Læknablaðið - 01.04.1940, Blaðsíða 21

LÆK.NABLÁÐIÍ)
63
eru ekki „standardiseruð". Allir,
sem verið hafa í sveit, vita, að gæði
heys og næringargildi og vafalaust
vitamin-auðgi lika, er ekki altaf
eins. Þó að slept sé þeim afföllum,
sem verða þegar hey hrekst, þá er
gildi heysins mjög misjafnt, eftir
því í hvaða jarðvegi grasið hefir
sprottið, eftir því, hvenær það er
slegið og eftir því, hvernig geymsl-
an er. Og alt þetta, og vafalaust
fleira, kemur lika að meira eða
minna leyti til greina, þegar um á-
vexti er að ræða. Með því að hér
er eingöngu rætt um C-vitamin-
gjafa, þarf ekki að nefna aðra á-
vexti en cítrónur, því að aðrir eru
nú ekki fáanlegir, enda mundi hið
sama eiga við um aðra að breyttu
breytanda. En i ritgerð um skyr-
bjúg eftir próf. W. Stepp og prívat-
doc. K. Voit í 10. bindi af Neue
deutsche Klinik segir þetta um vi-
taminauðgi cítróna: „(Es) ist be-
merkenswert, dass die einzelnen Ci-
tronenarten offenbar verschiedenen
Gehalt an C-Vitamin aufweisen. So
machte hekanntlich Kapitán Scott
auf einer seiner Polarexpeditionen
im Jahre 1902 denkhar schlechte
Erfahrungen mit westindischen Li-
monen. Durch A. H. Schmidt wis-
sen wir, dass besonders der Saft
von Citrus lemona aus den Mittel-
meerlándern sehr reich an Vitamin
C ist. wáhrend gerade die westin-
dische Frucht (Citrus acida) nach
Mc Collum nur ein Viertel der wirk-
samen Substanz enthált.“ (N. d. Kl.
X.. 4—5). Þær citrónur, sem hér
eru á boðstólum, eru væntanlega
frá Italíu, þótt ekki viti ég það,
svo að að því leyti væri þá alt í
lagi. En hvc mikið C-vitamin er í
hverri cítrónu, er engu að síður ó-
vist. í vasabók frá Bayer fyrir 1940
er talið, að i 100 gr. af citrónum
(sennilega fyrir utan börkinn, sem
ekki er etinn), séu 50—100 mg. C-
vitamín, en hvort milligrömmin eru
50 eða 100, eða einhvers staðar þar
á milli, get ég ekki vitað, og skift-
ir það þó óneitanlega ekki litlu máli.
Hér við bætist, að þó að ég vissi
upp á hár C-vitamin-auðgi hverrar
cítrónu, þegar hún er flutt út úr
heimalandi sínu, er þá ekki hugs-
anlegt, að það kunni að rýrna við
geymsluna, ekki síst þegar cítrón-
urnar standa mánuðum saman úti
í búðargluggum, eins og oft sést
hér? Eg fullyrði ekkert um þetta,
en spyr sá, sem ekki veit.
Þá er að bera verðið á C-vita-
minum í hinum „rándýru verk-
smiðjulyfjum" saman við verðið á
sama C-vitamin-magni í cítrónum.
Það er satt, að verksmiðjulyfin eru
dýr, en ef því verður ekki neitað,
að C-vitamin-lyf geti stundum ver-
ið nauðsynleg — og að öðru jöfnu
helst fyrir þá, sem geta ekki veitt
sér nægilega gott og f jölbreytt fæði
f)rrir fátæktar sakir — og ef mér
hefir tekist að sýna, að verksmiðju-
lyfin hafi a. m. k. einn mjög mik-
ilvægan kost fram yfir hin „lifandi"
vitamin, þá er hvorttveggja þetta
einmitt brýn ástæða til þess að
sjúkrasamlagslæknum sé leyft að
ráðleggja C-vitamin-lyf og að
sjúkrasatnlagið greiði sinn hluta af
verði þeirra, eins og annara lyfja,
sem samlagsmenn þarfnast. En ef
einhver skyldi segja sem svo, þrátt
fyrir það, sem ég hef sýnt frant á,
um yfirburði verksmiðjulyfjanna
yfir hina „lifandi“ C-vitamin-gjafa,
að það sé nú samt ekki neitt neyð-
arúrræði að horða citrónur, og
raunar sjálfsagt, heldur en að vesl-
ast upp af C-vitamin-skorti, þá get
ég að visu ekki neitað því, en sú
ráðlegging rninnir mig á þjóðsög-
una um drotningu Haraldar kon-
ungs Sigurðsosnar, er á að hafa
sagt, þegar konungurinn bjóst til
að senda knörr hlaðinn lífsnauð-