Læknablaðið - 01.08.1971, Blaðsíða 67

LÆKNABLAÐIÐ
165
Hippókrat og Virchow — ")
fálmuðu’ í myrkrið þykkt.
Sí og æ sama gáta’,
og alltaf engu nær!
Hvað eru pestarmóður,2 3)
hvaðan gjósa þær,
hremmandi herfang sitt,
á hlaupum, fjær og nær?
Hvers vegna?
— Hvernig?
— Hvað? —
Pasteur það fyrstur fann.
Áður vissi’ enginn neitt.
Alla þá frægð á hann.
★
Niðri’ í foldu, flóði og mar,
fjær og nær, og hér sem þar,
niðri’ í öllu alls staðar
innan stokks á grundum grónum,
lifandi’ angar leyna sér,
loftið þá og vatnið ber,
iðar og spriklar anginn hver,
dulinn vorum döpru sjónum.
Hvern þeir jafnan mæða mann,
morandi’ allt í kringum hann;
vesöl má ei manneskjan
merkja af hverju hún deyr og rotnar!
Aldrei þeirra vald er valt,
þeir vafra inn í holdið allt,
það sem er kvikt og það sem er kalt.
Þeir eru heimsins höfuðdrottnar.
2) Hippókrat, frægastur læknir í fornöld, grískur að ætt, fæddur 460 f. Kr.,
kallaður faðir læknisfræðinnar.
Virchow (frb. Fir-kó), frægastur þýzkra lækna á 19. öld (1821-1902); fann um
miðja 19. öld, að það eru frumurnar (sellurnar), sem fyrir spjöllunum verða í hverj-
um sjúkdómi, en frá því á dögum Hippókrats höfðu menn jafnan haldið, að öll
vesæld kæmi „af vondum vessum“.
3) Hér á landi k'annast allir vel við þessa gömlu t.rú, að einhver móða leggist
yfir land og lýð í hverri drepsótt; hélzt það gamla tal um pestar-„móður“ og
sótt-„gufur“, þar til er Pasteur fann „afætu-heiminn“ og flutti mönnum þann boð-
skap, að það væru dullitlar ( = ósýnilegar berum augum) afætur, sem allt bölið
hlytist af, öll spilling í sárum og allar farsóttir. En áður hafði hann skýrt fyrir
mönnum, hvernig ýmsar dulverur valda gerð og rotnun. - - Pasteur er höfundur
allra nútíðarvarna gegn sóttkveikjum; hann er einn sá mesti bjargvættur, sem
uppi hefur verið, siðan sögur hófust.
G. B.