Læknablaðið - 15.03.1989, Blaðsíða 22

96
LÆKNABLAÐIÐ
Tafla I. Keisaraskurðir á fslandi 1865 til 1930.
1. 2. 3. 4. 1865 1910 1911 1920 Heimahús Landakot Heimahús Landakot J. Hjaltalín o.fl. Matth. Einarsson St. Matthíason M. Einarsson Þröng grind Þröng grind Þröng grind Þröng grind Móðirin dó - barnið lifði 6 mán. Móðir og barn lifðu Móðir og barn lifðu Móðir lést eftir 6 daga upplýsingar ekki um barn
5. 1921 Akureyri St. Matthíasson Þröng grind Móðir og barn lifðu
6. 1922 Landakot Guðm. Magnússon Fæðingakrampi Móðir og barn lifðu
7. 1923 Landakot Matth. Einarsson Fæðingakrampi Móðir lést - ekki vitað um barn
8. 1923 Landakot Guðm. Thoroddsen Þröng grind Móðir og barn lifðu
9. 1924 Landakot Guðm. Thoroddsen Þröng grind Móðir lést á 6. degi
10. 1924 Hvammstangi Jónas Sveinsson 9 Móðir og barn lifðu
11. 1925 Landakot Guðm. Thoroddsen Þröng grind Móðir og barn lifðu
12. 1925 Heimahús Páll Kolka Fyrirsæt fylgja Móðir lifði - barn lést
13. 1926 Landakot Matth. Einarsson Þröng grind Móðir lést á 5. degi
14. 1927 Landakot Guðm. Thoroddsen Hríðatruflun Móðir lifði - ekki uppl. um barn
15. 1927 Landakot Guðm. Thoroddsen Fyrirsæt fylgja Móðir lést - ekki uppl. um barn
16. 1927 Akureyri St. Matthíasson Þröng grind Móðir og barn lifðu
17. 1929 ísafjörður Vilm. Jónsson Fyrirsæt fylgja Móðir og barn lifðu
Tafla II. Landspitalinn árin 1930 til 1939.
Ár Fjöldi fæöinga Fjöldi keisara Böm dáin Konur dánar
1931 244 3 2 í
1932 326 4 I í
1933 250 3 0 0
1934 259 5 2 í
1935 265 1 0 0
1936 362 0 0 0
1937 368 1 0 0
1938 453 2 0 0
1939 440 6 2 2
Alls 2.967 25 7 5
fæðingastofur og fjórar stofur með 10 rúmum
fyrir sængurkonur. Deildin var rekin í nánum
tengslum við handlæknisdeild og þjónað af
læknum hennar. Meðgöngudeild var engin og til
hennar ekki stofnað fyrr en 1975.
Eins og áður sagði voru gefnar út ársskýrslur um
starfsemi Landspitalans og þar með
fæðingadeildar og ritaði prófessor Thoroddsen
þær frá upphafi til og með ársins 1943. Við
höfum hins vegar ekki fundið skýrslur um
deildina eftir það, þar til hún flyst í nýju
bygginguna í ársbyrjun 1949.
í skýrslu prófessors Thoroddsens um
fæðingadeildina árið 1931 segir svo:
»Fyrsta konan lagðist á deildina 2. jan. 1931 og
5. jan. fæddist þar fyrsta barnið, lifandi
stúlka« ... »Árið 1931 komu 254 konur á
deildina en 12 þeirra fóru án þess að fæða.
Tvær konur komu vegna fósturláta. Tvíburar
fæddust fjórum sinnum. Fæðingar voru alls
244. Um áramót voru eftir sex konur, þrjár dóu
á árinu.«
Alls voru gerðir þrír keisaraskurðir á þessu ári,
sem ekki telst mikið, sé það haft í huga að árið
áður voru gerðir á landinu öllu sjö keisaraskurðir,
svo sem síðar verður vikið að.
Athyglisvert er að aðgerðirnar eru gerðar vegna
mjög strangra ábendinga eins og verið hafði um
alla keisaraskurði á landinu fram til þess tíma (sjá
töflu I). Ekki er að sjá að mikil breyting verði frá
1930 til 1939 þrátt fyrir tilkomu fæðingadeildar.
Nokkuð stingur í augu hinn hái meðalaldur þeirra
kvenna sem gengust undir keisaraskurð á
Landspítalanum þennan áratug, en hann var 35,3
ár árið 1931 og 36,5 ár árið 1932. Hann virðist
lækka eftir því sem líður á áratuginn, var t.d. 33
ár árið 1939 og nú ber svo við að það ár eru 5
konur skornar vegna fyrirsætrar fylgju og var
meðalaldur þeirra 33,8 ár.
Ef litið er til töflu II, kemur í ljós að fæðingar eru
326 árið 1932 en fækkar síðan og eru aðeins 250
árið 1933. Þegar leitað var skýringa á þessari
fækkun milli ára fannst hún í grein sem prófessor
Thoroddsen reit í Læknablaðið árið 1936. Þar
segir svo:
»Ein af ástæðum til þess að aðsóknin (að
fæðingadeildinni) varð strax svona mikil var
sú, að Sjúkrasamlag Reykjavíkur greiddi fyrstu
2 árin sængurlegu þeirra kvenna, sem verið
höfðu í samlaginu meira en 9 mánuði fyrir
fæðinguna. Árið 1932 þótti samlaginu