Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.08.1986, Blaðsíða 33

Læknablaðið - 15.08.1986, Blaðsíða 33
LÆKNABLAÐIÐ 171 blóðkornum sjúklings dælt í poka. Blóðinu er svo skilað í gegn um bláæð í handlegg. Hér hefur verið lýst einni töppun. Þetta ferli þarf að endurtaka. í Bergen var ég vanur að framkvæma 7-8 tappanir á dag (u.þ.b. 2,5 lítrar af blóð- vatni), fimm daga í röð og skipta þannig um samtals 12-13 lítra. Aðrir beita stærra eða minna aftöppunarrúmmáli. Sumir skipta daglega, aðrir annan hvern dag eða einu sinni í viku. Vegna stöðugrar blöndunar skiptilausnarinnar og blóðvatns sjúklings, er aldrei hægt að fjarlægja allt upprunalega blóðvatnið. Virkni meðferðarinnar eykst þannig ekki í réttu hlutfalli við aukningu skiptirúmmálsins. Hjá sjúklingi sem hefur þrjá litra af blóðvatni, fjarlægir tveggja lítra skipting u.þ.b. 50% af efnum í blóði (2). Annað umdeilt atriði er val skiptilausnar. Hægt er að nota blóðgjafablóðvatn, al- búmín eða blóðvatnspróteinhluta. Hef ég notað blóðgjafablóðvatn, fyrst og fremst vegna þess að það er ódýrast, en aðrir kostir þess eru að það inniheldur storkuþætti og gammaglóbúlín. Með notkun albúmíns eða blóðvatnspróteinhluta verst maður hins veg- ar smitun veirulifrarbólgu. Albúmín veldur sjaldnar ofnæmishvörfum en hinar lausn- irnar, en er mun dýrara. HJÁVERKANIR/FYLGIKVILLAR Blóðvatnsskipti eru ekki hættulaus, en ef rétt er að þeim staðið er ekki um alvarlegar hjáverkanir að ræða. Hjáverkanirnar ráðast að verulegu leyti af aðferðinni sem beitt er og sjúkdómnum sem meðhöndlaður er (3). Kalkskortur í blóði. Blóðgjafablóðvatn inniheldur sítrat og það bindur kalk og getur það valdið dofa/fiðringi umhverfis munn eða í útlimum og/eða ógleði. Sumir bregðast við þessu með forvarnarkalkgjöf, en ein- faldast er að draga úr hraða endurblóð- gjafarinnar. Ofncemishvörfkoma fyrir, allt frá vægum húðútbrotum sem svara and-histamínlyfjum til ofnæmislosts, en slíkt er mjög sjaldséð. Sykingar. Sýkingarnar byggjast að hluta á sjálfum blóðvatnsskiptunum, þ.e. á tapi immúnóglóbúlína og mögnuða (comple- ments), að hluta á eðli sjúkdómsins sem meðhöndlaður er, t.d. hafa þær reynst mun tíðari og alvarlegri við blóðvatnsskipti vegna nýrnasjúkdóma en taugasjúkdóma og sam- hliða ónæmisbælandi lyfjameðferð og að hluta á vali skiptilausnar, þ.e. að blóðgjafa- blóðvatn er valið, en ekki albúmín, þar sem hið fyrrnefnda inniheldur immúnó- glóbúlín og mögnuði. Lýst hefur verið lungnabólgu, blóðeitrun og hjartaþels- bólgu. Einnig inflúensueinkennum að aflokinni meðferð. Einkenni frá hjarta og blóðrás. Blóð- þrýstingur getur fallið vegna minnkunar blóð- rúmmáls af völdum of hraðrar aftöpp- unar miðað við endurblóðgjöf, próteintaps eða þurrks. Fram geta komið ýmsar hjartsláttartruflanir, t.d. vegna kalkskorts af völdum sítrats, sem stundum magnast af truflaðri lifrarstarfsemi, truflaðs steinefna- jafnvægis i blóði, lyfjameðferðar (beta- Vandamál meðhöndluð með blóðvatnsskiptum. Blóðvatnsskipti upphafsmeðferð Purpurasýki með segamyndun og blóðflögufæð (throm- botic thrombocytopenic purpura) Waldenströmsveiki (macroglobulinemia) Eitranir Blóðvatnsskipti reynast vel þegar hefðbundnari meðferð bregst Vöðvaslensfár (myasthenia gravis) Vöðvaslenssjúkdómur Eatons og Lamberts Fjölvöðvabólga (polymyositis/dermatomyositis) Sjúkdómur Refsums (Heredopathia atactica polyneuri- tiformis) Bruni Útbreiddir rauðir úlfar (lupus erythematosus dissemi- natus) Blóðflögufæð af óþekktum uppruna (idiopathic throm- bocytopenic purpura) Sjálfnæmis-blóðrofsgula (autoimmune hemolytic ane- mia) Heilkenni Goodpastures Hratt vaxandi nýrnahnoðrabólga Höfnun nýrnaígræðslu Blöðruútþot (pemphigus) Arfgeng ofgnótt kólesteróls í blóði Ofstarfsemi skjaldkirtils Hlutverk blóðvatnsskipta óljóst Sykursýki Liðagigt Fjöltaugabólga af óþekktum uppruna Heila- og mænusigg (sclerosis multiplex) Sjúkdómur Fabrys Alnæmi (A.l.D.S.) Blóðvatnsskipti gagnslaus Hreyfitaugungasýki (motor neuron disease) Hæggeng heilabólga (subacute sclerosing panencepha- litis) Geðklofi (schizophrenia)

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.