Læknablaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 46

78
LÆKNABLADID 70, 78-80, 1984
Ólafur Þ. lónsson
DEYFING Á GANGLION COELIACUM MEÐ
ALKÓHÓLI
Sársauki er eitt algengasta og ópægilegasta
einkenni sjúkdóma, og þrátt fyrir miklar fram-
farir í læknisfræði hefur reynst erfitt að leysa
öll sársaukavandamál. Talsvert hefur pó pok-
ast í áttina á seinustu árum vegna vaxandi
áhuga á sársaukameðferð og aukinna rann-
sókna.
Hjá meiri hlutapeirra sjúklinga, sem pjást
vegna sársauka liggur Ijóst fyrir, hver orsökin
er, og viðeigandi meðferð er hafin, svo sem
lyfjameðferð, skurðaðgerðir, deyfingar eða
annað. Hjá nokkrum hluta sjúklinganna er
orsökin hins vegar óljós eða erfiðlega gengur
að lækna sársaukann með peim aðferðum,
sem nú eru pekktar. Peir sjúklingar, sem hafa
illkynja sjúkdóma eru mjög oft sárpjáðir
vegna verkja, og oft reynist erfitt að lina
pjáningarnar. Hér á eftir verður greint frá
meðferð, sem gefið hefur góða raun hjá
sjúklingum, sem hafa mikinn sársauka vegna
illkynja sjúkdóma í kviðarholi, einkum í bris-
kirtli, en pað er deyfing á ganglion coeliacum
með alkóhóli. Greint verður frá líffræðilegum
og tæknilegum atriðum og sagt frá reynslu
höfundar við meðferð tíu sjúklinga.
Þessi meðferð er ekki ný, en mun hins vegar
lítt hafa verið notuð hér á landi svo kunnugt
sé, og er pessi grein rituð til pess að vekja
athygli á pessari deyfingu, sem eflaust mætti
nota meira er verið hefur.
Líffærafrædi. Stærsti hluti sympatiska tauga-
kerfisins er taugaflækja sem liggur framan á
og til hliðar við aorta abdominalis. Efsti og
péttasti hluti flækjunnar er plexus coeliacum
og er par sem arteria coeliaca kemur úr aorta.
Inni í plexusnum liggja ganglia coeliaca, hægra
og vinstra megin, og getur lega peirra verið
talsvert mismunandi miðað við ákveðinn
hryggjarlið. í líffærafræði Grays eru pessi
taugahnoð talin vera á móts við efri hluta
Svæfinga- og gjörgæsludeild Borgarspítalans. Barst 05/08/-
1983. Samþykkt 19/08/1983 og send í prentsmiðju.
fyrsta mjaðmarliðs (1). Ward (2) kannaði legu
hnoðanna í 20 líkum. Hnoðin voru frá 0,5 til 4,5
cm í pvermál, og fjöldi peirra var milli 1 og 5
hvoru megin, og lega peirra var frá miðjum
öðrum mjaðmarlið að liðpófanum milli hryggj-
arliða T:XII og L:I. Pegar staðsetning var
borin saman við arteria coeliaca, voru hnoðin
vinstra megin í öllum líkunum neðan við
byrjunina á arteria coeliaca, og hægra megin
voru pau langflest sömuleiðis neðan við byrjun
æðarinnar.
Ganglia coeliaca tengjast miðtaugakerfinu
með preganglioniskum sympatiskum taugum
frá T:5 til T:10 um n. splanchnicus majus og
minus báðum megin og hnoðin eru einkum
mynduð úr postganglioniskum sympatiskum
taugafrumum, sem tengjast maganum, lifrinni,
gallblöðrunni, briskirtlinum, nýrnahettum og
nýrum. Taugarnar fylgja aðallega æðum til
pessara líffæra. Einnig fara greinar frá n. vagus
um hnoðin. Hnoðin liggja aftan við peritone-
um, magann, bursa omentalis, framan við crura
diaphragma og aorta abdominalis og milli
glandula suprarenalis.
EFNIVIÐUR
Um var að ræða tíu sjúklinga, sex karla og
fjórar konur á aldrinum 47 til 79 ára. Átta
höfðu krabbamein í briskirtli, en tveir höfðu
krabbamein í maga, sem vaxið hafði inn í bris-
kirtilinn. Flestir sjúklinganna reyndust hafa
meinvörp í aðliggjandi vefjum, lifur og jafnvel
í lungum. Hjá öllum greindist sjúkdómurinn
við könnunarkviðristu. Allir voru mikið pjáðir
af verkjum, einkum í epigastrium og í miðju
baki. Áberandi einkenni voru einnig ógleði,
megrun, lystarleysi, slappleiki, slen og pemba.
Allir höfðu purft mikið af verkjalyfjum.
AÐFERÐ
Við deyfingarnar var stuðst við aðferð pá, sem
lýst er af Moore (3). Alltaf var pó staðsetning
nála sönnuð með röntgenmyndatöku í tveim-