Læknablaðið - 15.11.1991, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ
353
ASTMI OG OFNÆMI Á ÍSLANDI
Tíðni þessara sjúkdóma hefur lítið verið
könnuð hér á landi. Árið 1975 sendu
nokkrir læknanemar spurningalista til 5000
einstaklinga á aldrinum 40-49 ára, sem
valdir voru að handahófi úr þjóðskrá. Svör
bárust frá 55.5%, en 36.8% svöruðu játandi
spumingunni: Hafið þér einhvern tíma
œvinnar haft ofnœmiskvilla? Gera má ráð fyrir
að hugtakið ofnæmi sé hér notað í víðtækum
skilningi yfir viðbrögð eða sjúkdóma sem
koma af hvers konar áreyti. Almennt er gert
ráð fyrir því að 40% einstaklinga fái slík
viðbrögð einhvem tíma á ævinni. Af þeim
sem svöruðu spumingunni um ofnæmi játandi
sögðust 60.6% vita ástæðuna, 66% sögðust
hafa fengið það staðfest af lækni og 43%
höfðu fengið það staðfest af sérfræðingi.
Bólguköst í augu með kláða, sviða eða
tárarennsli höfðu 16.8% fengið og 19% höfðu
fengið bólguköst í nefslímhúð, hnerra, kláða
og nefrennsli (48). í könnun á einstaklingum
með þráláta slímhúðarbólgu í nefi höfðu 46%
bráðaofnæmi (49).
Árið 1983 var tíðni astma og ofnæmis könnuð
hjá bændafjölskyldum í Vestur-Skaftafellssýslu
og norðurhluta Strandasýslu. Niðurstöður
ofnæmiskönnunarinnar hafa áður verið birtar
(50). Aldursmörkin í þessari könnun voru
6-50 ár. Jákvæð húðpróf höfðu 17.9%, en
húðpróf voru einungis gerð á þeim sem
höfðu einhver einkenni, sem samrýmdust
ofnæmi. Hlutfallslega fleiri höfðu einkenni í
Strandasýslu og því voru fleiri húðprófaðir
þar en í Vestur-Skaftafellssýslu. Þrátt fyrir
það voru 55.7% þeirra sem voru prófaðir í
Strandasýslu með jákvæð húðpróf en 54.8%
í Vestur-Skaftafellssýslu. Munurinn er ekki
marktækur en sýnir þó hærri tíðni ofnæmis í
Strandasýslu (mynd 1).
Einnig var spurt um einkenni teppusjúkdóma
og svöruðu 14.7% jákvætt spumingunni:
Urgar (surgar) eða ýlir stundum fyrir
brjósti? í Strandasýslu svöruðu 21.0%
þessari spumingu játandi en 8.1% í Vestur-
Skaftafellssýslu (P<0.001) (mynd 2).
Að frumkvæði Evrópubandalagsins standa
nú yfir umfangsmiklar rannsóknir í mörgum
löndum, meðal annars á Islandi, á tíðni
astma og ofnæmis. Rannsóknunum er skipt
í tvo hluta, og þær eru framkvæmdar á
nákvæmlega sama hátt í öllum löndunum.
%
□ Strandasýsla Alaur
^ V-Skaftafellssýsla
Mynd 1. Hundraðshluti einstaklinga meS jákvœS ItúSpróf.
%
gg V-Skaftafellssýsla
Mynd 2. HundraSshluti einstaklinga meS surg.
í fyrri hluta rannsóknarinnar voru sendir
spumingalistar til 3600 einstaklinga 20-
44 ára í Reykjavík og nágrenni. Svör
bárust frá 80.6%. Spumingunni: Ert þú
með ofnœmi í nefi af einhverjum toga, þar
með talið frjókvef? svöruðu 17.9% játandi.
Spumingunni: Hefur þú einhvern tíma síðustu
12 mánuði tekið eftir pípi (ýli) eða surgi fyrir
brjósti? svöruðu 18.2% játandi (51).
í Reykjavík stendur nú yfir rannsókn á astma
og ofnæmi hjá ungbömum. Eitt hundrað
og áttatíu börn voru valin af handahófi úr
hópi 792 nýfæddra bama á fæðingardeild
Landspítalans, þau skoðuð reglulega og um
18 mánaða aldur höfðu læknar staðfest surg
þrisvar eða oftar hjá 14.4% bamanna (52) (sjá
töflu).