Fréttatíminn - 22.07.2011, Blaðsíða 25

innan úr kerfinu á þeirri rannsókn. Mér
fannst því vera skylda mín að svara kallinu og
sendi inn umsókn.“
Eitthvað gengu þau hjón þó um gólf og
veltu þessu fyrir sér. Guðný var þá í námi (í
vetur tók hún við starfi launagjaldkera hjá
Hagkaupum) og nýtt starf þýddi gífurlega
vinnu fyrir Ólaf, mikið álag og akstur til
Reykjavíkur á hverjum morgni. Svo ekki sé
minnst á faglega áhættu því efnahagsbrot
eru ofboðslega erfiður málaflokkur. Hér á
landi höfum við oft eytt miklu í mál sem lítið
kemur út úr, eins og Málverkafölsunarmálið
og Baugsmálið.
„Þótt það ætti auðvitað ekki að vera þannig
þá stendur maður soldið og fellur með mál-
unum,“ segir Ólafur sem hefur nú þegar
klárað tvö mál fyrir héraðsdómi (búið er að
áfrýja báðum til Hæstaréttar). Öðru lauk með
sakfellingu yfir Baldri Guðlaugssyni, fyrr-
verandi ráðuneytisstjóra, og í hinu málinu,
Exeter-málinu svokallaða, var sýknað.
Þrjóskur og vandvirkur
Síðan Ólafur tók við starfi sérstaks saksókn-
ara hefur álagið verið mikið og einstaka
sinnum er hann skammaður í Bónus fyrir
að ganga ekki nógu hart fram en nær allir
klappa honum á bakið. Hann segist samt
vanda sig við að láta stemninguna í samfé-
laginu ekki hafa áhrif á sig.
„Við erum til dæmis enn að ræða Guð-
mundar- og Geirfinnsmálið,“ segir Ólafur en
það er honum umhugsunarefni að hans störf
verði að standast skoðun í dag og eftir þrjátíu
ár. „Það er til hópur í samfélaginu sem fylgist
þögull með mínum störfum og það er líka
hópur þarna úti sem segir að ég sé ekki nógu
harður og enn annar segir að ég gangi of
hart fram í gæsluvarðhaldsbeiðnum og slíku.
Það eina sem ég get gert er að hunsa alla
þessa hópa og vanda mig sem best ég get og
láta lögin ráða.“
En þú ert þrjóskur, samanber veiðimaður-
inn Ólafur, og má því ekki búast við að þú
gefist bara alls ekki upp?
„Ég verð að ná árangri og það má kalla það
þrjósku. Það er samt ekki hægt að setja sama-
semmerki á milli ákærufjölda og árangurs.
Fyrir mér er mikilvægast að sinna þessu
starfi eins vel og ég get, af mikilli vandvirkni,
og að mál fái afgreiðslu hjá embættinu. Sum
mál eiga auðvitað ekkert að fara fyrir dóm. Ef
maður er ekki með líkindi fyrir sakfellingu
verður maður bara að snúa sér að næsta máli.
Svo einfalt er það.“
Það er samt varla hægt að segja að hin
meintu brot hafi orsakað hrunið hérna, er
það?
„Þarna koma saman mjög margir þættir.
Hin meintu brot sem við erum með til rann-
sóknar réðu kannski ekki úrslitum hvað
sjálft hrunið varðar. En hverju breytir það?
Röð atvika, mistaka jafnvel, og meintra brota
varð til þess að bankakerfið hrundi. Í fyrstu
héldum við að meint brot hefðu átt sér stað í
aðdraganda hrunsins en það hefur komið á
óvart hversu langt þetta teygir sig aftur.“
Að setja sig í spor annarra
Áður en Ólafur varð sýslumaður á Akranesi
hafði hann verið sýslumaður í Hólmavík í tvö
ár en öll árin þar á undan starfaði hann hjá
sýslumannsembættinu í Hafnarfirði (sem
fram til 1992 var allur kraginn í kringum
Reykjavík). Þar lærði hann mikilvægi þess
að vera vandvirkur. Hann kom nálægt nær
öllum málaflokkum, hvort sem um var að
ræða skilnaði, ofbeldismál, efnahagsbrot
eða uppboð á eignum. Uppboðin höfðu mikil
áhrif á hann og hann kom að mörgum slíkum
snemma á níunda áratugnum.
„Margt er svipað nú og þá,“ segir Ólafur
en þá var mikið til af hálfbyggðum eignum
sem lífeyrissjóðir og bankar voru að leysa til
sín. „Stundum var þetta mjög erfitt og tók á
því síðasta uppboð fer fram á eigninni sjálfri.
Það er mikil sorg á slíkum degi sem oftast
markar lok á búsetu viðkomandi í húsinu. Þá
skiptir öllu máli að sá sem stýrir uppboðinu
geri ekki mistök því þau geta fylgt þeim sem
eiga í hlut til lífstíðar.“
Þegar hann talar um þetta finnur maður
strax að Ólafur getur sett sig í spor annarra.
Samt skuldar hann bara rétt um tíu milljónir
í sínu húsi og hefur aldrei farið fram úr sér
í fjárfestingum. Hann var fullur efasemda
í garð hlutabréfamarkaðarins í góðærinu
og honum var í fersku minni þegar verð á
bréfum í deCODE hrundi við skráningu á
markað.
En varstu glaður eins og allir þegar við
keyptum Magasin du Nord og vorum að
eignast heiminn?
„Jújú,“ viðurkennir Ólafur og brosir.
„Vorum við ekki öll bara dálítið ánægð með
það? Og maður hélt að loksins værum við Ís-
lendingar að meika það en þá vissi ég lítið um
hvað stóð að baki þessum viðskiptum öllum
saman.“
Af hverju játar ekkert af þessu fólki sem þú
ert að yfirheyra? Iðrast enginn?
„Sko, þetta fólk sem við höfum yfirheyrt
er líka snortið af því sem hefur gerst,“ svarar
Ólafur og maður áttar sig á því að heimur
hans er ekki svarthvítur. „Mörgu af því fólki
sem við tölum við líður ekkert ofsalega vel.
Skortur á játningum tengist því að við erum
með til meðferðar brotaflokk sem ekki hefur
mikið reynt á hér á landi. Í líkamsárásarmál-
um eða einföldum þjófnaðarmálum, þar sem
mikið er um játningar, eru svo mörg fordæmi
að menn sjá alveg hvorum megin þeir munu
lenda. Í þessum málarekstri er meiri óvissa
og því er tekið til kröftuglegra varna og menn
verjast. Margir þessara aðila hafa efni á því
að tjalda til góðrar varnar.“
Lítum fram á veginn
Ólafur segist vera hálfnaður, kannski. Hann
stendur í miðri á og ætlar að halda áfram
að berja hana. Í dag er hann í sumarfríi en
kemur samt við á skrifstofunni. Hann var
með fjölskyldunni í Stykkishólmi um síðustu
helgi ásamt Magnúsi vini sínum og hans fjöl-
skyldu. Þar sleit hann raftengið á fellihýsinu
sínu (sem hann keypti notað) og þarf að gera
við það fyrir helgina. Hann vonast til að verða
búinn með þetta verkefni sem sérstakur
saksóknari 2014.
„Við ætlum ekki að hafa embætti sérstaks
saksóknara mannað með hundrað manns til
frambúðar,“ segir Ólafur og lítur á þetta sem
verkefni til að gera upp þessa fortíð. „Eins
og í öllu sorgarferli þurfum við að ná sátt við
það sem gerðist. Efnahagshrunið hér á landi
skýrist að einhverjum hluta af refsiverðri
háttsemi. Munurinn á svona málum fyrir og
eftir hrun er að nú er skýrara hver liggur
kýldur úti í vegkanti. Það er almenningur.
Afleiðingarnar eru skýrar.“
Ólafur er samt bjartsýnn og segir að við
Íslendingar megum líka þakka fyrir hvað við
höfum það í raun gott (hér kemur uppeldið
sterkt inn).
„Lífskjör okkar almennt eru býsna góð
og við megum ekki missa sjónar á því hvað
við búum í góðu samfélagi þótt við eigum
kannski erfitt með að sætta okkur við hvað
gerðist í þessu hruni.“
Ólafur tekur dæmi af áströlsku fréttateymi
sem kom hingað til lands eftir hrun og tók
meðal annars viðtal við hann. Þeir voru mjög
áhugasamir um hrunið á Íslandi og bjuggust
við að hér væri allt í volæði. Eitthvað brengl-
aðist viðmið þeirra á leiðinni því fréttateymið
ákvað að nota ferðina og gera frétt um Kongó
í leiðinni. Þar lá mannskapurinn í moldar-
kofum til að verða ekki fyrir byssukúlum.
Þeim þótti því frekar spaugilegt að hlusta á
umkvartanir Íslendinga sem höfðu þrátt fyrir
hrun allt til alls.
„Við erum að gera upp þessi mál og við
eigum að halda því áfram en ég held engu
að síður að það sé kominn tími á að við lítum
fram á veginn í stað þess að horfa endalaust í
baksýnisspegilinn,“ segir Ólafur.
Mikael Torfason
ritstjorn@frettatiminn.is
Við upplifum þetta hrun öll
og það er ákveðið að rann-
saka það nánar og það
er í fyrstu enginn áhugi
innan úr kerfinu á
þeirri rannsókn. Mér
fannst því vera
skylda mín að
svara kallinu
og sendi inn
umsókn.
viðtal 25 Helgin 22.-24. júlí 2011