Læknablaðið - 01.04.1940, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ
GEFIÐ ÚT AF LÆKNAFÉLAGI REYKJAVÍKUR
RITSTJÓRN: JÓHANN SÆMUNDSSON, JÓN STEFFENSEN,
JÚLÍUS SIGURJÓNSSON.
26. árg. Reykjavík 1940. 4. thl. 1
Berklaveiki fundin við krufningar 1932—39.
Eftir Niels Dungal.
Eins og kunnugt er, hefir mikið
veri'fi um þafi cleilt, hve algeng
l)erklaveiki hafi verifi hér á landi
fram að lokum sífiustu aldar. Fin-
sen1), Schleisner2 3) og Schierbeck2)
héldu því fram, a'Ö berklaveiki hafi
veri'Ö sjaldgæf langt fram á 19. öld,
en próf. Sig. Magnússon4) hefir
fært líkur fyrir þvi, að berklaveik-
in hafi ávalt verið til, og svo lélegt
sem heilbrigðisástandiÖ hafi verið
i landinu þá, hljóti hún að hafa
verið nokkuð algeng, en gengið
undir nafninu l>rjóstveiki. Próf. S.
M. hefir með réttu fært það sínu
niáli til stuðnings, að fyrsta krufn-
ing, sem gerð er á Islandi, nl. af
Bjarna Pálssyni, landlæknir, leiðir
i ljós tæringu í háðum lungum.
Þótt sannanlegt sé, að herklaveik-
in hafi verið til fyrir tæpum tveim
1) Finsen, J.: Iagttagelser an-
gaaende Sygdomsforholdene i Is-
land. Khh. 1874.
2) Schleisner, P. A.: Forsög til
en Nosographie af Island. Kbh.
1849.
3) Skýrslur landlæknis 1893,
Landsbókasafn.
4) Acta Tuberculosa Scand. 12,
201 (1938).
5) Læknabl. 9. tbl. 114 (1923).
öldum, þá treysti eg mér ekki til
að ganga á móti skoðun Finsens í
þessum efnum, þvi að bæði hafði
hann mentun og reynslu, ásamt at-
hyglisgáfu í besta lagi, svo að ólík-
legt er, að hann hafi blandað sam-
an tæringu og sullaveiki, sem hann
einmitt hafði manna mesta þekkingu
á, og hafði auk þess það sjaldgæfa
tækifæri að starfa sem sveitalækn-
ir bæði hér og i Danmörku.
En hvernig sem þessu hefir ver-
ið háttað áður fyr, þá kemur öll-
um saman um, að berklaveikin hafi
aukist til stórra muna á siðustu tug-
um 19. aldarinnar. Árni Árnason5)
hefir skýrt frá talningu berklasjúk-
linga i Dalahéraði 1890—1922:
1890—1900 .. 4 berklasjúkl.
1901—11 .... 33
1912—22 .... 65
Sjúklingatalan hefir m. ö. o. 16-
faldast frá 1890—1922. Eg tilgreini
heldur þessar tölur, en þær, sem á
þessu tímabili taka yfir alt landið,
því að þar er víða um tvítalningu
að ræða, og meira að marka lágar
tölur úr áreiðanlegum stað, en stór-
ar, sem eru miður áreiðanlegar.
Eins og allir vita, hefir berkla-
veikin á þessari öld orðið mesta og
skæðasta dánarorsök Islendinga, og