Læknablaðið - 15.02.1984, Blaðsíða 15

LÆKNABLADIÐ
59
Mynd 4. Tídni 115 einbrota og 123 margbrota eftir svædum kjálkans.
verið greint frá. Hvorki meira né minna en
46 % kvenna sem kjálkabrotna voru fórnar-
lömb barsmíða.
Hlutdeild slagsmála er áberandi mikil hér á
landi, eins og reyndar einnig hefur komið í ljós
í Finnlandi (3). Liðlega 45 % sjúklinga eru
brotnir á kjálka af pessum sökum í hvoru landi
fyrir sig, og eru þessar tölur langt yfir þeim
hlutfallstölum, 8 % til 33 °/o, sem fundnar hafa
verið í rannsóknum hjá öðrum Evrópupjóðum
(5, 6, 7, 8, 9).
Ljóst er, að víða um lönd er stór hluti
sjúklinga, sem slasast af völdum slagsmála,
meðhöndlaður á slysavarðstofum og stofum
lækna án innlagnar á sjúkrahús, par sem
viðkomandi slys pykja ekki pað alvarleg, að
innlagnar sé pörf og að oftar sé um að ræða
einbrot, en margbrot af þessum sökum (7, 8).
Hér á landi er staðan önnur. Til marks um
alvarleika slagsmála og barsmíða pá brotna
108 sjúklingar af peim sökum, og par af eru
56 % margbrotnir. Til samanburðar hljóta
55 % sjúklinga margbrot eftir umferðarslys.
Hingað til hefur pví verið haldið fram, að
páttur líkamsárása væri alla tíð mestur í
stórborgum, sem sannarlega á ekki við um
ísland. Samkvæmt niðurstöðum Schuchardts
og fleiri (8) eru einbrot á kjálka tíðari í löndum
og á landssvæðum þar sem slagsmál eru stór
páttur orsaka. Margbrotum fjölgi hins vegar
með aukinni tíðni umferðarslysa. Hér á landi
gegnir öðru máli, par sem jafn mikil líkindi
virðast vera til pess, að sjúklingur tvíbrotni
eftir barsmíðar og eftir umferðarslys. Að vísu
þríbrotna 15 % þeirra, sem verða fyrir umferð-
arslysum en tæplega 3 % príbrotna eftir slags-
mál. Á hinn bóginn má á pað benda, að í yfir
90 % tilfella, þar sem um andlitsbeinbrot var
að ræða vegna barsmíða, var áfengi með í
spilinu. Andlitsbeinbrot almennt hafa aukist
marktækt hér á landi vegna árása og slags-
mála frá árinu 1974 (1, 2).
Þegar skipting í fimm ára aldurshópa er
skoðuð, sést að fólk frá sextán ára til tvítugs er
tíðast slasað. í samanburði við aðrar rann-
sóknir er ljóst, að tíðni er hærri í þessum
aldurshópi hér á landi en hjá öðrum pjóðum,
par sem tíðni kjálkabrota er ýmist mest á
aldrinum 20-25 ára eða 26-30 ára (3, 4, 7, 8, 9,
10, 11). Svo virðist, sem hin háa tíðni hjá ungu
fólki hér á landi á aldrinum 16-20 ára, sé sú
hæsta, sem um getur. Slagsmál valda jafn-
mörgum slysum hjá fólki 16-20 ára og 21-26-
ára, en umferðarslys eru mun tíðari hjá yngri