Bókbindarinn - 01.03.1956, Blaðsíða 29

BÓKBINDARINN
að bredda og spjöldin, sem fylgdu, hefðu verið
til þess að leggja á arkirnar og fergja límvatnið
úr þeim. Athyglisvert er það, að ekki er á skránni
getið um nein gyllingartæki, og hefur Jurin lík-
lega tekið þau með sér aftur, enda vottar ckki
fyrir gyllingu á Hólahókum.
Bókband hélzt síðan á Hólurn samhliða prent-
smiðjunni, og var þar cinnig bundið nokkuð fyr-
ír aðra ntenn. I Rcikningsbók Hólastóls cr þess
getið 1664, að goldið hafi vérið:
Thorst. Bokbind. ’. hundr. 40 al. (Þorsteinn
Brandsson bóndi á Kálfsstöð-
unt 1656, að dónti Péturs
Zophóníassonar).
Jonc F:s —■ 1 hundr. 40 al. (strikið virð-
ist henda á að hann væri hók-
bindari).
Árið 1742—43 er tveimur bókóindurum goldið:
4 rdl. hvonint, og auk þess 8 al. vaðmáls hvorum
á 10 sk., 16 al. samtals = 1 rdl. 70 sk. Virðast
bókbindarar því að jafnaði hafa vcrið tveir. í
Reikningsbóitinni árið 1745 er fróðleg skýrsla um
bókbandsefni á stólnum og aðkeypt band á bók,-
um, sem þó er ekki getið, hvar voru bundnar.
Þar cru m. a. talin:
8. st. kálfskinn á 2 al., 16 al. á 48 sk.
50 — dönsk unnin skinn á 16 fiska
10 — ditto á 10 —
60 — ditto islcnzk á 8 •—-
25 —- ditto — á 3 al.
Band á Hus Postillu (sem mun vera Gísla
postilla, 378 bls., 4to) var 24 fiskar.
Með bókbandi Guðbrands biskups fékk ís-
lcnzkt bókband þann svip, cr það hélt að mestu
tram á 19. öld. Þar sem Jurin kom frá Þýzka-
landi, var eðlilegt, að tæki hans og meðferðir væru
eins og tíðkaðist þar. Spjöldin voru úr tré: beyki,
eik cða furu, og hafa eflaust hér á landi oftast
verið úr rekaviði. Þau voru klædd skinni: kálf-
skinni, sauðskinni, geitaskinni, og var það oftast
unnið hér á landi, en stundum útlent, eins og sést
á skránni sem áður var greind. Spjöldin voru
skreytt, eins og þá var siður erlendis, með flúri,
er strikað var eða mótað í vott skinnið. Á nnðju
GnSm. Gamalíclsson: Band á Niáln. Dökkgrœnt
maroqninskinn, handgyllt cftir eigin teikningn.
spjaldi var venjulega aflangur, rétthyrndur reitur,
oir stundum afmarkaðir af endum hans smáreitur
O
að ofan og neðan og ef til vill fangamark eiganda
í hinum neðri. Utan um miðreitinn voru cinn,
tvcir eða jafnvel þrír borðar afmarkaðir með þrc-
földu striki. Stundum var skrautið ekki annað en
lóðrétt, lárétt eða ská strik, sem mynduðu rétt-
hyrnda reiti eða tígla, sem oft voni prýddir snvá-
rósum. I miðreitnum voru venjulega stærri skraut-
rósir, ein eða fleiri, hver upp af annarri, en stund-
um var hann fyllmr borðum, eins og umgerðin.
Borðarnir voru mótaðir mcð gröfnum stimplum
eða völtum (kransrúllum). Á völtunum var rósa-
flúr, vafteinungar, hnngar með einföldu línu-
skrauti, dýramyndum, ímyndum eða mypdum af
frsegum mönnum, og var það allt að útlcndum
sið. Anker Kyster, danskur bókbindari og góð-
ur fræðimaður urn sögu bókbandsins, hefur ritað
um það, sent til er af gömlu íslenzku bókbandi í
Kaupmannahöfn, og scgir hann mcðal annars:
„Hins vegar er mjög garnan að sjá, hvernig Is-