Læknablaðið - 15.11.1980, Blaðsíða 42

286
LÆKNABLADIÐ
Á sjúkraflutningaráðstefnunni 1973 komu
fram kvartanir um pað, að erfiðlega gengi að
fá lækna til þess að fara í sjúkraflug. Af
viðtölum við flugmenn má þó ráða, að þessi
mál séu í sæmilegu lagi um þessar mundir.
Petta er þó eitt af þeim atriðum sem þyrfti
nánari athugunar við, þannig að ekki þyrfti að
eyða miklum tíma í að útvega lækni eða
hjúkrunarfræðing þegar þeirra er talin þörf í
sjúkrafluginu. Einnig mundi slíkt skiþulag
koma í veg fyrir það, að heilsugæslulæknar
þyrftu að yfirgefa læknisumdæmi sín og skilja
þau eftir I'æknislaus, jafnvel í nokkra daga, sem
fyrir gæti komið að vetri til.
NIÐURSTÖÐUR
Árlega eru fluttir 300-400 sjúklingar loftleiðis
hér á landi. Ástæður til flutnings eru fjölmarg-
ar, en oftast er um að ræða slys ýmis konar,
fæðingar og fósturlát, svo og sjúkdóma ný-
fæddra og smábarna. Sjúkraflugin eru flest út
frá Reykjavík, en mjög mörg eru frá ísafirði
og Akureyri, en færri frá Egilsstöðum og
Vestmannaeyjum. Svo til eingöngu eru notað-
ar tveggja hreyfla flugvélar, búnar blindflugs-
tækjum, flestar afísingartækjum, en engar hafa
haft jafnþrýstiútbúnað. Flugmenn hafa full-
komin réttindi til þjónustuflugs. Oftast er um
að ræða blindflug og flest eru flugin að degi til,
en nokkuð er um flug í náttmyrkri. Algengast
er að flugtími með sjúkling sé innan við eina
klukkustund.
Gerð hefur verið grein fyrir ýmsum læknis-
fræðilegum atriðum, sem máli skiþta við flutn-
ing sjúkra og slasaðra í flugvélum, svo sem
áhrif súrefnisskorts og breytinga á loftþrýst-
ingi ásamt áhrifum hávaða, titrings og hreyf-
inga flugvélarinnar á sjúklinginn.
Stefna ber að því, að sem flestar flugvélar,
sem notaðar eru til sjúkraflugs séu með
jafnþrýstiútbúnaði, þannig að líðan sjúklings
verði betri meðan á fluginu stendur og unnt sé
að fljúga ofan við óveðursský, ísingu og ókyrrt
loft. Bæta þarf til mikilla muna lækningatækja-
útbúnað í flugvélum og staðla þann útbúnað
alls staðar á landinu. Athuga hvort betur sé
hægt að skipuleggja læknisþjónustu í sam-
bandi við sjúkraflugið.
Notkun túna og annarra ófullkominna lend-
ingarstaða er alveg horfin. Nauðsynlegt er að
halda áfram endurbótum á þeim flugvöllum
sem einna mest eru notaðir til sjúkraflugs.
harna er fyrst og fremst um að ræða endurbæt-
ur á yfirborði flugbrauta, betri lýsingu og betri
og fleiri flugleiðsögutæki.
Breyta þarf greiðslufyrirkomulagi vegna
sjúkraflugsins þannig, að sjúkrasamlögin greiði
flugrekstraraðilum kostnaðinn strax,^ en
innheimti síðan hluta sjúklings, en þó þannig
að þak sé sett á þann hluta. Stefna ber að því,
að sjúkraflugið sé að mestu í höndum eins
aðila á hverjum stað. Yrði stuðlað að því að
þeim aðila yrði gert kleift að eignast heppi-
legar flugvélar og lækningatækjaútbúnað. Yrði
þannig um nokkra sérhæfingu að ræða og þar
sem stöðug vaktþjónusta væri fyrir hendi,
gætu læknar sem koma þyrftu sjúklingi loftleið-
is, alltaf vitað hvert ætti að snúa sér í þeim
efnum.
SUMMARY
The history of aeromedical transportation in Iceland
is briefly reviewed from its beginning in 1928.
Results of a study of aeromedical transportation
for the year 1976 are presented. About 400 patients
were transported by airplanes that year. Light
unpressurized twin engine aircrafts were used most
frequently. Most flights were made during daylight
and under instrument meteorological conditions.
There were several aircraft operators in different
parts of the country but most flights originated in
Reykjavík. Information about diagnosis was insuffi-
cient but from the data collected it appears that the
most common reasons for transport were traumatic
injuries and factors related to pregnancy and
childbirth.
Factors of importance for aeromedical transpor-
tation are discussed such as hypoxia, dysbarism,
noise, vibration and turbulence.
Suggestions for improvements are made such as
the use of pressurized aircraft with better medical
equipement, improved airports and organization.
HEIMILDIR
1. Aðalfundur Læknafélags íslands 28.-29. júní
1929. Læknablaðið 15(7-8): 89-101, júl.-ág. 29.
2. Aerospace Medicine. Physiology of Flight. Air
Force Phamphlet No. 161-16, bls. 40. Washing-
ton, Department of the Air Force, 1968.
3. Alexander Jóhannesson: í lofti, bls. 81-2. Rv„
fsafold, 1933.
4. Flugmálastjórn. Ummæli ýmissa aðila vegna
flugvalla utan Reykjavíkur og Keflavíkur, um
brýnustu og næstu verkefni. Rv„ sept. 1978.
5. Gylfi Gröndal: Læknir i prem löndum. Endur-
minningar dr. med. Friðriks Einarssonar, bls.
138-48 og 160-6, Rv. Setberg, 1979.
6. Jóhannes Helgi: Á brattann. Agnar Kofoed-
Hansen rekur minningar sínar, bls. 280-93. Rv„
AB, 1979.