Prentarinn - 01.11.2006, Blaðsíða 27

smátt bæst við þau kjör sem við
búum við í dag. Það er ekki víst
að þeir sem yngri eru og vinna í
bókbandsstofunum núna geri sér
grein fyrir hvað mikil vinna og
barátta liggur á bak við þau kjör
sem þeir lifa við í dag.
Það þykir t.d. flestum sjálfsagt
að hafa 5 daga vinnuviku og frí á
laugardögum. 40 stunda vinnuvik-
an vannst að mestu fyrir baráttu
bókagerðarmanna. Lífeyrissjóðir
bókbindara og prentara voru
stofnaðir 10 árum fyrr en hjá
almennu verkalýðsfélögunum.
Grétar Sigurðsson var formaður
Bókbindarafélagsins þegar það
náðist fram. Styrktar- og sjúkra-
sjóðir voru stofnaðir mjög fljótt
og voru undanfari hins almenna
sjúkrasamlags og trygginga í
landinu. Margir hafa notið þess í
ríkum mæli. Fræðslusjóður og
Endurmenntunarsjóður hafa styrkt
námskeiðahald og ýmiskonar
endurmenntun í sífellt tæknivædd-
ara þjóðfélagi. Þá hefur Atvinnu-
leysistryggingasjóður verið félög-
um okkar góð vöm á atvinnuleys-
istímum. Orlofsmálin hafa batnað
mikið, bæði það að orlof hefur
verið aukið í 25 og 28 daga og
þar að auki getur fólk fengið
vetrarorlof. Þá hafa verið byggð
orlofsheimili sem fólk hefur
notað óspart allan ársins hring.
Nú em framundan viðsjárverðir
tímar í atvinnumálum lands-
manna. Menn virðast stundum
vera búnir að gleyma því að það
kostaði fómir að fá það allt fram
sem hér er nefnt. Ég vil því hvetja
menn til að halda vöku sinni og
standa fast á því sem áunnist hef-
ur í gegnum tíðina.
Svanur Jóhannesson
Heimildir:
Fundargerðarbækur bókbindarafélaganna.
Fundagerðarbók Félagsbókbandsins.
Pétur G. Guðmundsson og upphaf samtaka
alþýðu eftir Harald Jóhannsson (1978).
Bókbindarar í Félagsbókbandinu 1911. Frá vinstri: Guðbjörn Guðbrandsson, Guðgeir Jónsson, Björn Boga-
son, Ingvar Þorstéinsson. Allir hafa verið formenn samtaka bókbindara. Myndina tók Júlíus Björnsson bók-
bindari, síðar rafvirkjameistari og raftœkjakaupmaður í Reykjavík.
félagsins í þeirri nefnd sem kjörin
var af verkalýðsfélögunum til
þess að vinna að undirbúningi að
stofnuninni vom Þorleifur O.
Gunnarsson og Gísli Guðmunds-
son. Þorleifur, sem þá vann hjá
Guðmundi Gamalíelssyni, var
formaður nefndarinnar.
Lífsbaráttan var hörð
Pjetur G. Guðmundsson hafði
mörg jám í eldinum. en það var
ekki alltaf auðvelt fyrir hann og
þessa frumherja verkalýðshreyf-
ingarinnar að brjótast áfram í
lífsbaráttunni. Ég get nefnt ykkur
sem dæmi að þessi framsýni
maður, Pjetur G. Guðmundsson,
sem einnig stóð fyrir því að
stofna Verkamannafélagið Dags-
brún 9 dögum fyrr en hann
stofnaði Bókbindarafélagið, var
líka á þessum tíma forsvarsmaóur
Pöntunarfélags verkamanna í
Reykjavík. Hann var nú lögsóttur
vegna fjárhagslegra skuldbind-
inga, sem hann tókst á hendur
vegna félagsstarfa sinna. Þær
skuldbindingar vom aðallega
tilkomnar vegna kaupa á heilum
skipsfarmi af kolum fyrir Pöntun-
arfélagið. Kolin reyndust síðan
vera gölluð og var ekki hægt að
selja þau nema fyrir minni fjár-
hæð en keypt var fyrir. Auk þess
var um að ræða húsaleiguskuldir
Pjeturs. Óvildarmenn hans létu
kaupa upp skuldir hans. Pjetur
fékk sér þá lögfræðinginn Jón
Laxdal tónskáld til þess að hjálpa
sér í þessu máli. Það endaði með
því að Pjetur samdi við lánar-
drottna sína um að þeir féllu frá
aðför að honum, en þeir bundu þá
samkomulagið því skilyrði, að
hann flyttist úr bænum. Þetta varð
til þess að Pjetur fluttist til Bol-
ungarvíkur og bjó þar um tíma.
Þannig losnuðu afturhaldsmenn-
imir í Reykjavík við Pjetur um
nokkurt skeið en það var nú ekki
lengi.
Enn var stofnað félag
Hann kom síðan aftur til Reykja-
víkur, en þá höfðu orðið mikil
umskipti í verkalýðsmálum og
öllum þjóðmálum. Pjetur varð
eftir þetta ekki lengur í farar-
broddi verkalýðshreyfingarinnar,
en hann var óefað helsti forystu-
maður hennar á ámnum 1905-
1914. Þó skeði það 1934 að hann
varð til þess að endurvekja enn
einu sinni félagsskap bókbindara
þegar félag þeirra hafði ekki verið
starfandi um nokkurt skeið. Hann
var kosinn formaður nýs félags
sem hét þá Bókbindarafélag
Reykjavíkur. Nafni þess var síðan
Svanur Jóhannesson.
breytt upp úr 1950 í Bókbindara-
félag Islands og það gert að lands-
félagi. Starfaði það síðan óslitið
til ársins 1980 að það sameinaðist
öðmm bókagerðarmönnum í
Félagi bókagerðarmanna.
Það hefur mikið vatn runnið til
sjávar síðan á þessum fyrstu ámm
frumherjanna. Margar omstur
hafa verið háðar og stundum
grimmilegar. Stundum höfum við
þurft aó láta undan síga og gefa
eftir af kröfum okkar, en alltaf
hefur samt samtakamátturinn
sigrað að lokum og smátt og
PRENTARINN ■ 27