Læknablaðið - 01.10.1969, Blaðsíða 36

162
LÆKNABLAÐIÐ
stækkun og hvítkornafækkun. Sést Jjctfa oftast hjá fólki, sem hef-
ur lengi verið með virka liðagikt.
Giktarhnútar myndast aðallega við beinrendur, og finnast þeir
í 20—25% fullorðinna liðagiktarsjúklinga. Þeir eru stærri og hald-
ast lengur en þeir hnútar, sem koma við febris rheumatica. Ef
athugaðar eru hendur liðagiktarsjúklings, sést stundum erythema
palmarae og rýrnun á húð með hitabreytingum. Þetta á að nokkru
leyti rót sína að rekja til óstöðugleika í vasamotoriska kerfinu, og
þetta fólk hefur oft kaldar, þvalar hendur og fætur.
Brcytingar geta komið í hornhimnu (cornea), þvagefni (urea)
og tárakirtla og valdið augnþurrki, sviða eða sjóndepru. Munn-
vatnskirtlar og slímkirtlar í berkjum geta sýkzt. Munnvatns- og
slímmyndun minnkar og veldur aukinni sýklasýkingarhættu.
Klínisk einkenni um gollurshólgu (pericarditis) og fleiðrubólgu
(pleuritis) eru sjaldgæf, þótt slíkar breytingar finnist stundum
við vefjagreiningu. Æðabólgur (vasculitis) geta valdið gangraena
og perineuritis, og er talið, að langvarandi sterameðferð auki
hættu á því. Normo eða hypochrom anæmia með lágu járngildi
í blóðvatni fylgir oft arthritis rheumatoides og er því meira áher-
andi, sem sjúkdómurinn er virkari.
1 þessari upptalningu er stiklað á stóru og þá helzt höfð í huga
einkenni fullorðinna liðagiktarsjúklinga. Á hörnum eru einkenn-
in oft nokkuð á annan veg. Yfirleitt eru þau kröftugri. Hár hiti
getur verið í byrjun, en það er sjaldgæft hjá fullorðnum. Sjúk-
dómsbyrjun í einstökum lið, fátíðni giktarhnúta, maculopapulert
útbrot, verkjaleysi, þrátt fyrir hólgna liði, svo og kröftug almenn
einkenni frá fyrrgreindum líffærum, eru allt atriði, sem fremur
marka sjúkdómsganginn hjá hörnum. Leucocytosis sést oftar, en
giktarþáttur sjaldnar en hjá fullorðnum.
Ekki er alltaf auðvelt að greiua liðagikt á hyrjunarstigi. Stirð-
leiki, slen og verkjaslingir í útlimum eða hrygg eru allt of almenn
einkenni til þess, að þeim sé alltaf gaumur gefinn. Engu að siður
eru þau oft hin einu, sem liðagiktarsjúklingurinn kann að hafa
um langa hríð. Vinnugeta og horfur eru hins vegar háðar því, að
sjúkdómurinn þekkist sem fyrst. Því hefur Bandaríska giktarrann-
sóknarsambandið (A.B.A.) tekið saman nokkur atriði, sem auð-
velda eiga greiningu og kasta skýrara ljósi á skilgreiningarmörk
liðagiktar. Þessi atriði voru sett fram 1958, endurskoðuð 1961 og
aftur 1966, eins og Allander getur um í grein sinni. Séu þessi atriði
notuð, má skilja á milli þriggja stiga í greiningunni.
Fyrst kemur dæmigerð (classical) liðagikt, þar sem minnst 7