Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.10.1943, Blaðsíða 8

Læknablaðið - 15.10.1943, Blaðsíða 8
50 LÆKNAB LAÐ IÐ esis ekki fyrr en blóSconsentration er oröin sú sama og áöur en vökv- inn hafði verið gefinn. Af þessu leiðir, að vatn (eða vökvun) fer ekki beint frá maga og þörmum um blóðið til nýrnanna og út í gegnum þau, heldur fyrst úr blóð- inu í aðra vefi og líffæri og virð- ist lifrin hafa mikið hlutverk sem milliliður,, ef svo mætti að orði kveðai. Efni svo sem histamin, pepton, arsen og phosphor, sem valda blóðrásatruflunum í lifrinni torvelda að vatnið ráðstafist eðli- lega í likamanum, sjúklingar með lifrarsjúkdóma hafa stundum lit- ið þvagmagn og oedema. Frá lifrinni fer vökvunin um ductus thoracicus inn í blóðið, það- an út í vefina, einkum vöðva og subcutis, þaðan svo aftur eftir þvi sem til þarf að taka út í blóðið og út í gegnum nýrun. Vatn, sem líkamanum berst eða myndast í honum binzt þegar í stað kolloid-efnum hans (eggja- hvítu, lipoid-efnum og cholesterin- ester) og crystalloid-efnum (sölt- um, sykri, urea). Menn telja nú að sogæðakerfi líkamans sé lokað og klætt endo- theli, áður álitu menn, að háræðar sogæðanna væru opnar i endann. Bandvefurinn, sem bjúgur mynd- ast í á sjúkum hefir á heilbrigðum engar glufur eða vökvarennur, hvort tært ómengað vatn er í hon- um normalt er vist enn vafamál. Sé stungið eða skorið í bjúg- vef drýpur bjúgvökvinn úr hon- um, sem kunnugt er. Það er talið, að um 6 kg.. af vatni safnist í líkamann áður en bjúgur sést eða finnst — svokall- að præoedem, og svo er hægt að „vinda úr“ líkamanum nokkur kílógrömm af vatni, eftir að bjúg- ur virðist horfinn — postoedem. Verði bjúgur það mikill, að hann sjáist eða finnist, myndast vökva- fyllt holrúm og glufur milli band- vefsfrumanna. Þessi sjúki vatns- sósa vefur er lifandi og efnaskipti fara fram í honum, munurinn er sá á honurn og heilbrigðum vef, að samkvæmnin er röskuð, vatns- bindingin önnur en í heilbrigðum vef. II. Hvaða öfl eru það svo, sem valda trufluninni, sem orsaka oedem- syndromið ? Diuresis og bjúgmyndun eru nátengd og menn settu bjúgmynd- un í beint samband við minnkað þvagmagn, álitu að vatnið héldist í likamanum og kæmi fram sem bjúgur. Lausn málsins er þó ekki svona einföld enda sannað með til- raunum og kliniskum athugunum og nægir að benda á, að menn hafa séð anuria haldast dögum saman án þess nokkur bjúgur myndaðist, leynt eða Ijóst. Árið 1895 gerði Starling upp- götvun, sem varð grundvöllur að nútímaskoðun manna á bjúgmynd- un. Starling benti á, að háræða- veggurinn er himna (membran), sem hleypir í gegn vatni og cryst- alloid efnum blóðsins (sykri, salti, urea), semkvæmt lögmálmn, sem nú eru almennt viðurkennd, og að eggjahvituefni blóðsins valda osmótiskum þrýstingi og- á móti þeim þrýstingi verkar hydro- statiskur blóðþrýstingur i háræða- kerfi líkamans. Vökvajafnvægi í líkamanum taldi hann að væri haldið af þessum tveim öflum, sem sé osmotiskum þrýstingi eggja- hvítuefnanna í plasma og b!óð- þrýstingi i háræðunum. Á at— hugun Starlings byggist sú skoð- un, sem nú virðist aukast mjög fylgi, að sumar sömu ástæður séu til allrar bjúgmyndunar, hvaða

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.