Læknablaðið - 15.03.1989, Síða 19

LÆKNABLAÐIÐ
93
læknis á sjúklinga 15 ára og eldri. Hér er einnig
afar mismunandi ávísanahefð hjá einstökum
heimilislæknum. Einn þeirra (no 1) notar
áberandi mest tetrasyklin sambönd, en annar (no
5) notar nær eingöngu pensillín. Ávísanir á
makrolíða eru mjög mismunandi eftir læknum
eða frá 1-45%. í flokki annarra lyfja er mest
notkun á trímeþoprím-súlfalyfjum.
UMRÆÐA
Rannsókn þessi nær til allra ávísana lækna á
sýklalyf utan sjúkrahúsa á landfræðilega
afmörkuðu svæði. Þar eð tíðni sýkinga er í
flestum tilvikum nokkuð sveiflukennd eftir
árstíðum geta ávísanir og val á sýklalyfjum verið
það Iíka (7). Á þessum tíma var inflúensufaraldur
með ýmsum fylgikvillum og aukinni tíðni
öndunarfærasýkinga (8). Ætla má að ávísanir á
sýklalyf hafi verið óvenju margar af þeim sökum.
Það ber því að taka tillit til þessa þegar
ABCDE123456X Doctors
Fig. 3. Percenlage of each group of antimicrobials
prescribed by individual GPs in the district of Sudurnes
(A to E) and in the district of Hafnarfjördur (1 to 6) and
by duty doctors in the district of Hafnarfjördur (x) to
patients 14 years and younger.
Patients 15 years and older
c:: Others
■■ Macrolides
1=3 Penicillin
■■ Ampicillin
■■ Tetracyclins
ABCDE1 234 56X Doctors
Fig. 4. Percentage of each group of antimicrobials
prescribed by individual GPs in the district of Sudurnes
(A to E) and and GPs in the district of Hafnarfjördur (1
to 6) and by duty doctors in Hafnarfjördur (x) to
patients 15 year and older.
niðurstöðurnar eru bornar saman við aðrar
rannsóknir sem taka mið af notkun yfir allt árið.
Þetta hefur þó engin áhrif á samanburð á milli
svæðanna og einstakra lækna. Rannsóknin er því
talin gefa glögga mynd af núverandi ástandi og
ávisanavenjum heimilislækna á svæðinu.
Árið 1986 var notkun sýklalyfja úr flokkum J 01
og J 03 á íslandi öllu 25 DDD/1000 íbúa/dag (9)
og um 15 DDD/1000 íbúa/dag á Egilsstöðum
(10). Er þá notkun á sjúkrastofnunum talin með.
Notkun þessara lyfjaflokka á Suðurnesjum og í
Hafnarfirði er því svipuð og landsmeðaltal en
mun meiri en á Egilsstöðum. Árstíðasveiflur geta
þó haft einhver áhrif á þennan samanburð eins og
fyrr segir.
Almar Grímsson og Ólafur Ólafsson gerðu
svipaða rannsókn utan sjúkrahúsa í Reykjavík í
apríl 1972 og 1974 (11). Þá var heildarnotkunin
15,44 DDD/1000 íbúa/dag 1972 og 17,53 árið
1974. Hér ber að hafa í huga að heildarnotkun
sýklalyfja hefur aukist í Iandinu á síðustu árum
(9). í þessari rannsókn er heildarnotkunin mun
meiri en á hinum Norðurlöndunum (1), en þar er
notkun á stofnunum einnig talin með, nema í
Finnlandi. Ef litið er til Suðurnesja, er notkunin
þar á ampisillíni mun meiri en Iandsmeðaltal og á
hinum Norðurlöndunum.
Niðurstöður þessar sýna að ávísanavenjur
heimilislækna á sýklalyf eru mjög breytilegar,
bæði hvað varðar tíðni ávísana og val á
einstökum lyfjaflokkum. Ávísanahefð er í raun
flókið fyrirbæri sem getur ákvarðast af mörgum
þáttum, svo sem aldri læknis (12, 13), framhalds-
og viðhaldsmenntun, lyfjaauglýsingum o.fl. (14,
15). Þó að rannsóknin nái til allra heimilislækna á
svæðinu er úrtakið of lítið til þess að hægt sé að
draga ákveðnar ályktanir af því hvort aldur
læknis eða menntun hafi verulega þýðingu.
Á hinum Norðurlöndunum er mikil áhersla lögð á
það að nota penisillín í nægjanlegum styrkleika
sem fyrsta val við flestum sjúkdómum í
öndunarfærum og við eyrnabólgum (16, 17).
Vestanhafs hefur hins vegar verið meira notað af
flokkum ampisillína og makrolíða (18). Þessi
landfræðilegi munur er m.a. talinn stafa af
mismunandi ávísanahefð. Ýmsar rannsóknir
liggja þar að baki, m.a. þær að H. influenzae
bakteríur sem framleiða beta lactamasa séu ekki
eins algeng sjúkdómaorsök í Svíþjóð og í
Bandaríkjunum (17). Engar slíkar
faraldsfræðilegar athuganir hafa verið gerðar hér
á landi utan sjúkrahúsa.