Læknablaðið - 15.11.1980, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ
281
Það var þó ekki fyrr en um 1950 að
verulegur skriður komst á sjúkraflugið og var
hlutur Björns Pálssonar, flugmanns, þar stærst-
ur í 25 ár, f>ar til hann lést árið 1973. (5, 6) í
fyrstu notaðist hann við eins hreyfils flugvélar,
lengst af flugvél af gerðinni Cessna 180 (TF-
HIS), sem enn er í góðu lagi. Síðar notaði hann
einnig mikið tveggja hreyfla flugvél af gerð-
inni Beechcraft Twin Bonanza (TF-VOR). Mun
Björn alls hafa farið hátt á fjórða þúsund
ferðir í sjúkraflugi. (15)
Arið 1958 hóf Jóhann M. Helgason, flug-
maður á Akureyri, hliðstæða starfsemi þar.
(16).
A seinni árum hafa ýmis flugfélög tekið að
sér sjúkraflug. Eru nokkur þeirra í Reykjavík,
en einnig eru starfandi flugfélög á ísafirði,
Akureyri, Egilsstöðum og Vestmannaeyjum.
Þá má einnig geta þess, að Landhelgis-
gæslan hefur alltaf flutt eitthvað af sjúklingum
með flugvélum sínum á hverju ári og ekki skal
gleyma björgunarsveit varnarliðsins á Kefla-
víkurflugvelli, sem oft hefur hlauþið undir
bagga þegar flytja hefur þurft sjúklinga með
þyrlum við erfiðar aðstæður.
Könnun á sjúkraflutningum með flugvélum
Árið 1973 var haldin í Reykjavík á vegum
Rauða Kross íslands ráðstefna um sjúkraflutn-
inga. Þar starfaði vinnuhópur um sjúkraflutn-
inga í lofti og komst hann meðal annars að
raun um að uþþlýsingar um sjúkraflug skorti
mjög. (13)
Höfundur tók sér fyrir hendur að kanna
sjúkraflutninga með flugvélum fyrir árið 1976.
Haft var samband við alla þá aðila, sem vitað
var um að stunduðu sjúkraflutninga með
flugvélum á því ári og leitað eftir samvinnu við
uþþlýsingaöflun. Þessir aðilar voru: Landhelg-
isgæslan, Flugstöðin hf, Flugfélagið Vængir hf
og Flugþjónusta Sverris Þóroddssonar í Reykja-
vik, Flugfélagið Ernir á ísafirði, Flugfélag
Norðurlands á Akureyri, Flugfélag Austur-
lands á Egilsstöðum og Eyjaflug í Vestmanna-
eyjum.
Utbúið var sérstakt eyðublað og tóku flug-
menn að sér að fylla út í þau að loknu hverju
flugi. Sþurt var um eftirfarandi atriði: Dagsetn-
ingu, milli hvaða staða flogið var, tegund
flugvélar, flugtíma með sjúkling, hvenær sól-
arhrings var flogið, hvort flogið var blindflug
eða sjónflug, hvað hafi verið að þeim sjúkling-
um sem voru fluttir, hverjir hefðu fylgt sjúk-
lingi í flugvélinni, hver hefði beðið um flugvél-
ina, hvaða lækninga- og lyfjabúnaður var í flug-
vellinni og hvort einhverjar tafir hefðu orðið.
Þessum upþlýsingum var síðan safnað saman í
árslok. Heimtur voru góðar og hjá flestum
aðilum fengust upplýsingar um öll sjúkraflug-
in, en ekki voru þó eyðublöðin alltaf fyllt
alveg út og vantaði oftast upplýsingar hvað
gengið hefði að sjúklingunum. Ekki tókst að
afla upplýsinga frá Eyjaflugi né heldur Flugfé-
laginu Örnum á ísafirði, en á árinu var það
flugfélag aðeins rekið um það bil hálft árið og
miðað við sjúkraflug á árinu 1979, sem voru
rúmlega 100, virðist eðlilegt að gert sé ráð
fyrir að flogin hafi verið um það bil 50
sjúkraflug hjá því félagi á árinu 1976. Tvö til
þrjú flug voru farin til Grænlands til að sækja
sjúklinga og eru þau ekki talin hér. Haft var
samband við Flugfélag Islands (síðar Flugleið-
ir hf), þar sem vitað var að félagið flytur
árlega allmarga sjúklinga í áætlunarferðum, en
ekki tókst þó að afla upplýsinga um fjölda
slíkra sjúklinga. Þessi könnun tekur því aðeins
til sjúkraflutninga í lofti þar sem sérstök
flugvél var fengin til þess flytja sjúklinginn.
Alls var um að ræða 300 flug með 300
sjúklinga og lent var á 40 stöðum á landinu.
Flest flugin voru á vegum flugrekstraraðila í
Reykjavík eða 173. Frá Akureyri voru 95 flug,
frá Egilsstöðum 24 og frá Keflavíkurflugvelli
8. Eins og að framan getur vantar þau flug sem
voru á vegum flugrekstraraðila á ísafirði og í
Vestmannaeyjum og einnig fjölda sjúklinga
sem Flugfélag íslands flutti í áætlunarferðum,
en ef allt er lagt saman virðist mega ætla að
um 400 sjúklingar hafi verið fluttir flugleiðis á
íslandi á árinu 1976.
Tafla I sýnir milli hvaða staða oftast var
flogið. Flugin dreifast nokkuð jafnt yfir árið,
en voru fæst í mars eða 17, en flest 38 í júlí.
Oftast voru það læknar sem báðu um sjúkra-
flugvél. Alls voru 11 flugvélategundir notaðar
til sjúkraflugsins og sést nánar í töflu II hvaða
flugvélar hafa verið mest notaðar. Flestar
þessara flugvéla voru tveggja hreyfla landflug-
vélar, nema Cessna 305, sem er eins hreyfils og
Hughes 500 og Sikorsky HH 3 E eru þyrlur.
Eins og sést voru aðeins tvö flug farin með
eins hreyfils landflugvél. Flugvélarnar voru frá
6-19 sæta og vel búnar blindflugstækjum og
flestar með afísingartæki, en engin var búin
jafnþrýstiútbúnaði. Flugmennirnir munu allir
hafa haft full réttindi til þjónustuflugs. Blind-
flug var skráð 169 sinnum og sjónflug 64
sinnum. Flug í dagsbirtu voru skráð 201 og