirsóttur og afkasta mikill texta-
höfundur í mörg ár áður en hann lét
almennilega að sér kveða á tónlistar-
sviðinu svo eftir var tekið.
Hvernig stóð á því að þú vaktir
athygli sem textahöfundur áður en þú
slóst í gegn sem tónlistarmaður?
„Ég hef ort ljóð síðan ég var barn.
Þegar ég var lítill var ég afskaplega
athafnasamur. Ég var alltaf að semja
ljóð, síteiknandi og auðvitað var það á
kostnað námsins eins og gengur. Ég er
enn svona í dag, er alltaf að mála og
hoppa svo yfir í gítarinn og sem lag og
aftur í myndlistina og svo sem ég texta,
kannski allt á sama klukku tímanum.
Svo tromma ég takta á lærin á mér
meðan ég horfi á fréttirnar, því ég var
trommari áður en ég varð trúbador og
spilaði með nokkrum góðum böndum.
Ég get aldrei slappað af og gert ekki
neitt. Ef ég sinnti ekki listinni svona
væri ég í vondum málum. Elsta ljóðið
mitt, sem er til skrifað, er frá því ég
var þrettán ára og heitir Matvælaráð-
stefna Sameinuðu þjóðanna:
Við kræsinganna borð
þeir sitja í hóp og þykjast kanna
hvernig öll þeirra orð
metti milljónir manna.
Svo veifa þeir hungruðum börnum með
brosi og vinarhóti
en börnin eru of máttfarin
til að veifa á móti.
Ég hef stundum farið með þetta ljóð
í gegnum tíðina því það er svo innilega
barnalegt og einlægt. Svo tók ég fyrstu
vertíðina fimmtán ára gamall og eftir
slíka reynslu er maður tilbúinn í allt.
Æ síðan hef ég nýtt mína eigin reynslu
mikið í textagerð. Ég samdi fullt af
textum, meðal annars fyrir Björgvin
Gíslason og Þorgeir Ástvaldsson fóst-
bróður minn, samdi fá lög framan af
en heyrði þau alltaf í kollinum. Svo
var það árið 1982 að tvö lög eftir mig,
Súrmjólk í hádeginu og Háseta vantar
á bát, komu út í flutningi Guð mundar
Rúnars Lúðvíkssonar, myndlistar-
manns og vinar míns og þau vöktu
töluverða athygli. Veturinn 1984 hafði
ég nýlega kynnst konunni minni og við
vorum saman á vertíð í Eyjum. Ég var
að vinna í gúanóinu við að setja formal-
ín í loðnuna í helvíti góðum og hlýjum
vinnuskúr og þar samdi ég lögin og
textana við fyrstu plötuna mína, Ef ég
mætti ráða.“
Frægðin breytti mér ekki
Fyrstu plöturnar þínar komu þér á
kortið sem tónlistarmanni með lögum
á borð við Kótilettukarlinn, Sumarliða,
Fimmtán ára á föstu, Stúdentshúfuna
og fleiri, en í raun má segja að stóra
sprengingin hafi orðið með plötunni Í
fylgd með fullorðnum sem kom út 1987.
Þar mátti meðal annarra heyra Týndu
kynslóðina, lag sem er löngu orðið
sígildur standard, Járnkallinn ásamt
Ladda og Sunnudagsmorgun, og á einu
augabragði varðst þú einn af allra vin-
sælustu tónlistarmönnum landsins. Á
sínum tíma þóttust einhverjir merkja
að þú hefðir ekki ýkja mikinn áhuga á
þessum vinsældum. Er það rétt?
„Ég hef aldrei verið ástfanginn af
frægðinni, ekki eitt einasta augna-
blik, og þegar Í fylgd með fullorðn-
um kom út átti ég fullt í fangi með að
koma fólki í skilning um að ég væri
Leiðinlega fólkið er nauðsynlegt
Söngvaskáldið og myndlistarmaðurinn Bjartmar Guðlaugsson fagnar sextugsafmæli sínu á miðvikudaginn með útkomu nýs
safnkassa og tónleika í Háskólabíói. Kjartan Guðmundsson hitti Bjartmar á öðru af tveimur heimilum hans í Vesturbænum.
SEXTUGUR Ásamt stórafmælinu fagnar Bjartmar Guðlaugsson einnig 35 ára höfundarafmæli í ár, en árið 1977 voru
fyrstu dægurlagatextarnir hans skráðir. Þeir voru samdir við tvö lög eftir Jóhann Helgason. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
bara venjulegur pabbi úti í bæ. Ég hef
aldrei beðið nokkurn mann um að tala
við mig, spila lögin mín eða tranað mér
sértaklega fram heldur hef ég bara
verið með. En eftir á að hyggja fór ég
vel með þetta, það verður að segjast
eins og er, því nógu mikil voru lætin.
Þetta breytti mér ekki neitt. Ekki rass-
gat.“
En breyttust viðhorf annarra gagn-
vart þér á einhvern hátt?
„Sumir urðu líklega varari um sig,
rýndu nánar í textana mína og þóttust
sjá þar áróður. Járnkallinn var til
dæmis tekinn dálítið fyrir, því hann
var saminn um það leyti sem byrja
átti að selja allt úr landi. Eins var Súr-
mjólk í hádeginu dálítið ljótur texti og
ég var efins um hann. Stundum eru
textarnir mínir það ákveðnir að ég
verð að setja þá í IKEA-smelluramma
til að þeir passi. Sjálfur hef ég aldrei
verið flokkspólitískur heldur fyrst og
fremst mannréttindasinni. Ég vil að
mennirnir beri virðingu fyrir sjálfum
sér og öðrum. Ég á ekki til neina óvild
og hef ekki skrásett einn einasta mann
sem óvin í höfðinu á mér. Mér finnst
líka að fólk ætti að athuga vel hvað fer
inn á harða diskinn hjá börnum, því
það er ekki auðvelt að „dílíta“ því sem
þar er komið inn. Margt af því sem er
í umræðunni er borið fram með þeim
hætti að það á ekkert erindi við börn.
Haf aðgát í nærveru sálar.“
Hef svartan húmor
Er þessi samúð með lítilmagnanum
ekki einmitt það sem margir hafa
hrifist af í tónlist þinni og textum í
gegnum árin?
„Ég veit ekkert um það hvort ég er
til fyrirmyndar í textagerð og slíku.
Ég hef svartan húmor og hef stundum
sagt hluti sem ég hef verið lengi að
jafna mig á sjálfur, en ég vil alls ekki
vera starfandi listamaður í þjóðfélagi
án þess að reyna í það minnsta að láta
það leiða til einhvers góðs. Sjálfur
hef ég ríka réttlætiskennd. Þegar ég
var lítill strákur í Eyjum stálum við
vinur minn einu sinni kopar frá strák
sem var rosalega duglegur að safna
fyrir jólasiglingarnar til Hull og fleiri
staða. Pabbi minn böstaði okkur, lét
okkur skila koparnum til stráksins
og á leiðinni heim sagði hann: „Það er
hægt að fyrirgefa nánast alla mann-
lega bresti nema níðingsskap, en ef
það vantar í ykkur réttlætiskenndina
er ekkert hægt að gera fyrir ykkur.“
Þetta man ég ennþá.“
Engin langtímaplön
Síðasta plata Bjartmars, Skrýtin ver-
öld sem hann gerði ásamt Berg risunum
og kom út sumarið 2010, vakti mikla
lukku og var Bjartmar meðal annars
tilnefndur í fyrsta sinn til Íslensku tón-
listarverðlaunanna. Hvert er svo fram-
haldið?
„Maður gerir engin fjörutíu ára plön
þegar maður er sextugur. Ég er að
vinna að nýrri plötu, en núna einbeiti
ég mér fyrst og fremst að myndlistinni
og afmælistónleikunum í Háskólabíói.
Nú hangir uppi sýning í Reykjanesbæ
og 24. júní verður opnuð önnur sýning
í Stykkishólmi. Á afmælistón leikunum
16. júní verður bara rosalegt fjör. Ég
byrja rólega, segi kannski nokkrar
lygasögur eins og ég kalla þær til að
koma fólkinu í gírinn, og svo rokkum
við bara með dúndur bandi, bak-
röddum og gestum. Þetta verða lögin
sem allir þekkja og vilja syngja með.
Svo ganga allir sælir út í þjóðhátíðar-
nóttina.“
Stórar plötur
Bjartmars
1984 Ef ég mætti ráða
1986 Venjulegur maður
1987 Í fylgd með fullorðnum
1988 Með vottorð í leikfimi
1989 Það er puð að vera strákur
1980
2000
2010
1990
1992 Engispret-
tufaraldur,
Haraldur!
1994 Bjartmar
1998 Ljóð til vara
1999 Strik
2002 Vor
2005 Ekki
barnanna
bestur
2010 Skrýtin
Veröld
(ásamt
Bergrisunum)