Fréttablaðið - 11.08.2012, Side 2

11. ágúst 2012 LAUGARDAGUR2
SPURNING DAGSINS
Svavar Steinarr, verður
heilmikill glommugangur í
kringum útgáfuna?
Já, það verður villt geim upp um
allar gardínur.
Svavar Steinarr Guðmundsson er frá
bókaútgáfunni Lesstofunni sem stendur
að endurútgáfu Vögguvísu eftir Elías
Mar en í þeirri bók eru slanguryrði með
myndarlegasta móti.
NÁTTÚRA „Ég held að þetta hljóti að
vera stærsti sveppur á Íslandi,“
segir Raimundas Valasinavicius,
reyndur sveppatínslumaður, um
risavaxinn kóngssvepp sem hann
fann í Borgarfirðinum í gær. Rai-
mundas hefur tínt sveppi í meira
en þrjátíu ár, bæði í föðurlandi
sínu Litháen og hér á landi, hvar
hann hefur nú verið búsettur í
tólf ár.
„Ég hafði ekki hugmynd um að
þeir gætu orðið svona stórir, þó
hef ég séð þá marga mjög stóra.“
Hann ætlar sér þó ekki að
leggja sér sveppinn til munns,
þar sem líklegt verði að teljast að
flugulirfur og önnur skordýr séu
búin að gera sig heimakomin í
honum sökum stærðar og aldurs.
Raimundas fann kóngssvepp-
inn í einni af sínum árlegu
sveppatínsluferðum. Ferlíkið
vegur 2,6 kíló, svipað og með-
alstórt lambalæri, er 33 senti-
metrar í þvermál, sem er örlítið
stærra en þvermál Fréttablaðs-
ins, og 30 sentimetrar á hæð, eins
og lengdin frá byrjun þessarar
fréttar og niður blaðsíðuna.
Guðríður Gyða Eyjólfsdóttir,
sveppafræðingur Náttúrufræði-
stofnunar, segir þessa tilteknu
tegund geta orðið mjög stóra.
Önnur tegund, jötungíman, getur
þó orðið mun stærri, en hún er af
öðrum toga og myndar ekki staf
og svepp, heldur eina stóra kúlu.
„Allra stærstu sveppir í heimi
geta orðið yfir tvö þúsund ára
gamlir og náð yfir nokkra hekt-
ara. En þeir vaxa ofan í jörðinni
og sjálft aldinið verður aldrei svo
stórt,“ segir Guðríður.
Kóngssveppur myndar svepp-
rót með mörgum gerðum af trjá-
Risavaxinn sveppur
fannst í Borgarfirði
Reyndur sveppatínslumaður rakst á tröllvaxinn kóngssvepp í Borgarfirðinum í
gær. Um er að ræða vinsælan ætisvepp sem á það til að verða tröllvaxinn, segir
sveppafræðingur. Sveppurinn vegur 2,6 kíló og er 33 sentímetrar í þvermál.
SÁ STÆRSTI HINGAÐ TIL Raimundas hefur tínt sveppi í meira en þrjátíu ár og
hefur aldrei séð annað eins ferlíki og þennan kóngssvepp sem hann fann í
Borgarfirðinum. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Kóngssveppur, eða ætilubbi (Boletus edulis), er algengastur á Vesturlandi
og Vestfjörðum, en er einnig að finna í Borgarfirðinum og víðar. Hann
er líkur kúalubba í útliti (Leccinum scabrum) en getur orðið mun stærri.
Kóngssveppurinn sem Raimundas fann er með þeim stærstu sem fundist
hafa hér á landi. Sveppurinn er kenndur við Karl Jóhann Svíakonung og er
einn af vinsælustu ætisveppum hér á landi.
Einn vinsælasti ætisveppurinn
Dansaðu þig í form með einföldum
sporum, skemmtilegri tónlist og góðum
félagsskap.
Jafnt fyrir byrjendur sem lengra komna
• Zumba - Þri og fim kl. 17:30
• Zumba Toning - Þri og fim kl. 16:30
• Þjálfari: Eva Suto - 4 vikur
• Hefst 14. ágúst. Verð kr. 12.900,-
VÍSINDI Örnefnanefnd Alþjóða-
sambands stjarnvísindamanna
(IAU) hefur samþykkt tillögur
vísindahóps Messenger-geim-
fars NASA um nafngiftir á níu
gígum við norðurpól Merkúríus-
ar (Merkúr), innstu reikistjörnu
sólkerfisins. Einn þessara gíga
var nefndur eftir íslensku mynd-
listarkonunni Nínu Tryggvadótt-
ur.
Þetta kemur fram í frétt á
Stjörnufræðivefnum og jafn-
framt að stórir gígar á Merk-
úríusi séu nefndir eftir heims-
þekktum látnum listamönnum,
tónlistarmönnum og rithöfund-
um, eða öðrum sem lagt hafa sitt
af mörkum til að göfga manns-
andann. Á Merkúríusi eru þann-
ig gígarnir Beethoven, Mozart,
Dickens, Hemingway, Goya og
Picasso svo dæmi séu nefnd.
Gígurinn Tryggvadóttir er
nánast alveg á norðurpól Merk-
úríusar, við hlið gígsins Tolkiens.
Hann er 31 kílómetri í þvermál.
Nína Tryggvadóttir er ekki
eini Íslendingurinn sem minnst
er á Merkúríusi. Gígarnir Sveins-
dóttir og Snorri eru nefndir eftir
listakonunni Júlíönu Sveinsdótt-
ur og sagnaritaranum Snorra
Sturlusyni. Fleiri staðir í sólkerf-
inu bera íslensk nöfn. - shá
Þrír gígar á eldfjöllum á reikistjörnunni Merkúríusi heita eftir Íslendingum:
Nefna gíg í geimnum eftir Nínu
MERKÚR(ÍUS) Er innsta og minnsta reiki-
stjarna sólkerfisins. Messenger-geimfarið
hefur verið á braut um stjörnuna frá því
í mars 2011.
LEITAÐ Þyrla ferjaði björgunarfólk á slys-
stað. NORDICPHOTOS/AFP
NOREGUR Þrír létust þegar flugvél
af gerðinni Cessna 172 brotlenti í
fjallshlíð við Søvatnet í Noregi.
Tvær flugvélar flugu sam-
ferða þegar slysið varð, en aðeins
önnur brotlenti. Fólk í nærliggj-
andi bæ heyrði háværan hvell
þegar flugvélin lenti á fjallinu, og
er vélin gjörónýt.
Sterk bensínlykt var á slysstað
þegar björgunarlið mætti á svæð-
ið, sem gerði allar aðgerðir mun
erfiðari. Slæmt veður, rigning og
lélegt skyggni var björgunarfólki
einnig til trafala.
Lögreglan vinnur nú að því að
bera kennsl á líkin en vélin var
skráð í Þýskalandi. - ktg
Mannskætt flugslys í Noregi:
Þrír létust við
brotlendingu
SJÁVARÚTVEGUR Þorlákur ÍS var
dreginn til hafnar í Bolungarvík
á fimmtudag af togaranum Páli
Pálssyni, en Þorlákur hafði feng-
ið veiðarfærin í skrúfuna þegar
báturinn var að makrílveiðum,
samkvæmt frétt á vikari.is.
Þetta er í annað skiptið á
nokkrum vikum sem Þorlákur er
dreginn til hafnar með veiðar-
færin í skrúfunni.
Kafarar hófust strax handa við
að skera trollið úr skrúfunni svo
hægt yrði að koma skipinu fljót-
lega til veiða aftur. - shá
Tvisvar með trollið í skrúfunni:
Dreginn tvisvar
á stuttum tíma
AKUREYRI Magn vatnsbirgða á
Akureyri er nú komið í samt lag
eftir að hafa verið orðið hættu-
lega lítið í gær og fyrradag. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Norður-
orku spiluðu margir þættir
saman til þess að hleypa af stað
ástandinu síðasta sólarhring.
Verið var að gera við nokkrar
lindir, óvenju þurrt hefur verið
á Norðurlandi svo lítið vatn var
í lindunum, skemmtiferðaskip
voru að taka ferskvatn í miklu
magni og almenn vatnsnotkun
nokkuð mikil.
Ekki er búist við að ástandið
endurtaki sig um helgina. - bþh
Vatnsskortur á Akureyri:
Vatnsnotkunin
óeðlilega mikil
rótum, er mjög fjölhæfur í því, að
sögn Guðríðar. „Það er einmitt
oft mikið af kóngssvepp í Borg-
arfirði þar sem þessi fannst,“
segir hún. Eitt af einkennum
tegundarinnar er eins konar
möskva munstur efst á stofnin-
um. Annars getur kúalubbinn
verið svipaður kóngssveppnum,
en hann er mun minni. Guðríður
segir þetta sennilega vera einn
af stærstu sveppum sem fundist
hafa á landinu.
sunna@frettabladid.is
VIÐ STÓRU LAXÁ Í HREPPUM Mörg góð
veiðivötn byggja á stofnum sem ganga
upp Hvítá og Ölfusá. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
NÁTTÚRA Hópur netaveiðirétt-
hafa í Ölfusá og Hvítá mælast til
þess að netaveiðibændur dragi
úr veiðisókn eða taki upp netin á
vatnasvæðinu það sem eftir lifir
veiðitíma í sumar. Þetta er gert
vegna lítillar laxveiði á svæðinu
það sem af er veiðitímans.
Hópurinn fundaði með fulltrúa
Veiðimálastofnunar á miðviku-
dag til að ræða ástand fiskistofna
á vatnasvæðinu.
Í ályktun fundarins segir að
nauðsynlegt sé að láta laxastofna
á svæðinu með þessari aðgerð
njóta vafans, og stuðla þannig að
því að fleiri laxar nái að hrygna
til að bæta seiðabúskap ánna.
Netaveiði á svæðinu hefur lengi
verið umdeild en seinkun á neta-
veiði um tvær til þrjár vikur
snemmsumars hefur undanfar-
in ár verið felld af Veiðifélagi
Árnesinga. - shá
Bændur við Hvítá og Ölfusá:
Taka upp netin
vegna laxleysis
Bjöllur fundust í höfrum
Matvælaeftirlit Heilbrigðiseftirlits
Reykjavíkur hefur innkallað heila
hafra – oatgroats frá Heilsu ehf. eftir
að bjöllur fundust í pakkningunum.
Um er að ræða pakkningar merktar
best fyrir lok desember 2012. Neyt-
endur eru beðnir um að skila vörunni
eða farga henni.
NEYTENDUR
RANNSÓKNIR Matís og Íslenskir salt-
fiskframleiðendur (ÍSF) standa að
nýju verkefni þar sem dreifing salts
og vatns um vöðva í saltfiski verð-
ur rannsökuð og hvernig mismun-
andi meðhöndlun hefur áhrif á gæði
lokaafurðarinnar. Til verkefnisins
fékkst styrkur frá AVS-rannsókna-
sjóði. Meðal markmiða verkefnis-
ins er að finna ástæðu þess að gall-
ar finnast í fiskinum og að koma í
veg fyrir myndun þeirra með bætt-
um verkunaraðferðum. Lokamark-
miðið er að bæta vöru sem flutt er á
hefðbundna markaði og vinna nýja.
Stuðst verður við nýjustu tækni-
framfarir innan matvælarann-
sókna, meðal annars segulómun,
auk hefðbundinna efna- og eðliseig-
inleikamælinga. Segulómun kann-
ast flestir við, en þá í samhengi við
rannsóknir á sjúkrahúsi. Rannsókn-
ir með tækninni innan matvæla-
rannsókna eru tiltölulega nýjar af
nálinni og hafa fram að þessu ekki
verið framkvæmdar í íslenskum
verkefnum.
Í verkefninu verður segulóm-
tæknin notuð til að veita innsýn í
uppbyggingu vöðvans og dreifingu
vatns og salts um hann með mynd-
rænum hætti. Einn helsti kostur
þessarar tækni er að hún hefur
engin áhrif á sýnin. - shá
Rótgróin tækni læknavísindanna nýtist við íslenska rannsókn á saltfiski:
Skoða saltfisk með segulómun
Í FISKBORÐINU Verkun á fiski er ólík milli svæða og ekki á það síður við um helstu
saltfiskmarkaði en hér á Íslandi. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA