Læknablaðið - 01.12.1925, Blaðsíða 20

j86
læknablaðið
og Ijronchiectasia. Þegar skoriö er á taugina lamast þindin; lungaö hreyf-
ist þá líti'ö og sjúkir hlutar þess hafa ró. Fyrstu læknarnir sem gerðu
þennan skurö voru^_0 e li 1 e c k e r, B a r d e n h e u e r og S a u e r-
b r u c h. Eftir skurðinn stígur þindarhvelfingin, þeim megin sem skorið
er, upp í brjóstholið, og þindin hreyfist nú að eins passivt.
A n a t o m i a. N. phrenicus kemur aöallega frá 4. hálstaug, en fær
þó stundum greinar frá næstu taugum, og eiga sér staö margháttaðar
„varietetir", sem nánar er lýst af höf. Taugin liggur á m. scalenus
anticus. Vena jugul. ext. & int., og ýmsar slagæðakvíslar liggja aö n.
phren., eða víxlast við hana. Á berklaveikum sjúkl. eru bólgnir eitlar
oft framan á tauginni og valda erfiðleikum við skurðinn.
S k u r ð u r i n n. Phrenicotomia er gerð í staðdeyfingu. Höföi snúið
til hliðar. Húðskurður um miðjan m. st. cl. mast. Farið inn á m. scal.
antic. og taugin skorin. Meö þessum skurði næst ekki fvrir neðstu upp-
tök n. phren. og ráðleggja því sumir læknar að gera p h r e n i c o-
e x a i r e s i s, sem er í því falin að toga taugina upp úr brjostholinu
og slíta hana sundur. Enn rafkilegri er phrenicotomia radicalis.
Á h æ 11 a. Ef skorið er á venu í fossa supraclavic., er hætt við loft-
emboli. Líka hefir komið fyrir mikil blóðrás úr slagæðum. Fyrir kem-
ur að vilst er á öðrum taugum, t. d. n. vagus o. f 1., og þær skornar sund-
ur. Gæta verður vel að vélinda og duct. thoracius, sem stundum hefir
verið skorið á. Aðgerðin er að eins skurðlækna meðfæri, en talsvert iðkuð
af þeim á síðari árum. í Zurich og Múnchen hafa verið gerðir 500 phreni-
cus-skurðir. Enginn af öllum þeim sjúkl. hefir orðið fyrir teljandi blóð-
missi vegna exairesis.
L ö m u ð þ i 11 d. Þegar skorið er á n. phrenicus hreyfist þindin ein-
göngu passivt, aðallega vegna mismunandi fyrirferðar lungnanna og
þrýstings í kviðarholi. Þindarhreyfingin er öfug við það sem á sér stað
þegar alt er heilbrigt; þindin stígur niður við útöndun. Þindin er miklu
ofar en venjulega, þeim megin sem hún er lörnuð. Alt þetta kemur glögt
í ljós við Röntgenskoðun.
T a 1 i ð e r a ð 1 u n g a ð g a n g i s a m a 11 u m þriðjung vegna
þess hve þindin þrengist upp í brjóstholið. H. lunga gengur meira sam-
an en vinstra. Við pleuritis adhæsiva fæst minni árangur.
Eftir phrenicotomia kemur fljótlega degeneration í þindarvöðvann.
Truflun á blóðrás í v.v. cavæ hefir ekki orðið að baga. Hjartað hsekk-
ar, einkum ef þindin lamast v. megin, en ekki til óþæginda. Sjúkl. eiga
ekki óhægt með hósta, uppgang eða uppsölu eftir skurðinn. Dislocation
lifrar og maga virðist ekki saka. Yfirleitt hefir þindarlömunin ekki telj-
andi physiologisk áhrif á liffærin í brjóst- og kviðarholi.
L u n g n a b e r k la r. Phrenicotomia er (á háskólaklinik Sauerbruchs,
Múnchen) ætíð gerð á undan thoracoplastik til þess koma til vegar full-
komnum collaps lungans. Líka notuð sem „Testoperation" á undan
thoracoplastik, til þess að sjá hve mikið má bjóða „heilbrigða" lung-
anu. Ef sjúkl. verður mikið um phr.tomia eina (aukin slímhljóð, hiti), er
talið, að ekki sé hættandi á thoracoplastik. Talið er að mikill bati fáist
oft eftir phrenicotomia e i n a, einkanl. ef tub. er aðallega neðantil í lung-
anu. Höf. notar þó operationina aðallega í sambandi við thoracoplastik;