Læknablaðið - 15.05.1985, Blaðsíða 16

124
LÆKNABLAÐIÐ
izóníazíði og minna næm fyrir streptómýsíni. Ekki var
prófað fyrir öðrum lyfjum.
Sjúklingurinn flutti úr landi til náms í apríl
1981. Þoldi lyfjameðferðina vel í eitt ár. Við eftirlit
í september 1982 hafði hann einungis óþæg-
indi af hersli yfir þríhöfðasininni. Var það
numið brott og fannst við vefjaskoðun aðeins
ósérhæfð bólga og í smásjárskoðun og rækt-
un fundust engir sýrufastir stafir.
SJÚKRASAGA 2
í október 1981 vísaði heimilislæknir 38 ára gömlum
karlmanni til höfundar vegna endurtekinna bólguó-
þæginda í hægri olnbogasekk. Einkennin höfðu varað í
u.þ.b. tvö ár. Hann hafði aldrei meiðst á olnboga og sár
hafði aldrei verið þar. Ætíð verið frískur áður.
Aðalóþægindi hans höfðu verið af eymslum og vegna
þykkildis og vökvasamsöfnunar í sekknum. Heimilis-
læknir hafði meðhöndlað þetta sem slímsekkjarbólgu
(student’s-elbow) með bólgueyðandi lyfjum og síðar
sýklalyfjum með einungis tímabundnum góðum árangri.
Ekki hafði verið stungið á þessu og engar ræktanir
gerðar.
Við skoðun í október 1981 var hægri olnbogasekkur-
inn þykknaður með vökvafyllingu og húðin yfir með
léttum roða og litabreytingu. Sekkurinn var tæmdur
innihaldinu og sterum dælt inn (lederspan 1 ml 1%).
Sjúklingurinn var betri í þrjá mánuði, en ekki alveg
góður og versnaði í febrúar 1982. Skoðun þá leiddi í Ijós
allmikla þétta fyrirferð án vökvasamsöfnunar, auma og
án roða.
Vegna þessa var gerð excisio bursae olecranii í mars
1982.
Reyndist fyrir aðgerðina vera Mantoux-jákvæður,
blóðrauði 14,7%, sökk 5, aðrar blóðprufur eðlilegar og
þvag- og smásjárskoðun eðlileg. Röntgenmyndir af
lungum sýndu ekkert óeðlilegt.
í aðgerðinni fannst þykknaður sekkveggur með
kalkhrúðri og í honum tær vökvi og fituþykkildi (corpora
oryzoidea), sum þeirra með kölkunum.
Vefjagreining: Chronisk granulomatös bólga með
necrosum umluktum histiocytum og bólgufrumum, sums
staðar epithelioid frumugranulom og fleirkjarna risa-
frumur (Langhans) eða m.ö.o. berklabursitis.
Almenn sýklaræktun var neikvæð, en í smásjárskoðun
sáust sýrufastir stafir og berklaræktun var jákvæð,
u.þ.b. 100 eyjar.
Tegundagreining var gerð í Kaupmannahöfn (Statens
Serum Institut) og reyndist um að ræða Mycobacterium
kansasii (júlí 1982). Bakterían reyndist vel næm fyrir
ízoníazíði, rifampísíni og eþambútóli en lélegt næmi fyrir
sýklósteríni og eþíónamíði. Sjúklingurinn var settur á
þriggja lyfja berklameðferð og var á henni þar til í
september 1983.
Sárið eftir skurðaðgerðina virtist gróa vel í upphafi, en
eftir tvær vikur varð vökvasamsöfnun undir húðflip-
anum og í tærum vökva, sem út kom, sáust sýrufastir
stafir. Síðasta jákvæða ræktun var gerð í apríl 1982.
Sárið opnaðist síðan í maí 1982 að hluta, en greri
sjálfkrafa á einu ári.
Sjúklingurinn þoldi meðferðina vel og í september 1983
var sár gróið og hann hætti á lyfjameðferðinni. í janúar
1984 voru engin merki um endurvakningu sýkingarinnar.
SJÚKRASAGA 3
Sjúklingurinn, 19 ára nemandi, var sendur til höfundar af
heimilislækni. Hann hafði verið frískur til þessa og ekki
meiðst á olnboga.
Hann hafði í fimm mánuði haft óþægindi, með þrota,
eymslum og vökvasamsöfnun í vinstri olnbogasekk.
Heimilislæknir hafði talið þetta langvinna slímsekkjar-
bólgu (student’s-elbow) og meðhöndlað þetta með
bólgueyðandi lyfjum, en án árangurs.
Sekkurinn hafði ekki verið tæmdur og engar ræktanir
gerðar.
Við skoðun í mars 1982 reyndist olnbogasekkurinn
vinstra megin vera bólginn, vægt aumur og vökvafylltur.
Húðin yfir var alveg heil. Tæmdir voru út 5 ml tærs vökva
og sprautað inn sterum (1 ml Lederspan) og settar á
umbúðir, er drógu úr hreyfingum.
í byrjun apríl hafði bólga og vökvasamsöfnun horfið
og sekkurinn var eymslalaus.
í lok apríl hafði síðan sótt í sama horf. Komið var
þykkildi á þessum stað og eymsli og óþægindi fóru
vaxandi.
Var því gert excisio á bursa olecranii vinstra megin.
Reyndist sjúklingur hafa blóðrauða 15,3%, sökk 7,
og önnur blóðpróf og smásjárskoðun af þvagi eðlileg.
Röntgenmyndir af lungum og vinstri olnboga voru
eðlilegar. Mantoux-próf var jákvætt, en áður hafði það
ætíð verið neikvætt, þegar slíkt próf var gert í skóla.
Við aðgerðina fannst mikið þykknaður sekkur með
tærum vökva og fituþykkildum (corpora oryzoidea).
Vefjarannsókn: Granulomatös bólga með fibrosu,
íferð bólgufruma og risafruma án necrosu. Sérlitanir
fyrir sveppum og sýrusföstum stöfum voru neikvæðar.
Þetta taldi sérfræðingur vera chroniskan granulomatös
burstis.
Almenn sýklaræktun var neikvæð en berklaræktun
jákvæð, óteljandi eyjar sáust í júní 1982.
Tegundagreiningu var svarað í september 1982 frá
Kaupmannahöfn og reyndist um að ræða Mycobacteria
szulgai. Var bakterían næm fyrir ízoníazíði, eþambútóli
og rífampisíni.
Sárið hafðist vel við eftir aðgerðina og virtist gróið um
miðjan maí 1982, ení byrjun júní opnaðistþað ognokkur
vökvi rann út. Sárið stækkaði ört og varð þrír cm í
þvermál þrátt fyrir meðferð. Þar sem það var sótthreint
var gerður frír húðflutningur í september 1982. Greri það
vel og hefur síðan haldist óbreytt.
Sjúklingurinn þoldi lyfjameðferðina vel nema um tíma
í júlí 1982, er hann fékk slæman niðurgang og brenglun á
lifrarhvötum. Var þá rifampisíni hætt í 10 daga og urðu
prófin eðlileg og niðurgangur hætti. Fram til hausts 1983
hélt hann áfram á þriggja lyfja berklameðferð án
óþæginda og engin mérki voru um endurvakningu
sýkingarinnar.
l'MRÆ.ÐA
Sameiginlegt þessum mönnum var, að þeir
voru áður frískir og höfðu, að því er virtist,
algengan sjúkdóm i olnbogaslímsekkjum,
þ.e. langvinna bólgu, svokallaðan stúdenta-
olnboga. Þeir höfðu ekki læknast við
hefðbundna meðferð, heldur versnað. Allir