Fréttatíminn - 13.07.2012, Blaðsíða 28

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is Framkvæmdastjóri:
Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is . Auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í
82.000 eintökum í Landsprenti.
E Eina leiðin fyrir okkur til að bæta lífskjör og draga úr atvinnuleysinu er að auka verðmæta-sköpun þjóðarbúsins. Aðgerðir til að auka hagvöxt og skapa ný störf verða því að beinast að því að auka arðbæra fjárfestingu. Svo sagði
Ólafur Darri Andrason, hagfræðingur Alþýðu-
sambands Íslands, þegar hann fylgdi hagspá
sambandsins úr hlaði. Þetta er rétt að hafa í
huga þegar fagnað er auknum hagvexti á fyrsta
ársfjórðungi þessa árs sem er að
talsverðu leyti drifinn af einka-
neyslu. Á sömu nótum talar Vil-
hjálmur Egilsson, framkvæmda-
stjóri Samtaka atvinnulífsins,
þegar hann bendir á að sjálfbær
hagvöxtur til lengri tíma krefjist
annarra drifkrafta en aukinnar
neyslu, það er að segja verulega
aukinna fjárfestinga, einkum í
útflutningsstarfsemi.
Árin 2009 og 2010 náði
atvinnuvegafjárfesting botni og
var um 7,8 prósent af vergri landsframleiðslu.
Fjárfestingin jókst í 9,4 prósent á síðasta ári en
er eigi að síður, eins og fram kemur í nýrri Þjóð-
hagsspá, langt undir langtímameðaltali. Það er
12,3 prósent þegar miðað er við síðustu 20 ár.
Vöxtur frá því að fjárfestingin var lægst
árin 2009 og 2010 hefur, sem mörgum kann
að koma á óvart, að mestu verið í stóriðju og
orkuframkvæmdum tengdum þeim. Þar ber
hæst framkvæmdir við stækkun álversins í
Straumsvík og Búðarhálsvirkjun. Vöxtur hefur
líka verið í almennum fjárfestingum, utan
stóriðju, skipa og flugvéla. Það er vel, þótt ekki
hafi hann verið nægur, enda verður að huga að
fjölbreytni, hvort heldur er áframhaldandi fjár-
festing í stóriðju með afleiddum verkefnum, í
sjávarútvegi, þar sem menn hafa haldið að sér
höndum vegna óvissu um gjaldtöku, eða ferða-
þjónustu þar sem uppgangur er – eða öðru.
Horft er til frekari orkubeislunar og um leið
hverju þau fyrirtæki sem orkuna nýta, einkum
álfyrirtækin, skila til þjóðarbúsins. Engin fram-
kvæmd hér á landi hefur verið umdeildari en
Kárahnjúkavirkjun. Fjarðaál kaupir orku hins
mikla mannvirkis. Í samantekt um starfsemi
Alcoa Fjarðaáls árið 2011 kemur fram að ál
nemur nú um 40 prósent af vöruútflutningi frá
Íslandi, sem er svipað hlutfall og útflutningur
sjávarafurða. Á síðasta ári var hlutur Fjarða-
áls um 17 prósent af heildarvöruútflutningi, en
ekkert annað fyrirtæki flytur út meira vöru-
magn. Álfyrirtækið flutti út vörur fyrir um 95
milljarða króna á árinu. Um 35 prósent af út-
flutningstekjum Fjarðaáls urðu eftir í landinu,
um 33 milljarðar króna, meðal annars í formi
opinberra gjalda, launa, innkaupa frá innlend-
um birgjum á vöru og þjónustu og samfélags-
styrkja. Það munar um minna.
Fjárfesting hins opinbera, sem einkum eru
ýmsar bygginga- og samgönguframkvæmdir,
dróst saman að raunvirði á fyrsta ársfjórðungi
þessa árs samanborið við sama tímabil í fyrra.
Þetta er fjórða árið í röð sem hún dregst saman,
að því er fram kemur í Þjóðhagsspá. Einkum
hafa stjórnvöld þó verið gagnrýnd fyrir að
styðja ekki nægilega við atvinnuvegafjárfest-
ingu. Ef litið er til markmiða ríkisstjórnarinnar,
Fjárfestingaáætlunar fyrir Ísland 2013-2015 –
nýrra áherslna í atvinnumálum, er markmiðið
að styðja við hagvöxt og fjölbreytni í atvinnu-
lífi. Áætlunin gerir ráð fyrir því að ríkissjóður
endurheimti stóran hluta af þeim fjármunum
sem lagðir voru fram til að endurfjármagna
bankakerfið og að með nýjum lögum um fisk-
veiðistjórnun og veiðigjöld fái þjóðin aukna
hlutdeild af arði sjávarauðlinda. Harðar deilur
stóðu fram á sumar um aukna skattlagningu á
sjávarútvegsfyrirtækin – og sýnist sitt hverjum
– en um bankapeningana þarf vart að deila. Þá
þarf að endurheimta og verja skynsamlega.
Stjórnvöldum ber, auk opinberrar fjárfesting-
ar, að stuðla að því að atvinnuvegafjárfestingar
séu fýsilegar. Það gerist með hófsamri skatt-
lagningu og því, meðal annars, að orkunýt-
ingarkostir séu skýrir. Enn skal síðan ítrekað
það brýna hagsmunamál að gjaldeyrishöft verði
afnumin eins fljótt og unnt er. Nútíma atvinnulíf
þrífst ekki við þau.
Leið að bættum lífskjörum
Auka þarf arðbæra fjárfestingu
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
Tjáningarfrelsi
Tvær konur í Strassbourg
N ýr dómur Mannrétt-indadómstóls Evrópu í máli tveggja blaða-
kvenna gegn íslenska ríkinu
ætti að öllu jöfnu að hafa veru-
lega áhrif á dómaframkvæmd
hér á landi og styrkja um leið
stöðu tjáningarfrelsisins. Um
leið hlýtur dómurinn að kalla
á viðbrögð löggjafarvaldsins
en ljóst er að tjáningarfrelsinu
eru settar of þröngar skorður á
mörgum sviðum.
En af hverju þarf að minna ís-
lenska stjórnsýslu og dómstóla
á mikilvægi tjáningarfrelsisins? Rétturinn til tjáningar er
staðfestur í öllum mannréttindaskrám Vesturlanda og er
tryggður í 73. gr. íslensku stjórnarskrárinnar. Mannrétt-
indayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna kveður á um að hver
maður skuli vera frjáls skoðana sinna og að því að láta
þær í ljós. Íslendingar eru aðilar að öllum þessum yfirlýs-
ingum og við höfum skuldbundið okkur til að fara eftir
þeim eins og á við um Mannréttindadómstól Evrópu.
Eigi að síður vefst það sífellt fyrir íslenskum dóm-
stólum að átta sig á því að tjáningarfrelsi er grunnstoð
mannréttinda því ef þess nýtur ekki við er erfitt að
tryggja önnur mannréttindi. Rétturinn til að segja frá og
upplýsa tryggir að við getum vitað eitthvað með nokkuð
öruggri vissu um það sem fer fram í samfélaginu. Á þann
eina hátt getum við skilið hvað er að gerast í kringum
okkur og mótað eigin ákvarðanir og athafnir. Þannig má
segja að trúfrelsi sé til lítils án tjáningarfrelsis, svo dæmi
sé tekið.
Notkun tjáningarfrelsis hefur á sér margar hliðar
og þáttur fjölmiðla er mikilvægur. Þeir tryggja þann
farveg skoðana- og tjáskipta sem öllum samfélögum
er nauðsyn. Ef sá farvegur er stíflaður eða hindraður
að einhverju leyti hætta upplýsingarnar að streyma og
rangfærslur og blekkingar taka við. Öflugir, sterkir
og frjálsir fjölmiðlar eru ein af forsendum menningar í
okkar samfélagi. Mikilvægt er að fjölmiðlum sé tryggt
heilbrigt starfsumhverfi svo þeir geti gegnt hlutverki
sínu. Með því að berja stöðugt á þeim með illa grund-
uðum málsóknum hefur verið
dregið úr getu þeirra til að
gegna hlutverki sínu sem vörn
almennings fyrir mistökum og
vanhæfni stjórnsýslunnar. Um
leið hafa blaðamenn mátt sitja
undir ómálefnalegri umræðu.
Það er einkennandi fyrir um-
ræðuna í seinni tíð að reynt er
að grafa undan trausti og trú-
verðugleika blaðamanna með
ómálefnalegri gagnrýni og
upphrópunum sem byggjast á
misskilningi og vanþekkingu.
Þegar niðurstaða dómsins
er lesin sést að málsmeðferð í þessum tveimur málum
var mjög ábótavant og meira að segja áhöld um að um
sanngjarna málsmeðferð sé að ræða. Og það gagnvart
tveimur blaðakonum hjá fjárvana fjölmiðlum sem eru að
reyna að varpa ljósi á jafn alvarleg vandamál og vændi
og mansal. Ekki verður annað séð en að Hæstiréttur Ís-
lands sé sérstaklega átalinn fyrir málsmeðferðina sjálfa
og getur dómurinn ekki skýlt sér á bak við að hann hafi
aðeins verið að dæma eftir lögunum.
Blaðamannafélag Íslands taldi mikilvægt að nýta þann
rétt að geta skotið málinu til æðra dómsvalds. Því ákvað
félagið að leggja til fjármagn svo málinu yrði komið til
Strassborgar. Það hefur nú borið þann ávöxt að skýr
skilaboð hafa komið sem ekki verða hundsuð. Eða hvað,
sagan gæti sagt okkur annað. Mörgum finnst að niður-
staða Þorgeirsmálsins svokallað frá 1992 hafi ekki orðið
sú lexía sem í dómnum fólst. Í þeim dómi benti Mann-
réttindadómstóllinn íslenskum dómurum hæversklega á
að málfrelsi sé ekki einungis til að tíunda almælt tíðindi
heldur sé það einmitt lögfest til að tryggja fólki rétt til að
segja það sem fáheyrt er og sumum kann jafnvel að þykja
móðgandi. Einnig væntu menn þess á þeim tíma að í
framtíðinni myndu íslenskir dómstólar líta meira á tilefni
ummæla og að hverjum þau beindust í stað þess að líta
til orðanna sjálfra. Það virðist ekki hafa verið raunin og
nú er spurningin hvort þarf að leiða íslenska stjórnsýslu
og dómstóla til Strassborgar á 20 ára fresti til að útskýra
fyrir þeim merkingu og inntak tjáningarfrelsisins.
Hjálmar Jónsson
formaður BÍ
Sigurður Már Jónsson
varaformaður BÍ
Frá kr. 34.950
Ótrúlegt tilboð - Allra síðustu sætin til Mallorca í sumar.
Heimsferðir bjóða nú einstakt tilboð á síðustu flugsætunum til Mallorca
24. júlí í 14 nætur. Þú kaupir 2 flugsæti en greiðir aðeins fyrir 1.
Við bjóðum þér fjölbreytta gistingu meðan á dvölinni stendur.
2 fyrir 1
til Mallorca
24. júlí
Verð kr. 34.950
Flugsæti með sköttum, m.v. 2 fyrir 1 tilboð 24. júlí í 14 nætur. Netverð á mann.
Verð áður kr. 69.900.
Verðdæmi fyrir gistingu:
kr. 41.000 á mann m.v. tvo fullorðna og tvö börn á Cala D´Or Park 24. júlí í
14 nætur. Verð á mann m.v. tvo fullorðna í íbúð með einu svefnherbergi kr. 90.000
í 14 nætur.
H a m r a b o r g – N ó a t ú n 1 7 – H r i n g b r a u t – A u s t u r v e r – G r a f a r h o l t
Grillpakkar
fyrir hópa og
samkvæmi
Allt í
grillmatinn
www.noatun.is
28 viðhorf Helgin 13.-15. júlí 2012