Læknablaðið - 01.12.1925, Blaðsíða 6

172
LÆKNABLAÐIÐ
vextir verða í fósturlífinu og þar sem mismunandi vefjategundir mæt-
ast. Þaö er líka svo, aö á þessum takmörkum veröur oft vart krabba-
meina og nægir þar aö minnast á varakrabbann, magakrabbann, sem
oftast situr í magaopunum, endaþarmskrabbann og krabbamein legsins.
Áhangendur Cohnheims-tilgátunnar hafa lagt mikiö kapp á þaö aö
finna frásprengdar frumur í líkamanum, til stuönings sínu máli. En við
þær rannsóknir hefir komiö í ljós, aö frásprengdar frumur eru
miklu tíðari en menn höfðu nokkru sinni gert sér í hugarlund. Víöast-
hvar er hægt að finna fráskila þekjufrumur, sem liggja i bandvefnum
í námunda viö þekjuna sjálfa, og' þessar frumur liggja þarna árum og
áratugum saman, og hafast ekki aö. Þaö sýnist því svo, sem eitthvað
meira þurfi en undanvillingu frumanna, til þess að krabbamein myndist.
Það hafa líka veriö geröar fjölda margar tilraunir til þess að fram-
leiða krabbamein með því að skilja frumur úr samhengi og flytja þær
á annan staö. En meö þvi móti hefir aldrei tekist aö framkalla krabba-
mein. Þó liafa þessar frumur stundum tekiö til að vaxa, en ekki oröiö
annað úr en takmarkaður vöxtur, í hæsta lagi líkst meinlausum æxl-
um eða þá meinlausum belgæxlum, eins og t. d. þegjubelgæxlin, sem
stundum vaxa eftir meiðsli, Jrá er Jiekja hefir flutst niður fyrir húöina.
Tilgáta Cohnheims skýrir því ekkert hvernig á því stendur, aö frum-
ur þessar fara allt í einu aö vaxa og margfaldast, né heldur hvernig á
])ví stendur, að krabbameinin byrja venjulega seint i lífinu og flestar
frásprengdar frumur mynda alls engin æxli.
Nú hafa sumir viljaö skýra Jætta svo, aö i hverri frumu búi máttur
til vaxtar og æxlunar og ])ví meiri máttur, sem fruman sé yngri og
líkari fósturfrumum, en þessi máttur frumunnar haldist í skefjum af
ýmsum ytri ástæðum.
Er þá fvrst að minnast á þau takmörk, sem hverri frumu eru sett
af sessunautum sínum. Hver fruman bindur aðra og ein getur ekki vaxiö
nema í samræmi við heildina eða þá meö þvi aö frumurnar i grend-
inni láti undan og víki fyrir þeirri máttarmeiri. Oft er þétt bandvefs-
hylki utan um æxlin, og ef þau hylki opnast viö skurð eöa annaö meiösli,
])á eykur ])aö stundum á vöxt æxlisins. Sjálf krabbameinin vaxa tak-
markalaust út í umhverfið og sjaldan sjást greinileg hylki, sem lyki
um þau.
Næring vefjanna getur líka breyst, blóðsókn oröiö meiri eöa minni
og gæti það komið af stað auknum vexti.
Hver fruma hefir sitt ákveðna verk að vinna, og þá ekki síður þekju-
írumurnar, sem krabbameinin vaxa út frá en aörar. Kirtilfrumurnar eiga
að vaxa til viðhalds kirtlinum og þær eiga líka að vinna ákveðið starf,
framleiða ákveðin efni. Hlutfallið milli vaxtarmagns og starfsmagns
getur raskast og það sést einmitt oft áþreifanlega í krabbameinum,
sem vaxa út frá kirtlum. Þau leggja alt í vöxtinn, en annað starf þeirra
íer út um þúfur. Þau sem mest líkjast eölilegum kirtilvef halda þó oft
áfram að framleiða lík efni og' upprunalegi kirtillinn, t. d. myndar lifrar-
krabbi stundum gall, og það jafnvel eftir aö hann hefir borist upp i
lungu, en ])au efni sem myndast, eru sjaldnast eöa aldrei jafngildi þeirra
efna, sem myndast i eölilegum kirtlum.
Eins getur hugsast, að frásprengdar frumur haldist í skefjum, meðan