Læknablaðið - 15.11.1980, Blaðsíða 41

LÆK.NABLAÐIÐ
285
Virðist eðiilegt að endurbætur gangi fyrir á
peim flugvöllum, sem mikið sjúkraflug er til.
Samkvæmt erindi sem Tryggvi Helgason,
flugmaður, flutti á sjúkraflutningaráðstefnunni
árið 1973, þarf flugvöllur sem koma á að fullu
gagni fyrir sjúkraflug jafnt að nóttu sem degi,
að hafa að minnsta kosti eina 600 metra
upphleypta flugbraut, sem ekki linast í bleyt-
um, brautarljós, aðflugshallaljós á að minnsta
kosti einn brautarenda, radíóvita fyrir aðflug,
fjarskiptastöð, vindmæli og upphitað húsnæði,
par sem hlynna má að sjúklingum. Einnig
ræddi hann um nauðsyn snjóruðningstækja og
umsjónarmanns, sem getur gefið upplýsingar
um veður og ástand flugvalla. (16)
Flugrekstraraðilar og flugmenn
Hjá peim aðilum sem stundað hafa sjúkraflug
á undanförnum árum, hefur leiguflug og áætl-
unarflug yfirleitt yerið burðarásinn í flugrek-
strinum og hefur skapað hina fjárhagslegu und-
irstöðu. Þær flugvélar sem notaðar hafa verið
undanfarið, hafa verið pað dýrar í innkaupi og
rekstri, að sjúkraflug eingöngu nægir ekki til
þess að reksturinn beri sig. Á undanförnum
árum hefur nokkurt fé á fjárlögum verið ætlað
til styrktar sjúkrafluginu og hefur því verið
skipt á milli nokkurra þeirra aðila sem sjúkra-
flug stunda, en mismikið hefur komið í hlut
hvers. Hefur þessi upphæð um það bil svarað
til kaupverðs á einum jeppabíl.
Það sem valdið hefur nokkrum óþægindum
hjá flugrekstraraðilum er hversu illa og seint
hefur gengið að innheimta greiðslu vegna
sjúkraflugsins. Fyrirkomulag greiðslu fyrir
sjúkraflug hefur í höfuðatriðum verið þannig
að undanförnu, að sjúkrasamlögin greiða 3/4
hluta upphæðarinnar, en sjúklingur eða að-
standendur hans '/4 hluta. Þarna getur orðið
um allháa fjárhæð að ræða og er hér um að
ræða mikinn aðstöðumun fólks eftir búsetu.
Eðlilegt væri að Tryggingastofnun ríkisins
eða sjúkrasamlögin greiddu flugrekstraraðila
strax alla upphæðina, en innheimti síðan hluta
sjúklingsins, þó þannig að þak væri á þeim
hluta, sem honum bæri að greiða.
Flugmenn þeir sem flogið hafa sjúkraflug á
síðustu árum hafa haft full réttindi, þ.e.a.s. þeir
hafa lokið atvinnuflugmannsprófi og blind-
flugsprófi og hafa a.m.k. 500 (klukkustunda)
flugtíma að baki. Mjög margir hafa mikla
reynslu í sambandi við sjúkraflug og mikinn
flugtíma að baki. í viðtölum við nokkra þeirra
kom í ljós, að það sem þeir telja nauðsynlegt
til úrbóta er meðal annars, mjög bætt aðstaða
á ýmsum flugvöllum, bæði hvað varðar flug-
vellina sjálfa og ýmis öryggisatriði, sem hafa
verið rædd hér að framan. Hvað flugvélakost
varðar telja flestir að stefna beri að því, að fá
flugvélar með jafnþrýstiútbúnað til sjúkra-
flugsins af ástæðum sem fyrr hafa verið
nefndar.
Varðandi fyrirkomulag sjúkraflugsins hafa
verið ýmsar hugmyndir. Á þetta þó einkum við
Reykjavík, þar sem margir aðilar hafa tekið að
sér sjúkraflug. Virðast tveir kostir geta komið
til greina. Annar er sá, að einum aðila verði
falið að sjá um sjúkraflugið og verði honum
gert kleift að reka heppilegar flugvélar í þessu
skyni og eignast hæfilegan lækningatækjaút-
búnað. Hefði þessi aðili þá stöðuga vaktþjón-
ustu með höndum. Hinn kosturinn væri sá, að
allar beiðnir um sjúkraflug bærust einum
sérfróðum aðila, sem mundi þá ákveða hvaða
flugvél væri heppilegust hverju sinni. Með
fyrrnefnda fyrirkomulaginu skapaðist ákveðin
sérhæfing í flugrekstri, en hvort fyrirkomu-
lagið sem notað væri gæti oft sparað mikinn
tíma og óþægindi hjá þeim aðila sem á
sjúkraflugvél þyrfti að halda.
Hlutur lækna og annarra heilbrigðisstétta
Margir læknar hafa einhvern tíma á starfsferli
sínum þurft að fylgja veikum eða slösuðum
sjúklingi flugleiðis. Segir dr. Friðrik Einarsson,
nokkuð frá reynslu sinni í æviminningum sín-
um. (5) í könnun þeirri sem sagt hefur verið frá
kom í ljós að læknir fylgdi sjúklingi í 43 skipti
og hjúkrunarfræðingur í 24 skipti. Hafa þessir
aðilar þó vafalítið fylgt sjúklingum oftar, þó
gleymst hafi að geta um það. Oftast eru það
læknar og hjúkrunarfræðingar á Iandsbyggð-
inni sem fylgja sjúklingum, en einnig er
talsvert um það að læknar fari með flugvélum
frá þeim stað sem flugið hófst, einkum þó
Reykjavík. Þetta fer nokkuð eftir því um hvers
konar sjúklinga er að ræða. Þannig fara
læknar frá vökudeild Landspítalans þegar þarf
að flytja fyrirburði eða nýfædd börn. Einnig
hafa verið nokkrir flugmenn og flugáhuga-
menn í hópi lækna í Reykjavík, sem tilbúnir
hafa verið að fara í slíkar ferðir með stuttum
fyrirvara. í mörgum tilfellum þarf ekki sér-
menntað fólk til að fylgja sjúklingum, svo-sem
við minniháttar áverka, en oft getur komið
fyrir, að ekki veiti af bæði lækni og hjúkrunar-
fræðingi ef um alvarleg veikindi eða slys er að
ræða.