Læknablaðið - 01.04.1952, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ
123
UM TONSILLITIS
^ptir (^rling J^oríteiniion.
Erindi flutt í L. R. 26/3. ’52.
Þar eð hálsbólga er einn
langalgengasti sjúkdómur, sem
læknar fást við, en tiltölulega
lítið uni liann rætt og ritað,
finnst mér nokkur ástæða til að
gera hann að umtalsefni hér.
Talið er að bólgan hyrji oft-
ast í nefi eða nefkoki og berist
þaðan til hálskirtlanna.
Sýklar þeir, sem einkum
valda sjúkdómi þessum eru:
strepto-, staphylo- og pneum-
ococear, en algengastur þeirra
og markverðastur er streptoc.
hæmolyticus.
Það er venja að greina á
milli tonsillitis acuta og ton-
sillitis chronica.
Tonsillitis acuta.
Auk hinnar venjulegu háls-
bólgu, tonsillitis acuta simplex,
follicularis eða lacunaris, mun
ég einrdg minnast nokkuð á
tonsillit 's phlegmonosa og tons-
illitis ulcerosa.
Enda þótt tonsillitis acuta (t.
ac.) sé að jafnaði sjálfstæður
sjúkdómur, er hann samt oft
þáttur í öðrum sjúkdómum t.
d. difteritis, scarlatina, mor-
billi o. fl. Er þvi góð regl.a að
gæta að útbr :tum og öðrum
einkennum á séi’hverjum liáis-
bólgusjúklingi.
Sjúkdómsgreiningin er oftast
nær auðveld, þegar hálskirtlar
eru dökkrauðir og þrútnir, með
smáskánum og aumir eitlar
undir kjálkabörðum, auk sárs-
auka við að kyngja fæðu. Séu
skánir stórar, meira eða minna
samfelldar, getur aðgreining
frá difteritis verið örðug. Skán-
ir við venjulega hálsbólgu ná
þó mjög sjaldan út fyrir háls-
kirtilinn eins og alltítt er við
difteritis. Sé nokkur grunur um
barnaveiki ,er sjálfsagt að taka
sýnishorn af skán til rannsókn-
ar.
Stundum er harlalítið að sjá
á tonsillum, þótt sjúklingur
kvarti um mikinn sársauka í
liálsi. Talið er, að bólga sé í
tonsillum, ef sárt er að kvngja
fæðu, en pharyngitis acuta ef
aðeins er sársauki við kyng-
ingu munnvatns.
Samfara hólgu í sjálfum
hálskirtlunum, er að jafnaði
roði og þroti í slímhúð koksins.
Stundum er oedema og þroti í
uvula og gómbogum kringum
tonsillur. Aðgreining frá tons-
illitis phtegmonosa getur þá
valdið nokkrum erfiðleikum.
Augljós eru einkcnni þessarar
tegundar hálsbólgu, þegar mik-
il frambungun og roði er á