Læknablaðið - 01.04.1940, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ
57
Tafla 5. Ástand hiluscitla
við aktiv tbc.
Aldur Kalkaðir Ystir Vafatilf.
0-5 Þ) 5 1
6-10 l2) 7 >
11—20 7 21 5
21-30 18:1) 34 7
31 40 7 19 4
41 - 50 6 8 2
51—60 4 6 0
61-70 1 1 1
71 80 1 » 2
46 101 22
A lli ugaseru dir.
1) Meningitis tub. Pleurasamvextirog
gegnura kalkaðir hiluseitlar.
2) Coxitis tub. i 9 úra stúlku. Kalk-
korn i liiluseitli.
3; Þar af 6 tub. ossium
sýna, því að í flestum þeim tilfell-
um, þar sem um metastatiska berkla
er aÖ ræÖa, hefir frumsýkingin í
lungununt veriÖ gróin og kölkuÖ, en
berklarnir haldið jafnt og stöðugt
áfram í beinunum, tuba o.s.frv. Af
18 tilfellum með kalkaða primær-
affekta milli 21—30 ára, eru t. d.
6 beinaberklar, og þótt frumsmitt-
unin sé i jiessum tilfellum gróin,
j)á segir ])að alls ekki, að unt re-
infektion sé að ræða. heldur aðeins
að sjúkd. hafi staðið nógu lengi til
að frumsýkingin næði að kalka. En
| icgar frumsýkingin á annað l)orð
er orðin kölkuð, er litt mögulegt og
jafnaðarlega ómögulegt að gera sér
grein fyrir hve langt er síðan hún
greri. Langsamlega flest tilfellin af
beina- og extra-pulmonal-herklum
koma samt í beinu áframhaldi af
frumsýkingunni, e. t. v. með skemri
eða lengri latenstíma, en áreiðanlega
án jiess að nokkur exogen reinfek-
tion þurfi að eiga sér stað eftir að
frumsýkingin er um garð gengin,
og j)annig lækkar reinfektionstalan
enn til stórra muna. Það verður
erfitt að gera sér grein fyrir því
með ákveðnum tölúfn, því að við
lungnaberkla er ekki unt að skera
úr ])vi, hvort kalkaðar leifar eftir
berkla í hiluseitlunum sé eftirstöðv-
ar eftir löngu afstaðna sýkingu, og
tæringin sjálfstæð, seinna tilkomin
sýking, eða hvort tæringin sé beint
áframhald af frumsýkingunni, sem
hafi á þeim langa tíma, sem sjúkd.
hefir staðið yfir, náð að kalka. Okk-
ar rannsóknir lænda eindregið til að
reinfektion sé miklu sjaldgæfari en
beint áframhald af frumsmittun-
inni og líklegra ])ætti mér að re-
infektion væri tiltölulega sjaldgæf
á móts við áframhaldandi fruni-
smitun.
Auðvitað getur verið álitamál,
hvað á að telja reinfektion og hvað
ekki, shr. sum af dæmunum, sem ég
hefi minst á, j)ar sem ekki er unt
að skera úr ])ví, hvort berklasýking-
in hefir nokkurntíma raunverulega
gróið, j)ótt sjúkl. hafi verið symp-
tomlaus í eitt eða jafnvel fleiri ár.
Það er t. d. hæpið að tala um re-
infektion hjá 2ja ára harni, sem
hefir kalkaðan hiluseitil og mikla
pleurasamvexti og deyr úr miliar-
tuberculosis, án þess að nokkuð
annað lungnafocus finnist. Hér er
áreiðanlega ekki um exogen rein-
fektion að ræða, heldur vafalaust
recidiv út frá frumsmituninni, sem
var á góðri leið að gróa, en af
einhverjum orsökum (resistens-
minkun) blossar aftur upp og hrýtst
út í blóðið. Þó er ])etta tilfelli og
mörg fleiri slik talið reinfektion, af
])ví að ekki er beint framhald sjá-
anlegt á gangi sjúkdómsins. Eins er
ástatt um mörg af hinum krónisku
lungnatilfellum, j)ar sem byrjun
sjúkdómsins nær nokkur ár, jafnvel
&—10 ár aftur í tímann. Oftast nær
er pleuritis byrjunareinkennið, sem
skiljanlegt er, þar sem primærafí-
ekt situr vanalega rétt undir pleura
og því viðbúið að pleura sýkist, ef