Læknablaðið - 15.03.1989, Qupperneq 55

LÆKNABLAÐIÐ 1989; 75: 117-9
117
Páll Helgi Möller, Jónas Magnússon
GALLBLÖÐRUAÐGERÐIR Á BORGARSPÍTALA
1985-1986 - AFTURSKYGGN SAMANBURÐUR Á
BRÁÐRI OG VALINNI AÐGERÐ
ÚTDRÁTTUR
Afturskyggn athugun var gerð á sjúkraskrám
sjúklinga, sem gengust undir gallblöðrutöku á
Skurðlækningadeild Borgarspítala árin 1985 og
1986. Alls var um að ræða 137 sjúklinga, sem
skipt var í tvo hópa; hóp A, sem gerð var hjá bráð
aðgerð (67), og hóp B, sem gekkst undir
valaðgerð (70).
í hópi A var miðtala aldurs 11,5 árum hærri en í
hópi B (p<0,01). Heildarlegutími, legutími eftir
aðgerð og aðgerðartími, voru nokkru lengri í hópi
A (p<0,05). Sautján (25,4%) gallrásarskurðir
(choledochotomies) voru gerðir í hópi A en fjórir
(5,7%) í hópi B (p<0,05). Dánartíðni og
fylgikvillar aðgerðar voru sambærileg í
hópunum.
Þegar bráð gallblöðrutaka er framkvæmd í sömu
legu og sjúkdómurinn greinist sparast heil
sjúkrahúslega borið saman við þá aðferð að láta
bólguna ganga niður og framkvæma síðan
valaðgerð. Þannig þarf að bæta við þeim dögum,
sem það tekur að láta bólguna réna, við legutíma
fyrir valaðgerð til að fá rétta hugmynd um
heildarleguna. Þrátt fyrir ögn lengri aðgerðartíma
við bráða gallblöðrutöku, ályktum við að bráða
gallblöðrutöku eigi að framkvæma við
gallblöðrubólgu.
INNGANGUR
Skiptar skoðanir hafa verið um hvenær
framkvæma eigi gallblöðrutöku vegna bráðrar
gallblöðrubólgu (1, 2). Formælendur bráðrar
aðgerðar mæla með aðgerð í sömu legu og
gallblöðrubólgan greinist eða innan viku frá
byrjun einkenna (1, 3, 4). Kostir bráðrar aðgerðar
eru styttri heildarlegutími, vegna einnar
sjúkrahúslegu í stað tveggja, styttri
veikindaforföll og þannig minni kostnaður fyrir
sjúklinginn og þjóðfélagið. Þessa stefnu má reka
með sama aðgerðaröryggi og felst í valaðgerð
Skurðlækningadeild Borgarspítala. Barst 19/10/1988.
Samþykkt 07/02/1989.
(4-6). Þegar sífellt er verið að skerða rekstur
sjúkrahúsdeilda er augljóst að allra bragða verður
að neyta til að stytta legutíma sé það
framkvæmanlegt með fullu öryggi fyrir
sjúklingana.
Hinn kosturinn er að framkvæma valaðgerð, eftir
að gallblöðrubólgan hefur rénað, þ.e. 6-12 vikum
eftir að sjúklingurinn veikist (7). Helsti ókostur
þessarar stefnu, fyrir utan tímatapið, er að bólgan
gengur alls ekki alltaf niður (13-23%) (4, 7) og
gallblöðruaðgerð getur orðið þvinguð vegna
versnandi ástands sjúklingsins.
Á Skurðlækningadeild Borgarspítala hafa
skurðlæknar aðhyllst bráða gallblöðrutöku.
Tilgangur þessarar afturskyggnu athugunar var
að kanna afdrif sjúklinga eftir bráða aðgerð
annars vegar og hins vegar eftir valaðgerð. Við
gerum okkur ljóst að afturskyggn samanburður
er varhugaverður og stundum villandi, en vildum
engu að síður athuga hvaða árangur hefði náðst
með þessari stefnu hvað varðar dánartölur og
fylgikvilla.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Athugaðar voru sjúkraskrár þeirra sjúklinga þar
sem gallblöðrutaka hafði verið framkvæmd árin
1985 og 1986. Aðgerðarnúmer eru tölvufærð og
stuðst við alþjóðasjúkdómaskrá (International
Classification of Diseases, ICD) frá 1978.
Í ellefu tilvikum var gallblöðrutakan hluti af
annarri aðgerð eða liður í meðferð fylgikvilla eftir
slys og voru þau ekki talin með. Tafla I sýnir
ástæður útilokunar.
Sjúklingunum var skipt í tvo hópa, A og B. í hópi
A eru þeir sem gengust undir bráða aðgerð vegna
bráðrar gallblöðrubólgu (aðgerð framkvæmd
innan viku frá byrjun einkenna). í hópi B eru
þeir, sem gerð var hjá valaðgerð vegna gallkveisu
(biliary colic).
Sjúkraskrárnar voru yfirfarnar og eftirfarandi
atriði skráð: Aldur, kyn, heildarlegutími, legutími