Læknablaðið - 01.04.1940, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ
55
Tafla 4. Aktiv tuberculosis.
Aldur Akut lungnatbc. Miliartbc & meningitis Beiua- berklar Tbc gcnera- lisata Aliis locis Phthisis chronica
Blóðútsæði Blóðútsaeði
0-10 (ii > 13 1 (+ 3) > > >
lt-20 3(+l) 7 5(+t) 1 (+4) 5 (+ 1) 3 4 (+ 2) 5
21 30 8 9 (4) 4 2 (+4) 2 4 (+ I) 29
31—40 3 8 1 (4-2 5 (+2) > 3 1+4) 1 11
41-50 4 2 (+1) (+ ') > 8 1+3) 1 7
51-60 2 > > 2 (+1) 1 » 1
61—70 » > > 1 » (+1) 1 1
71—90 » > > 1 > > > 2
tuberculosis, einkum útbreiðslu
hennar, og gang. Undir akut lungna-
berkla eru talin öll þau form af
berklaveiki, sem bera merki braÖr-
ar útbreiðslu frumsýkingarinnar, þ.
e. aðallega ystandi tuberculosis með
stórum, ystum hiluseitlum. Tölurn-
ar, sem tilfærðar eru í svigum, eiga
við tilfelli, sem talin eru í öðrum
dálki, en sýna breytingar af þess-
ari tegund, eins og t. d. afmörkuð
apextæring, þar sem spondylitis var
banameinið. Þá er beinatbc. talin
aðalbanameinið, en tæringin er sett
í sviga. Eins er með meningitis,
sem bindur enda á stórri pneumoni.
Þá er pneumonia caseosa talin að-
albanameinið, en meningitis sett í
sviga. Hins vegar er meningitis tal-
in banameinið, ef útsæðið stafar frá
breytingum á litlu svæði í lunganu.
Af töflunni sést, hve útsæði með
blóðinu er yfirgnæfandi á fyrstu
tveim áratugunum, en minkar með
aldrinum, þó tiltölulega seint. Það
er áberandi, hve mikið er af akut
tuberculosis, þar sem akut lungna-
tuberculosis, miliartbc. og tbc. eru
73 tilfelli alls, eða 44% af öllum
hinum eiginlegu lærklasjúklingum.
Mikill munur verður þó á þessu,
])egar á æfina líður, því að ef við
tökum út af fyrir sig þá sjúklinga,
sem eru 21 árs og eldri, sjáum við
að þeir eru alls 122 og af þeim
hafa 39 eða 32% akut tuberculosis
eða tbc. generalisata.
í akut tilfellum var oft auðvelt
að finna primærfocus, sem langoft-
ast var í lunga. Venjulega var það
yst, en eins og tekið hefir verið
fram, kom fyrir að allmikil kölkun
fanst hjá kornungum börnum. Iðu-
lega var aðeins annar hluti primær-
komplexins kalkaður, hinn ystur,
og það var þá ekkert frekar lungna-
focus, sem kalkaði fremur en eit-
illinn. Þannig fundum við t. d. i
3ja ára barni takmarkaða ystandi
pneumoni á litlu svæði i öðru lung-
anu, þar sem berklaostur hafði brot-
ist inn í grein af v. pulmonalis, en
hiluseitlarnir voru greinilega byrj-
aðir að kalka.
Hvað eftir annað höfum við séð
svipuð einkenni þess, að proces,
sem hefir verið stöðvaður og á
góðri leið með að batna, hefir bloss-
að upp. f sumum tilfellum höfum
við getað gert okkur grein fyrir á-
stæðunum til að veikin blossar upp,
en oft ekki. Eg skal leyfa mér að
nefna nokkur dæmi, sem mér hafa
virst einna augljósust:
22ja ára piltur, með kyphoscoli-
osis eftir poliomyelitis, deyr úr per-
itonitis tuberculosa og miliarútsæði
í vinstra lunga. Hann hafði fyrir
4 mánuðum fengið inflúensu.og við
það virðist ysting í hiluseitlum hans