Læknablaðið - 01.03.1925, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ
35
aS skólavistin sé hættulegri heilsu barna hér en þar, er til alls kemur.
Veldur því einkanlega þaö, hve börnin eru ung þar, er þau byrja skóla--
göngu, og hve hinn árlegi námstími er þar langur. Börnin byrja þar skóla-
göngu 6 ára gömul, og árlegi skólatíminn er io mánuSir. Er öSru nær
en aS þetta sé eftirbreytnisvert, og er raunar furSa, aS börnin skuli ekki
vera gerS aS andlegum og likamlegum aumingjum, meS þessu lagi; aS
þaS verSur ekki, en allur fjöldinn sleppur gegn um þennan hreinsunareld
án sýnilegra stórskemda, er aS þakka fyrst og fremst hinum ágæta út~
búnaSi i skólunum, og þar næst samvinnu kennara og lækna til heilsu-
farsaSgæslu og bóta. ViS þær ástæSur, sem vér eigum aS búa í þessum
efnum, væri voSinn vís, ef reynt væri, aS taka þetta eftir, enda er vist
ekki hætt viS því, sem betur fer. Hitt ættum vér aS gera fremur, meSan
vér höfum ekki betri skólahús og hollustuhætti þar en er, aS stytta skóla-
vistina svo, sem fært er. VíSa i farskólum til sveita gengur hvert barn
ekki i skóla nema 2 mánuSi á vetri, í 4 vetur alls, og munu þó þau börn
ekki vera yfirleitt stórum ver aS sér viS lokapróf, en kaupstaSabörn eftir
þrefalt eða fjóríalt lengri skólavist. AnnaS mál er þaS, aS þau eru víst
æöi-mörg börnin, bæSi í sveitum og kaupstöSum, sem eru fremur fá-
kunnandi í námsgreinum skólans, er skólagöngu lýkur. Þetta kenmr af
því, aS námsgreinarnar eru alt of margar, ekkert vit i, aS ætla sér aS
gera börnin aS íjölfræSingum. Barnaskólarnir ættu aS leggja alla áhersl-
una á, aS veita nemendunum k u n n á 11 u o g 1 e i k 11 i í þvi, sem
hverjum manni er ómissandi aS kunna og vera leikinn í, til aS geta bjarg-
aS sér í lífiriu, og til aS geta sjálfur aflaS sér þekkingar af bókum, eftir
því sem hneigS hvers eins er til; en þær greinar eru kunnátta í móSur-
málinu, svo sem þarf til aS geta lesiS „reiprennandi" og meS skilningi
og orSaS huganir sínar sæmilega í riti; enn fremur leikni í skrift og al-
gengasta reikningi. Þetta játa aS vísu allir, og þaS stendur víst svart
á hvítu í lögum og reglugerSum, aS þetta eSa eitthvaS þessu likt, eigi
aS vera takmark skólanna. En þau sömu lög og reglugerSir gera ómögu-
legt aS ná því yfirleitt, meS því aS þau fyrirskipa lika kenslu og próf
í svo mörgum öSrum greinum, sem engin bein not eru aS, enga kunn-
áttu eSa leikni veita, heldur rneira og minna ósamstætt þekkingarhrafl,
aS þess vegna verSur ekki unt aS verja svo fniklum tíma til nauSsyn-
legustu námsgreinanna, aS allur þorri barnanna geti fengiS þá kunnáttu
og leikni í þeim, sem þyrfti og ætti aS vera. Annars er þaS aS segja viS-
víkjandi þekkingu þeirri, sem barnask. eiga aS veita t, d. í íslands-sögu,
landafræSi, náttúrufræSi, eSlisfræSi o. s. frv., aS námfús börn mundu
afla sér hennar, þótt skólinn hefSi ekki bein afskifti af því, ef góSur
kostur væri hentugra bóka, og þaS meiri og endingarbetri en meS lexíu-
námi í skólanum ; hin, sem nú læra eitthvert hrafl í þessu, eingöngu af
því aS skólarnir og prófin heimta, mundu auSvitaS ekkert í því læra, ef
hætt væri aS skylda þau til þess, en ekki væri skaSinn skeSur, |)ví aS
þau gleyrna hvort sem er því litla, sem tekist hefir aS troSa í þau af
þessum fróSleik í skólanum, óSara en skólavist er lokiS, og má meira
aS segja þakka fyrir, ef ólæknandi fræSibókafælni verSur ekki eini árang-
urinn til frambúSar. ÞaS ætti því ekki aS heimta annaS af bóklegum grein-
um til fullnaSarprófs viS barnaskóla, en íslensku (lestur og stafsetning),
skrift og reikning, og ættu börnin meS því móti aS geta fengiS miklu