Læknablaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 10

54
LÆKNABLADID 70,54-62,1984
Sigurjón H. Ólafsson
FARALDSFRÆÐILEG RANNSÓKN ANDLITS-
BEINBROTA SJÚKLINGA VISTAÐRA Á PREMUR
SJÚKRAHÚSUM í REYKJAVÍK ÁRIN 1970 TIL 79
I. Brot á kjálka
SAMANTEKT
Meðferð á beinbrotum í andliti hér á landi
fer að langmestu leyti fram á sjúkrahúsum í
Reykjavík. Nokkrar upplýsingar um andlits-
beinbrot meðhöndluð á Borgarspítalanum
birtust í Læknablaðinu árið 1978 (1, 2). Að
því er best er vitað hafa aðrar rannsóknir
um andlitsbeinbrot ekki verið gerðar hér. I
þessari grein verður fjallað um þá 238
sjúklinga, sem hlutu brot á kjálka (fractura
mandibulae).
Veruleg aukning varð á tíðni brota á
kjálka á tímabilinu, sérstaklega árin 1974 og
1975. í heild var hlutfall kvenna, 33 %,
hærra en í öðrum löndum. Páttur slagsmála
var afgerandi fyrir bæði kynin og einkum
var athyglisverð sú niðurstaða, að líkamsá-
rásir og barsmíðar ollu 46 % allra kjálka-
brota hjá konum. Margbrot vegna barsmíða
voru tíðari hér á landi en almennt gerist
meðal þjóða heims. Af öllum efniviðnum
voru 52 % sjúklinga margbrotnir á kjálka.
Tíðni brota hjá ungu fólki á aldrinum 16-
20 ára var hlutfallslega meiri hér en annars
staðar vegna umferðarslysa og slagsmála.
Tegundir brota og svæðaskipting á neðri
kjálka var breytileg eftir orsökum. Brot á
corpus og angulus mandibulae voru hlutfalls-
lega tíð, bæði vegna fjölda slagsmálaslysa
og ennfremur af þeirri ástæðu, að hlutfall
Sigurjón H. Ólafsson tannlæknir starfar sem sérfræðingur í
munn- og kjálkaskurðlækningum á Borgarspítala og Land-
spítala. Greinin barst 08/07/83. Sampykkt til birtingar
12/07/83 og send í prentsmiðju.
tannlausra, 19 %, var hærra hér en í öðrum
löndum.
Hjá ungu fólki voru brot á processus
condylaris tíðust og allt að þrítugsaldri, er
brot á corpus mandibulae urðu tíðari.
Brot á processus coronoideus voru aldrei
einstæð. I öllum tilfellum var um að ræða
brot á einhverju öðru svæði kjálkans eða
kinnbeinsbrot og eru þessar niðurstöður
samhljóða öðrum þess efnis, að næsta úti-
lokað sé, að processus coronoideus brotni
einn og sér vegna staðsetningar, styrkleika
og vöðvafestinga.
INNGANGUR
Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
tíðni, orsakir, aldurs- og kyndreifingu, teg-
undir, ástand og meðferð brota á kjálka og
miðandlitsbeinum hér á landi árin 1970-1979.
Um var að ræða samtals 663 sjúklinga, sem
lagðir voru inn á sjúkrahúsin í Reykjavík á
tímabilinu. Mjög greinargóðar upplýsingar
voru yfirleitt fyrir hendi í sjúkraskrám. Til stóð
á sama tíma að gera úttekt einnig á þeim hópi
sjúklinga með andlitsbeinbrot, sem ekki þörfn-
uðust innlagnar vegna meiðsla sinna, en horfið
var frá þeirri ráðagerð, þar sem upplýsingar
um síðarnefnda hópinn voru harla slitróttar.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Efniviðurinn eru 238 innlagðir sjúklingar, sem
meðhöndlaðir voru vegna 380 brota á kjálka á
þremur sjúkrahúsum í Reykjavík, Borgarspít-
ala, Landspítala og Landakotsspítala, á tíu ára
Tafla I. Innlagdir sjúklingar med brot á kjálka árin 1970 til 1979.
Alls
Beinbrot 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 N %
Kjálki ii 16 15 10 27 36 20 18 25 21 199 84
Kjálki og miðandlit 3 4 2 3 3 4 6 3 4 7 39 16
Samtals 14 20 17 13 30 40 26 21 29 28 238 100